Παλαιστίνιοι συγκεντρώνονται γύρω από φορτηγά με προμήθειες στον παραλιακό δρόμο της Ράφα στη νότια Λωρίδα της Γάζας (Reuters)

Για «σοβαρή απειλή για τις αιγυπτο-ισραηλινές σχέσεις» προειδοποίησε ο επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αιγύπτου

Αυξάνεται ο κίνδυνος να δημιουργηθούν νέες εστίες έντασης στη Μέση Ανατολή όσο ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται και οι προσπάθειες για επίτευξη συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός ναυαγούν.

Το Ισραήλ ρισκάρει να διαταράξει την ειρήνη με τη γειτονική του Αίγυπτο, καθώς ο στρατός του προωθεί την επίθεση κατά της Χαμάς νοτιότερα στη Λωρίδα της Γάζας. Ηδη, οι δύο πλευρές βρίσκονται σε διαμάχη για μία στενή λωρίδα γης μεταξύ Αιγύπτου και Γάζας.

Η ισραηλινή ηγεσία ισχυρίζεται ότι για να ολοκληρώσει την καταστροφή της Χαμάς πρέπει τελικά να διευρύνει την επίθεσή της στη νοτιότερη πόλη του παλαιστινιακού θυλάκου, τη Ράφα, και να πάρει τον έλεγχο του διαδρόμου της Φιλαδέλφειας, ζώνης στα σύνορα με την Αίγυπτο που είναι αποστρατιωτικοποιημένη βάσει της ειρηνευτικής συμφωνίας των δύο χωρών του 1979.

Σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου δήλωσε ότι η Χαμάς συνεχίζει να περνά λαθραία όπλα από τα σύνορα – ισχυρισμό που η Αίγυπτος διαψεύδει κατηγορηματικά. Πρόσθεσε, αναφερόμενος στον διάδρομο, ότι ο πόλεμος δεν μπορεί να τελειώσει «μέχρι να κλείσουμε αυτό το ρήγμα».

Η δήλωσή του προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αιγύπτου, που προειδοποίησε ότι η ανάπτυξη ισραηλινών στρατευμάτων στη ζώνη, γνωστή στη χώρα και ως διάδρομος Σαλαχεντίν, θα συνιστούσε παραβίαση της ειρηνευτικής συμφωνίας.

«Οποιαδήποτε ισραηλινή κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα συνιστούσε σοβαρή απειλή για τις αιγυπτο-ισραηλινές σχέσεις», δήλωσε τη Δευτέρα ο Ντία Ρασουάν, επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αιγύπτου.

 Η Αίγυπτος αντιδρά

Η Αίγυπτος φοβάται ότι ισραηλινή επίθεση στη Ράφα θα προκαλέσει μαζικό κύμα φυγής Παλαιστινίων προς τα σύνορα με κατεύθυνση τη χερσόνησο του Σινά.

Περισσότεροι από 1 εκατ. Παλαιστίνιοι –σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της Γάζας των 2,3 εκατ.– συνωστίζονται στη Ράφα και στα περίχωρά της. Οι περισσότεροι οδηγήθηκαν εκεί για να ξεφύγουν από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς και τις χερσαίες επιθέσεις σε άλλα σημεία της Γάζας.

Εάν τα ισραηλινά στρατεύματα επιτεθούν στη Ράφα, δεν θα έχουν άλλη οδό διαφυγής. Οι Παλαιστίνιοι το έχουν ξαναζήσει και στο παρελθόν: το 2008, στις αρχές του αποκλεισμού που επιβλήθηκε στη Γάζα από το Ισραήλ και την Αίγυπτο μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς, η οργάνωση ανατίναξε το συνοριακό τείχος. Χιλιάδες άνθρωποι εισέβαλαν τότε στην Αίγυπτο.

