Κουρδιστάν (Κουρδικό Ζήτημα, Αμπντουλλάχ Οτζαλάν)
, Συρία
14 Μαΐου 2011
Συρία: Tι θέλουν οι Κούρδοι της Συρίας;
του Ignace Leverrier στη Le Monde
Δύο μήνες μετά την έναρξη του κινήματος διαμαρτυρίας στους δρόμους κατά της νομιμότητας του συριακού καθεστώτος, οι παρατηρητές σημειώνουν με αμηχανία την σιωπή και την απουσία της κουρδικής κοινότητας της Συρίας.
Ορισμένες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στις Hassakeh, Καμισλι (Qamichli), Al Malikiyeh, Aïn Arab και άλλες πόλεις της Jazireh.
Όμως, η κοινότητα ως τέτοια, η οποία έχει επανειλημμένα αποδείξει στο παρελθόν την ικανότητά της να κινητοποιηθεί μαζικά, φαίνεται περισσότερο να επιμείνει σε θέση αναμονής, παρά να συμμετάσχει ενεργά στο κίνημα.
Οι διαδηλωτές και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που εξέφραζαν στο παρελθόν την ικανοποίησή τους για αυτήν την επιφυλακτικότητα, αρχίζουν να προβληματίζονται.
Έκριναν λογικό ότι οι Κούρδοι δεν έπρεπε να συμμετέχουν χωρίς περιορισμό και σκέψη στην αντιπαράθεση: θα είχαν προσφέρει στο καθεστώς μια δικαιολογία για παραδειγματισμό, μέσω μιας επίθεσης με όλη την αγριότητα, όπως αποδείχτηκε αργότερα , κατά μιας κοινότητας συστηματικά ύποπτης από τις αρχές, γιατί μη αραβικής, να διέπεται από αποσχιστικά οράματα.
Αλλά ενώ η καταστολή βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και η συνέχιση του κινήματος προϋποθέτει την συμμετοχή άλλων περιοχών και νέων πόλεων στη διαμαρτυρία, ανησυχούν σήμερα για τις επιφυλάξεις των Κούρδων και αναζητούν μια εξήγηση.
Η μαζική εισροή των Κούρδων στο κίνημα θα ήταν πράγματι ένα πολύ άσχημο νέο για το συριακό καθεστώς.
 |
Διαδήλωση στο Καμισλί |
Στη Συρία η κουρδική κοινότητα θεωρείται, με απόσταση, αυτή που μπορεί να κινητοποιηθεί το ευκολότερο.
Κακομεταχειρισμένη κατά τη διάρκεια της ένωσης με την Αίγυπτο (1958-1961), είδε την κατάσταση της να επιδεινωθεί περαιτέρω στην Αραβική Δημοκρατία της Συρίας, το όνομα της οποίας και μόνο υπονοεί ότι δεν της ανήκει καμία θέση. Περιθωριοποιημένοι στην πολιτική ζωή όπου κυριαρχείτο η ιδεολογία του αραβικού εθνικιστικού κόμματος Μπάαθ, οι Κούρδοι αποτελούν ένας λαός δεύτερης κατηγορίας.
Οι συγκρούσεις μεταξύ αυτής της κοινότητας και της εξουσίας ήταν συχνές, και η καταστολή κατά κανόνα αιματηρή.
Το μαρτυρολόγιο των συριακών Κούρδων περιέχει ένα μακρύ κατάλογο θυμάτων εγκλημάτων και κακοηθειών που αποδίδονται στις υπηρεσίες ασφαλείας η το στρατό.
Το Φεβρουάριο του 2004, ένας ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ της ομάδας της κουρδικής πόλης της Καμισλί και εκείνης της αραβικής πόλης Ντέιρ Ελ-Ζουρ εκφυλίστηκε σε μάχη και στη συνέχεια σε ταραχές.
Ενώ σχεδόν είκοσι άτομα έχασαν τη ζωή τους σε εκείνη την περίπτωση, σχεδόν σαράντα νέοι Κούρδοι κληρωτοί έχουν πεθάνει από τότε σε ύποπτες συνθήκες, σε μονάδες του στρατού, όπου υπηρετούσαν τη στρατιωτική θητεία τους, πιθανόν θύματα της εχθρότητας των συνομηλίκων τους ή των ιεραρχικών ανωτέρων τους.
Για να αποθαρρύνουν τους Κούρδους να ενταχθούν στις μαζικές διαδηλώσεις, το καθεστώς έντεινε τις πρωτοβουλίες και κινήσεις υπέρ αυτών.
