Του Mark Leonard

Ο πόλεμος επέστρεψε στη Μέση Ανατολή. Επί πάνω από έναν μήνα αφότου οι μαχητές της Χαμάς πραγματοποίησαν τη βάναυση έξαψη τους, τα στρατιωτικά αντίποινα του Ισραήλ κορυφώθηκαν με μια χερσαία επίθεση στη Γάζα που ελέγχεται από τη Χαμάς. Για τους ανθρώπους που ζουν μόνοι ή με την οικογένειά τους στο Ισραήλ – συμπεριλαμβανομένου εμού – αυτή είναι μια εντόνως προσωπική κρίση. Την ίδια στιγμή, πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ταυτίζονται με τους χιλιάδες Παλαιστίνιους που έχουν σκοτωθεί από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές. Αλλά, εκτός από τις προσωπικές διασυνδέσεις, αυτή είναι επίσης μια γεωπολιτική κρίση, πιθανώς ακόμη πιο βαθιά και πιο εκτεταμένη ως προς τον αντίκτυπό της παγκοσμίως από ό,τι ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Οι πιο άμεσες συνέπειες θα γίνουν αισθητές στη Μέση Ανατολή. Για χρόνια, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου λειτουργούσε υπό ψευδαισθήσεις που πλέον έχουν καταρρεύσει. Η μεγαλύτερη ήταν η προσδοκία ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να εξομαλύνει τους δεσμούς με τον αραβικό κόσμο χωρίς να ασχοληθεί με το παλαιστινιακό ζήτημα, το οποίο προφανώς πίστευε ότι θα μπορούσε απλώς να φύγει.

Τώρα, αυτή η ερώτηση έχει καταστεί αδύνατο να αγνοηθεί. Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της επίθεσής του στη Γάζα, το Ισραήλ θα πρέπει να κάνει κάποια σοβαρή έρευνα εις βάθος, πιθανώς να επανεξετάσει πλήρως τη στρατηγική του απέναντι στην ετοιμοθάνατη ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή. Η Σαουδική Αραβία, η οποία βρισκόταν στα πρόθυρα της εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ, θα απαιτήσει τώρα πιθανώς κάποιες παραχωρήσεις για τους Παλαιστίνιους πριν προχωρήσει, υπό τον φόβο μήπως προκαλέσει την οργή του πληθυσμού της και του ευρύτερου μουσουλμανικού κόσμου.

Το Ισραήλ έχει ένα αδιαμφισβήτητο δικαίωμα αυτοάμυνας. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος, στην απελπισία του να ανακτήσει τον έλεγχο του αφηγήματος και να διατηρήσει την πολιτική του θέση, ο Νετανιάχου να παρατείνει τη διάρκεια του πολέμου ή να ενθαρρύνει μια περιφερειακή κλιμάκωση. Με τους κατ’ όνομα συμμάχους στον Κόλπο να είναι στα κάγκελα, ο Νετανιάχου μπορεί να ελπίζει να αποκαταστήσει το γεωπολιτικό του αστέρι: το Ισραήλ και τα σουνιτικά αραβικά κράτη αντιμετωπίζουν τον “άξονα αντίστασης” του Ιράν, με τους Παλαιστίνιους για άλλη μια φορά να περιορίζονται σε παράπλευρη απώλεια μιας ευρύτερης αντιπαράθεσης.

Η σύγκρουση θα έχει επίσης σοβαρές συνέπειες πέρα από τη Μέση Ανατολή, με έναν από τους μεγαλύτερους χαμένους να είναι η Ουκρανία. Η βία και τα δεινά που υπομένει ο λαός της χώρας δεν φαίνονται τόσο εξαιρετικά όσο κάποτε. Οι εικόνες που μεταδίδονται από τη Γάζα είναι τόσο συγκινητικές όσο οτιδήποτε έχει βγει από το Χάρκοβο ή τη Μαριούπολη. Επιπλέον, για πολλούς, ο πόλεμος στη Γάζα κάνει την Ουκρανία να μοιάζει με μια “τοπική” ευρωπαϊκή σύγκρουση.

Δεδομένου ότι η επιβίωση της Ουκρανίας εξαρτάται από τη συνεχή υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, οτιδήποτε αποσπά την προσοχή από τον αγώνα της συνιστά κακή είδηση. Επιπλέον, εάν ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς κλιμακωθεί, με το Ιράν να μπαίνει στη μάχη, ο αντίκτυπος στις τιμές του πετρελαίου θα μπορούσε να καταστήσει ακριβότερο για τη Δύση να διατηρήσει τις κυρώσεις της στη ρωσική ενέργεια.