Η Αίγυπτος προειδοποίησε τους Ισραηλινούς ότι, πριν από οποιαδήποτε χερσαία επίθεση στη Ράφα, το Ισραήλ πρέπει να αφήσει τους Παλαιστινίους να επιστρέψουν στη βόρεια Γάζα, όπως δήλωσε στο Associated Press ανώτερος Αιγύπτιος στρατιωτικός αξιωματούχος που συμμετέχει στον συντονισμό μεταξύ των δύο χωρών.

Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι έχει εκδιώξει σε μεγάλο βαθμό τη Χαμάς από τη βόρεια Γάζα, αλλά είναι πιθανό να αντισταθεί στο αίτημα να επιτρέψει στους Παλαιστινίους να επιστρέψουν εκεί στο εγγύς μέλλον.

Οι βομβαρδισμοί του Ισραήλ και οι χερσαίες επιθέσεις έχουν μετατρέψει μεγάλο μέρος του βόρειου τμήματος της Γάζας σε ερείπια, αφήνοντας πολλούς χωρίς σπίτια.

Γιατί επιμένει το Ισραήλ

Το Ισραήλ, αν σταματήσει την επίθεσή του χωρίς να καταλάβει τη Ράφα, δεν θα επιτύχει τον κορυφαίο πολεμικό του στόχο, δηλαδή τη συντριβή της Χαμάς. Αν ο στρατός του προωθηθεί στα σύνορα, κινδυνεύει να υπονομεύσει την ειρηνευτική συμφωνία του με την Αίγυπτο –θεμέλιο της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή εδώ και δεκαετίες– και να προκαλέσει την αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών, του στενότερου συμμάχου του.

Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ διαφωνούν ήδη όσον αφορά το μεταπολεμικό μέλλον της Γάζας. Ο ισραηλινός στρατός εργάζεται για τη δημιουργία μιας άτυπης νεκρής ζώνης πλάτους περίπου ενός χιλιομέτρου μέσα στη Γάζα, κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ, για να εμποδίσει ενόπλους να επιτίθενται σε κοντινές κοινότητες. Οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι αντιτίθενται σε κάθε προσπάθεια του Ισραήλ να συρρικνώσει το έδαφος της Γάζας.

Το Ισραήλ ορκίζεται να εξαλείψει τους ενόπλους από ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας, και το έχει κάνει με στρατηγική συστηματικής καταστροφής, με τεράστιο κόστος σε ζωές αμάχων.

Ξεκινώντας από τη βόρεια Γάζα, ισοπέδωσε μεγάλες εκτάσεις του αστικού τοπίου, λέγοντας ότι εξαλείφει τις σήραγγες και τις υποδομές της Χαμάς. Προχωρά προς τα κάτω στην επικράτεια, κάνοντας το ίδιο στην κεντρική Γάζα και στη νότια πόλη Χαν Γιουνίς.

Ο Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι το Ισραήλ σκοπεύει να διατηρήσει τον έλεγχο ασφαλείας στη Γάζα, για να διασφαλίσει ότι η Χαμάς δεν θα μπορέσει να επαναλάβει τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου που προκάλεσαν τα αντίποινα του Ισραήλ.

Σημείωσε ακόμη ότι η διασφάλιση του ελέγχου του διαδρόμου της Φιλαδέλφειας είναι ζωτικής σημασίας. «Υπάρχουν επιλογές για το πώς μπορούμε να τον κλείσουμε, τις ελέγχουμε όλες», ανέφερε.

Η μοναδική έξοδος και ο φόβος «εθνοκάθαρσης»

Ο διάδρομος είναι στενή λωρίδα –περίπου 100 μέτρα πλάτος σε κάποια σημεία– που εκτείνεται σε μήκος 14 χιλιομέτρων στην πλευρά της Γάζας στα σύνορα με την Αίγυπτο. Περιλαμβάνει το πέρασμα της Ράφα στην Αίγυπτο, τη μοναδική έξοδο της Γάζας που δεν ελέγχεται από το Ισραήλ.