Η πιο αξιοσημείωτη χρονολογείται στις 7 Απριλίου, όταν ο Πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ εξέδωσε το νομοθετικό διάταγμα 49/2011, υπέρ των «αλλοδαπών της Hassakeh», με το οποίο ορίζει ότι «τους χορηγείται η συριακή υπηκοότητα».
 |
Κάρτα αλλοδαπού ενός Σύρου Κούρδου |
Ο όρος «αλλοδαποί της Hassakeh», απευθύνεται σε ένα μέρος των Κούρδων που ζουν στη Συρία, που ορίστηκαν μη-Σύριοι από τη μια μέρα στην άλλη, μετά την εξαιρετική απογραφή του μόνου κουρδικού πληθυσμού της Jazireh, στα βόρειο-ανατολικά της χώρας, που οργανώθηκε σε μία ημέρα μόνο τον Οκτώβριο του 1962.
Στο τέλος αυτής της μέτρησης, οι Κούρδοι της περιοχής είχαν ταξινομηθεί σε 3 κατηγορίες. Κάποιοι δηλώθηκαν Σύριοι. Οι άλλοι, οι μη-Σύριοι, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: οι «αλλοδαποί», που ονομάστηκαν έτσι επειδή ήταν εγγεγραμμένοι στα μητρώα για τους αλλοδαπούς που κατοικούν στη Συρία, και τους «ξεχασμένους του ληξιαρχείου», που δεν καταγράφηκαν πουθενά.
Η λογική της κατανομής αψηφά κάθε κατανόηση, αφού παιδιά της ίδιας οικογένειας έχουν καταγραφεί συχνά σε δύο διαφορετικές κατηγορίες και η εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας δεν λαμβάνεται υπόψη για την αναγνώριση της ιθαγένειας.
Έχοντας γίνει ξαφνικά «ξένοι» ή «ξεχασμένοι στα μητρώα», δεκάδες χιλιάδες Κούρδοι έχασαν τα δικαιώματα που απολάμβαναν μέχρι τότε.
Η καθημερινή τους ζωή έγινε δύσκολη για τους πρώτους και κόλαση για τους τελευταίους: χωρίς ταυτότητα, διαβατήριο, χωρίς δικαίωμα να εγγραφούν στο σχολείο, χωρίς να επιτρέπεται να εργάζονται σε δημόσια υπηρεσία ή επιχείρηση, έξω από κάθε κοινωνική βοήθεια που παρέχεται από την κυβέρνηση σε ορισμένες κοινωνικές κατηγορίες.
Σήμερα, οι πρώτοι εκτιμώνται σε περίπου 250.000, οι δεύτεροι σε μερικές δεκάδες χιλιάδες.
Οι ενδιαφερόμενοι Κούρδοι από την προεδρική απόφαση, οι μόνο «ξένοι» λοιπόν, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για αυτό το μέτρο που καλούσαν με όλες τις ευχές τους για σχεδόν μισό αιώνα.
Αλλά όταν παρουσιάστηκαν στα ληξιαρχεία, από τις 24 Απριλίου, απογοητεύθηκαν όταν ενημερώθηκαν για τον κατάλογο των εγγράφων που πρέπει να προσκομίσουν για να υποβάλουν την αίτησή τους.
Διαπίστωσαν ότι ενώ η αφαίρεση της συριακής εθνικότητας ήταν κάποτε ακέραια, τώρα, η επιστροφή της θα πάρει πολύ χρόνο, δεδομένου ότι όλες οι υπηρεσίες ασφάλειας θα πρέπει πρώτα να γνωμοδοτήσουν.
Όσοι από αυτούς είχαν διακριθεί από την πολιτική και κοινωνική δράση τους κινδυνεύουν να παραμένουν στην ίδια κατάσταση.
Ωστόσο, στηριζόμενοι σε δηλώσεις ορισμένων υπευθύνων, είχαν καταλάβει ότι οι διαδικασίες θα ήταν απλές και ότι, σε αντάλλαγμα της παράδοσης του ατομικού βιβλιαρίου τους που φέρουν μαζί τους, θα έλαβαν επί τόπου τη Συριακή ιθαγένεια, χωρίς καμία δυσκολία.
Σε μια εποχή που η Συρία είναι το θέατρο ενός άνευ προηγουμένου κύματος διαμαρτυριών, η υπόθεση αυτή δείχνει, ότι ακόμη και στις χειρότερες στιγμές, οι αρχές της Συρίας δεν μπορούν να σταματήσουν τους δισταγμούς και να μετράνε με το στενότερο δυνατό μέτρο τις παραχωρήσεις τους.