Για την Ευρώπη γενικότερα, η κρίση στη Γάζα εγείρει πολλές προκλήσεις. Για αρχή, έχει αποκαλύψει βαθιές ρωγμές σε Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία. Η Γαλλία, για πρώτη φορά, κατέγραψε  περισσότερα αντισημιτικά περιστατικά τις τρεις εβδομάδες μετά την επίθεση της Χαμάς από ό,τι κατά το προηγούμενο έτος. Την ίδια στιγμή, ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς έχει τροφοδοτήσει τον κατακερματισμό μεταξύ άλλων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πέρυσι, οι ευρωπαϊκές χώρες επέδειξαν τρομερή ενότητα. Ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ μοιράζουν τώρα την εστίασή τους μεταξύ της Ουκρανίας, του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (το οποίο το Αζερμπαϊτζάν πρόσφατα ανέκτησε μετά από μια 24ωρη στρατιωτική επίθεση) και τη Γάζα. Στην ψηφοφορία προ κάποιων ημερών επί ενός ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που ζητούσε ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, τα κράτη μέλη της ΕΕ ψήφισαν τρεις διαφορετικούς τρόπους.

Η ανύπαρκτη απάντηση της ΕΕ στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς έκανε τη σθεναρή αντίδραση της Κίνας ακόμη πιο αξιοσημείωτη. Σε αντίθεση με την προσπάθειά της να παραμείνει ουδέτερη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κίνα εξέφρασε γρήγορα την υποστήριξή της στους Παλαιστίνιους. Η απάντηση της Κίνας έχει γίνει μέρος της προσέγγισής της στον παγκόσμιο νότο. Και οι Κινέζοι διπλωμάτες αναμφίβολα προσπαθούν να τονίσουν τα δυτικά διπλά μέτρα και μέτρα – Ισραήλ εναντίον Ρωσίας, Παλαιστίνιοι εναντίον Ουκρανών – τις επόμενες εβδομάδες και μήνες.

Αλλά η επιλογή πλευρών θα μπορούσε να προκαλέσει επιπλοκές για την Κίνα. Προφανώς, μια ευρύτερη περιφερειακή αντιπαράθεση θα μπορούσε να διαταράξει την εύθραυστη ειρήνη που κατάφερε να μεσολαβήσει η Κίνα μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας.

Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει γίνει κλισέ η περιγραφή της εμπειρίας τους στη Μέση Ανατολή με μια ατάκα από το  The Godfather Part III: “Ακριβώς όταν νόμιζα ότι είχα ξεφύγει, με τραβούν πίσω!” Αυτό είναι ιδιαίτερα εύστοχο σήμερα, καθώς η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει επιδείξει πολύ μεγαλύτερη πειθαρχία και αποφασιστικότητα στην προώθηση ενός άξονα εξωτερικής πολιτικής από τη Μέση Ανατολή στην Ασία από οποιονδήποτε από τους προκατόχους του, τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά τώρα, η περιοχή βρίσκεται και πάλι στην κορυφή της ατζέντας των υπευθύνων χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ.

Μέχρι στιγμής, ο Μπάιντεν έχει πράξει ορθώς εξισορροπώντας την υποστήριξη προς το Ισραήλ με τις εκκλήσεις προς τους Ισραηλινούς να επιδείξουν μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση στην απάντησή τους στην επίθεση της Χαμάς. Και η απόφασή του να συνδυάσει τη βοήθεια για την Ουκρανία με την υποστήριξη του Ισραήλ σε ένα ενιαίο πακέτο εθνικής ασφάλειας προσφέρει μια ευκαιρία να ξεπεραστεί η αντίσταση των Ρεπουμπλικανών νομοθετών για την υποστήριξη της Ουκρανίας.

Παρ’ όλα αυτά, ο Μπάιντεν βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Η Ουκρανία αντιπροσώπευε ήδη μια ανεπιθύμητη απόσπαση της προσοχής από την κορυφαία προτεραιότητα της Αμερικής: τον στρατηγικό ανταγωνισμό με την Κίνα. Υπό αυτή την έννοια, η μεγαλύτερη εμπλοκή στη Μέση Ανατολή είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται οι ΗΠΑ.

Κανείς – με πιθανές εξαιρέσεις της Χαμάς και του Νετανιάχου – δεν έχει συμφέρον να λύσει ή να διευρύνει τη σύγκρουση που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη στη Γάζα. Ελπίζει κανείς (ενάντια στην ελπίδα, ίσως) ότι οι σχετικοί παράγοντες αναγνωρίζουν τα κοινά τους συμφέροντα και συνεργάζονται για να τα προωθήσουν. Αυτό σημαίνει, το πιο επειγόντως, τερματισμό της σύγκρουσης το συντομότερο δυνατό, χωρίς περαιτέρω κλιμάκωση. Και, από τη στιγμή που η στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς έχει διαλυθεί και οι Ισραηλινοί όμηροι της απελευθερωθούν, σημαίνει ότι πιέζουμε για μια πολιτική λύση στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια του Ισραήλ.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