Ο διάδρομος αποτελεί μέρος ευρύτερης αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης κατά μήκος και των δύο πλευρών των συνόρων Ισραήλ – Αιγύπτου. Σύμφωνα με την ειρηνευτική συμφωνία, κάθε πλευρά επιτρέπεται να αναπτύξει λίγα στρατεύματα και συνοριοφύλακες στη ζώνη.

Την εποχή της συμφωνίας, τα ισραηλινά στρατεύματα ήλεγχαν τη Γάζα, μέχρι που το Ισραήλ απέσυρε τις δυνάμεις και τους εποίκους του το 2005.

Η Χαμάς έχει ελεύθερη πρόσβαση στα σύνορα από το 2007.

Στα μέσα Δεκεμβρίου, το Ισραήλ υπέβαλε επίσημο αίτημα στην Αίγυπτο να αναπτύξει τις δυνάμεις του στον διάδρομο Φιλαδέλφειας, δήλωσε ο Αιγύπτιος στρατιωτικός αξιωματούχος. Η Αίγυπτος απέρριψε το αίτημα.

Ο κύριος φόβος της Αιγύπτου είναι ότι οποιαδήποτε χερσαία επιχείρηση στην περιοχή θα είχε ως αποτέλεσμα την εισβολή χιλιάδων Παλαιστινίων στο Σινά, όπως είπε.

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, η Αίγυπτος έχει αντιταχθεί σθεναρά σε μαζική έξοδο των Παλαιστινίων. Φοβάται ότι το Ισραήλ δεν θα τους επιτρέψει να επιστρέψουν στη Γάζα και έχει δηλώσει ότι δεν θέλει να υποθάλψει «εθνοκάθαρση».

Εντωμεταξύ, Ισραηλινοί αξιωματούχοι προετοιμάζονται για την αναμενόμενη προσωρινή απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τον ισχυρισμό της Νότιας Αφρικής ότι ο πόλεμος στη Γάζα ισοδυναμεί με γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων, καθώς και για την επιβολή μέτρων έκτακτης ανάγκης και διεθνών κυρώσεων σε βάρος του.

Το ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ, το οποίο επιλύει διαφορές μεταξύ κρατών, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι θα εκδώσει σήμερα Παρασκευή την απόφαση-ορόσημο.

Το όργανο που εδρεύει στη Χάγη θα μπορούσε να διατάξει το Ισραήλ να σταματήσει την τρίμηνη εκστρατεία του στη Λωρίδα της Γάζας, που προκλήθηκε από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.

Οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου είναι δεσμευτικές και δεν μπορούν να προσβληθούν, αν και το δικαστήριο δεν έχει εξουσία να τις επιβάλει.

Προσπάθεια για νέα συμφωνία εν μέσω νέων προκλήσεων

Η Αίγυπτος έχει προειδοποιήσει ότι ένοπλοι από τη Γάζα θα μπορούσαν να εισέλθουν στο Σινά μαζί με το κύμα των προσφύγων, προκαλώντας διασυνοριακές εντάσεις με το Ισραήλ που θα μπορούσαν να καταστρέψουν την ειρηνευτική συμφωνία με τη χώρα.

Με φόντο τις νέες εστίες έντασης στη Μέση Ανατολή και την απειλή να δημιουργηθούν περισσότερες, συνεχίζονται οι διπλωματικές προσπάθειες για νέα συμφωνία Ισραήλ – Χαμάς για τους ομήρους στη Γάζα και κατάπαυση του πυρός.

Ο επικεφαλής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς και ο επικεφαλής της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών Μοσάντ Ντέιβιντ Μπαρνέα θα συναντηθούν με τον πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών του Κατάρ σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι στην Ευρώπη αυτό το Σαββατοκύριακο, όπως δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters αξιωματούχος που έχει ενημερωθεί για τη συνάντηση.

Ο επικεφαλής των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών Αμπάς Καμέλ θα συμμετάσχει επίσης. 

Πηγή: Reuters, AP, Guardian, Καθημερινή