Γνωρίζουμε ότι δεν είναι στις συνήθειες τους, να αφήσουν κάτι εύκολα, ιδίως υπέρ μιας εθνοτικής μειονότητας για την οποία είναι πεπεισμένοι ότι οι φιλοδοξίες της για αυτονομία έχουν ενισχυθεί με την απροσδόκητη κατάσταση των ιρακινών αδελφών τους.
Δεν ήταν αδέξιο, από την πλευρά τους, να δώσουν επιτέλους στους Κούρδους, σε αυτή ακριβώς τη στιγμή, αυτό που οι ενδιαφερόμενοι περίμεναν τόσο καιρό.
Όμως, ένα τέτοιο δώρο θα μπορούσε να φανεί πρόωρο για εκείνους που φοβούνται να στερηθούν τόσο γρήγορα από ένα μέσο πίεσης ή εκβιασμού που μπορούν να χρειαστούν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Η προεδρική απόφαση για την αποκατάσταση της συριακής εθνικότητας ήρθε στη πραγματικότητα να στέφεται μια περίοδο κινήσεων της εξουσίας προς τους Κούρδους.
Ανησυχώντας για τις διεκδικήσεις ενός μέρους του συριακού πληθυσμού που θέλει να ακολουθήσει τα βήματα των Αιγυπτίων και Τυνήσιων, το καθεστώς είχε αναλάβει, ήδη από το Φεβρουάριο, πρωτοβουλίες για να πείσει τους Κούρδους της Συρίας ότι δεν είχαν κανένα συμφέρον να ενταχτούν και να στηρίξουν το κίνημα.
Διάφοροι ενδιάμεσοι τους είχαν ισχυριστεί ότι η εξουσία είχε πράγματι δεσμευτεί για την αναγνώριση των δικαιωμάτων τους και τις εθνικές διεκδικήσεις τους.
Και για απόδειξη ότι αυτή τη φορά, δεν ήταν υποσχέσεις στον αέρα, όπως αυτές που είχαν προηγουμένως ακούσει από τα υψηλότερα κρατικά στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας και της Αντιπροέδρου Ναζα Αλ Ατάρ, η κυβέρνηση εκπροσωπήθηκε, στις 21 Μαρτίου, ημέρα εορτασμού του Νεβρόζ , του κουρδικού νέου έτους.
 |
| Προσωπικότητες της συριακής κυβέρνησης στο Ναβρόζ 2011 |
Καθισμένοι σε σημεία που προορίζονται για τιμωμένους επισκέπτες, τα υψηλά στελέχη, ο κυβερνήτης της Hassakeh, ο γραμματέας του τοπικού γραφείου του κόμματος Μπάαθ, ο Αρχηγός της Αστυνομίας, ο Αρχηγός της Στρατιωτικής Ασφάλειας… παρακολουθήσαν χωρίς να βγάλουν άχτι τους Εορτασμούς τους οποίους όμως, οι δυνάμεις ασφαλείας είχαν διαταγές, τα προηγούμενα χρόνια, να αποτρέψουν με τη βία αν χρειαζόταν, όπως έγινε το 2008, με μερικούς νεκρούς.
Ένα μήνα αργότερα, στις 20 Απριλίου, σε μια ακόμη κίνηση καλής θέλησης, οι συριακές αρχές έκλεισαν τα μάτια για την επιστροφή στην Συρία ενός κορυφαίου Κούρδου πολιτικού, ο Σαλέχ Μουσλίμ Μοχάμεντ.
Πρόεδρος του Κόμματος της Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), ηγείται του συριακού παρακλαδιού του ΡΚΚ του Αμπντουλάχ Οτσαλάν που μετονομάστηκε.
Κρατούμενος στη Συρία σε πολλές περιπτώσεις, ήταν σε φυγή στο Τζεμπελ Καντίλ, στο βόρειο Ιράκ για αρκετά χρόνια.
 |
| Ο Σάλεχ Μουσλίμ Μοχάμεντ |
Την επομένη της επιστροφής του, που είχε φροντίσει να ανακοινωθεί από το τύπο, ο ίδιος έκανε μια συγκέντρωση που δεν απαγορεύτηκε ούτε διαταράχτηκε από τις αρχές ασφάλειας, ενώ ο ενδιαφερόμενος ήταν στις λίστες των καταζητούμενων προσωπικοτήτων.
Αυτή η παθητικότητα μπορεί να εξηγηθεί μόνο από μια πολιτική απόφαση που ελήφθη στην κορυφή του κράτους.
Έχει μερικούς λόγους.
Από τη μία πλευρά, είναι σύμφωνη με τις προσπάθειες από την εξουσία για να συγκρατήσουν τους Κούρδους, και αν δεν τους κερδίσει τελικά, τουλάχιστον να εξασφαλίσει την αμεροληψία τους στην Jazireh, και να της δώσει τον χρόνο να μειώσει αλλού με βία το κίνημα της δυσαρέσκειας.
