“Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία”

Η σωστή ερμηνεία του ρητού του Ισοκράτη για την αυτοκαταστροφή της δημοκρατίας

Όλοι γνωρίζουμε λίγο πολύ το ρητό του Ισοκράτη σχετικά με την “αυτοκαταστροφή της Δημοκρατίας” το οποίο έχει κυκλοφορήσει ευρέως σε ιστοσελίδες και blogs.

“Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία”

Πόσοι όμως γνωρίζουμε την ορθή ερμηνεία του;

Το απόσπασμα είναι από τον Αρεοπαγιτικό λόγο του Ισοκράτη έχει στο πρωτότυπο ως εξής:
“Οἱ γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ’ ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ’ ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ’ ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας ἐποίησεν.”

Δηλαδή:
“Διότι εκείνοι που διοικούσαν την πόλη τότε (ενν. στην εποχή του Σόλωνα και του Κλεισθένη), δεν δημιούργησαν ένα πολίτευμα το οποίο μόνο κατ’ όνομα να θεωρείται το πιο φιλελεύθερο και το πιο πράο από όλα, ενώ στην πράξη να εμφανίζεται διαφορετικό σε όσους το ζουν· ούτε ένα πολίτευμα που να εκπαιδεύει τους πολίτες έτσι ώστε να θεωρούν δημοκρατία την ασυδοσία, ελευθερία την παρανομία, ισονομία την αναίδεια και ευδαιμονία την εξουσία του καθενός να κάνει ό,τι θέλει, αλλά ένα πολίτευμα το οποίο, δείχνοντας την απέχθειά του για όσους τα έκαναν αυτά και τιμωρώντας τους, έκανε όλους τους πολίτες καλύτερους και πιο μυαλωμένους.”

Μ’ άλλα λόγια, ο Ισοκράτης δεν μίλησε για “δημοκρατία που αυτοκαταστρέφεται”, ούτε για δημοκρατία η οποία “κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας.” Όσο κι αν η διαστρεβλωμένη μετάφραση ταιριάζει περισσότερο από ό,τι η ορθή με την κατάσταση που βιώνουμε στην Ελλάδα του σήμερα, οφείλουμε ωστόσο να αποδώσουμε την ορθή ερμηνεία, αποδίδωντας έτσι δικαίωση και στον Ισοκράτη.

Hellas on the Web
(Η μετάφραση του ρητού από το sarantakos.com)