Γελοιγραφία του Κωνσταντίν Μάλερ

Οι ΗΠΑ είναι ένας παγκόσμιος παράγοντας, ο οποίος επιδιώκει καθοριστική επιρροή στα διεθνή δρώμενα σε οποιοδήποτε επίπεδο, από παγκόσμιο έως περιφερειακό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία είναι παράγοντες διηπειρωτικού επιπέδου, για τους οποίους οι ευρω-αφρικανικές (για την ΕΕ) και ευρω-ασιατικές (για τη Ρωσία) υποθέσεις έχουν καθοριστική σημασία. Η Ουκρανία είναι ένα περιφερειακός παράγοντας στο εσωτερικό της Ευρώπης, ικανός να αυξήσει τη διεθνή σημασία του για τους παγκόσμιους αλλά και τους διηπειρωτικούς παίκτες.
Η γεωγραφική θέση της Ουκρανίας μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας περιορίζει τις επιλογές της διεθνούς ευρωπαϊκής συνεργασίας σε τρεις: Μόνο με την ΕΕ, μόνο με τη Ρωσία, με την ΕΕ και τη Ρωσία. Η γεωγραφία του εξωτερικού εμπορίου δείχνει ότι έχει διαμορφωθεί μια ισότητα περίπου, των δυο κατευθύνσεων εξωτερικών σχέσεων της Ουκρανίας. Το εμπορικό ισοζύγιο με την ΕΕ είναι 35-40 εκατ. δολάρια, με τη Ρωσία και τις άλλες χώρες της Τελωνειακής Ένωσης (Λευκορωσία, Καζακστάν), 50-60 δις. δολ. Μάλιστα, στις χώρες της ΤΕ η Ουκρανία προσφέρει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας (αυτοκίνητα, κινητήρες, εξοπλισμό), ενώ στις χώρες της ΕΕ ημικατεργασμένα προϊόντα (σιδηρομεταλλεύματα και κράματα, πετρελαιοειδή, σιτηρά κ.α.). Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί, ότι οι χώρες της ΤΕ έχουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από ό,τι η ΕΕ και η ζήτηση για τα ουκρανικά προϊόντα θα αυξάνεται λόγω της νέας εκβιομηχάνισης που συντελείται στις χώρες αυτές.

Γι’ αυτό, είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα φυσικά οικονομικά συμφέροντα της Ουκρανίας συνίστανται στην ταυτόχρονη αλληλεπίδραση με την ΕΕ και την ΤΕ, με σταδιακή μετατόπιση της οικονομικής δραστηριότητας προς την πλευρά της ΤΕ. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εξασφαλίσει υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης του πληθυσμού, και να συσσωρεύσει αποθέματα χρυσού και ξένου συναλλάγματος. Ωστόσο, η πολιτική επιλογή της Ουκρανίας και η υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ καταδεικνύει τη λήψη της εντελώς διαφορετικής απόφασης. Υπογράφοντας τη συμφωνία οικονομικής σύνδεσης με την ΕΕ, η Ουκρανία επιλέγει τη συνεργασία με τη διαρκώς εξασθενούσα ευρωπαϊκή οικονομία. 

Τι οδήγησε σε αυτή την απόφαση

Προκύπτει, λοιπόν, ότι η Ουκρανία ουσιαστικά πήρε μια απόφαση η οποία είναι ενάντια στα εθνικά οικονομικά της συμφέροντα. Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις ουσιαστικές αιτίες για το βήμα αυτό.

Η πρώτη αιτία θα πρέπει να αναζητηθεί στα συμφέροντα του παγκόσμιου παράγοντα, των ΗΠΑ. Η σύνδεση με την ΕΕ επιτρέπει τη χρήση των νομικών περιορισμών και υποχρεώσεων που αναφέρονται στη συμφωνία σύνδεσης, για την επίτευξη πολλών στόχων -όχι μόνο της ΕΕ- αλλά και των ΗΠΑ.

Φτηνό εργατικό δυναμικό

Η δεύτερη αιτία βρίσκεται στην ΕΕ. Η σύνδεση θα ανοίξει εξ ολοκλήρου τις ουκρανικές αγορές για τα ευρωπαϊκά προϊόντα, η τιμή του εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη θα εξακολουθήσει να πέφτει λόγω του φτηνού ουκρανικού εργατικού δυναμικού, η Ευρώπη θα βελτιώσει τους φυσικούς πόρους της και θα πλησιάσει στις βασικές περιοχές πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα διευρύνει τη ζώνη του ευρώ. Κατ’ αυτό τον τρόπο, για την ευρωπαϊκή οικονομία η σύνδεση θα δημιουργήσει περισσότερα θετικά, από ό,τι αρνητικά.

Τα κυριότερα αρνητικά θα εμφανιστούν στην αγορά εργασίας για τους ευρωπαίους εργαζόμενους, οι οποίοι, παρά το ισχυρό συνδικαλιστικό κίνημα και το ρόλο των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, δεν θα μπορέσουν να επιμείνουν στην αύξηση των αμοιβών τους στις συνθήκες ανταγωνισμού με το φτηνό εργατικό δυναμικό από την Ουκρανία. Όπως βλέπουμε, τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της ΕΕ σε έναν ορισμένο βαθμό συμπίπτουν, γεγονός που δημιουργεί μια συμμαχία παγκόσμιου και διηπειρωτικού παράγοντα στο θέμα αυτό.

Η τρίτη αιτία οφείλεται στον διαδεδομένο στην ουκρανική κοινωνία μύθο της άμεσης ανόδου του βιοτικού επιπέδου λόγω της σύνδεσης με την ΕΕ. Κάτι που εξασφαλίζει την υποστήριξη από την πλευρά ψηφοφόρων στους πολιτικούς ηγέτες, οι οποίοι υπόσχονται ταχεία ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Οι συνέπειες για τη Ρωσία

Η Ρωσία χάνει έναν προμηθευτή σημαντικών αγαθών υψηλής τεχνολογίας και δεν θα μπορέσει να αντικαταστήσει πλήρως τα εν λόγω προϊόντα με εγχώρια, γεγονός που θα απομειώσει τις αμυντικές δυνατότητες της χώρας. Η πιθανότητα αφορολόγητης εισαγωγής ευρωπαϊκών προϊόντων μέσω του ουκρανικού εδάφους, θα αυξηθεί. Όλα αυτά θα οδηγήσουν σε σοβαρές αρνητικές συνέπειες για την οικονομία της Ρωσίας.

Απόλυτα κερδισμένες από τη σύνδεση Ουκρανίας και ΗΠΑ θα βρεθούν οι ΗΠΑ. Μερικό θα είναι το κέρδος για την ΕΕ. Μερικώς ζημιωμένη θα είναι η Ουκρανία, η οποία θα απολέσει τη βιομηχανία μηχανοκατασκευών της και τις ανατολικές αγορές εξαγωγών. Για τη Ρωσία, προφανή πλεονεκτήματα δεν υπάρχουν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η Ρωσία τάχθηκε κατά της σύνδεσης Ουκρανίας και ΕΕ. Όμως, η τελευταία πράξη σε αυτή την ιστορία δεν έχει ακόμη παιχθεί και μένει να παρακολουθήσουμε τη συνέχεια αυτής της πάλης.

Η Ρωσία Τώρα