Αν είναι πεπεισμένη για τη χρησιμότητα του πράγματος μια προσωπικότητα με τόση επιρροή στη Συρία όσο ο ηγέτης του PYD, ένα κόμμα του οποίου το βάρος είναι μοναδικό και πρωτεύον για το συριακό κουρδικό πληθυσμό, θα αποδειχθεί πολύτιμο βοήθημα.
Από την άλλη πλευρά, οι Σύριοι έκαναν απολύτως σαφές στην τουρκική κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ότι δεν εκτιμούν καθόλου τα περιθώρια ελευθερίας που επιτρέπει η Τουρκία, όχι μόνο σε ορισμένα κινήματα της συριακής αντιπολίτευσης, αλλά κυρίως στους Αδελφούς Μουσουλμάνους.
Αποκλεισμένους και καταδικασμένους σε θάνατο στη Συρία, τους επιτρέπει, μετά την άνοδο στην εξουσία του κυβερνώντος Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (ΑΚΡ), να οργανώσουν στη Κωνσταντινούπολη συναντήσεις και συνέδρια. Σ αυτή τη πόλη έγινε στο τέλος του Ιουλίου 2010, η ανανέωση της ηγεσίας τους και η εκλογή του μηχανικού Mohammed Al Riyadh Chaqfeh ως γενικός ελεγκτής.
Το συριακό μήνυμα είναι επομένως σαφές.
Εάν οι Τούρκοι θέλουν να «παίξουν» με τους Αδελφούς, οι Σύριοι είναι σε θέση, αγνοώντας την παρουσία του Σαλέχ Μουσλίμ Μοχάμεντ, να χρησιμοποιήσουν πάλι τη κουρδική κάρτα προς όφελος τους.
Και αυτό, παρά τις συμφωνίες των Αδάνων του 1998 και των μετέπειτων συμφωνιών για την άμυνα και την ασφάλεια που έχουν συναφθεί μεταξύ των δύο χωρών, που έθεταν σαν πρώτο στόχο την από κοινού καταπολέμηση των «τρομοκρατικών οργανώσεων», τον εξαφανισμό, από τις δύο πλευρές των συνόρων και, ενδεχομένως, από το ιρακινό Κουρδιστάν, του πρώην κόμματος του Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Τι θα αποφασίσουν τελικά οι Κούρδοι;
Θα εμπιστευτούν και πάλι ένα καθεστώς που συχνά τους υποσχέθηκε παραχωρήσεις χωρίς ποτέ να τις εφαρμόζει στην πράξη;
Θα κρίνουν, παρά τις απροθυμίες του καθεστώτος σχετικά με το θέμα των «αλλοδαπών της Hassakeh», ότι αυτή τη φορά είναι σοβαρό και πρόθυμο να κρατήσει τις δεσμεύσεις του;
Θα εκλάβουν ως ένδειξη καλής θέλησης προς τη πλευρά τους το γεγονός ότι οι εκδηλώσεις που οργανώθηκαν από τους ίδιους αντιμετωπίστηκαν από τις υπηρεσίες ασφαλείας και το στρατό με απαλό χέρι, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τη βιαιότητα που παρατηρείται αλλού;
Κάποιοι στη Συρία το φοβούνται.
 |
«Δεν θέλουμε υπηκοότητα. Θέλουμε ελευθερία και δημοκρατία» |
Άλλοι πιστεύουν ότι οι Κούρδοι, που απατήθηκαν αμέτρητες φορές, δεν μπορούν πια να εμπιστεύονται την εξουσία.
Αν επιφυλάσσονται μέχρι σήμερα να συμμετάσχουν μαζικά στο κίνημα διαμαρτυρίας, είναι επειδή ελπίζουν να ανακτηθούν, από μια εξουσία σε δυσκολία και έτοιμη να κάνει παραχωρήσεις, όλα αυτά που θα είναι έτοιμη ή θα αναγκαστεί να τους αναγνωρίσει ως «Κούρδους».
Όταν αυτό γίνει, ή όταν θα διαπιστώσουν ότι τίποτα δεν έγινε, θα καθίσουν στο πλευρό των διαδηλωτών να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους στην ελευθερία και τη δημοκρατία, ως «Σύριοι».
Le Monde 12.05.2011
var _wau = _wau || []; _wau.push([“small”, “wvg1ie6mi5ta”, “m3y”]);
(function() {var s=document.createElement(“script”); s.async=true;
s.src=”http://widgets.amung.us/small.js”;
document.getElementsByTagName(“head”)[0].appendChild(s);
})();
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο FacebookΑκολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook
Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube