Του Luigi Scazzieri 

Οι δεξιές δυνάμεις πρόκειται να σημειώσουν σημαντικά κέρδη στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό θα γείρει προς τα Δεξιά το Κοινοβούλιο σε πολλά θέματα και θα μπορούσε να δώσει δυναμική σε αυτά τα κόμματα σε εθνικό επίπεδο.

Εάν οι δημοσκοπήσεις είναι ακριβείς, οι εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) τον Ιούνιο θα δουν ένα κύμα υποστήριξης προς τα δεξιά λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα. Η συνδυασμένη δύναμη της Ομάδας Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) και της Ομάδας Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) προβλέπεται να αυξηθεί από 135 σε 163 από τις 720 έδρες.

Ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν θα οδηγούσε στην κυριαρχία τους στο ΕΚ ή στην υπαγόρευση της νομοθετικής του ατζέντας. Τα κόμματα εντός του σημερινού “μεγάλου συνασπισμού” συντηρητικών, σοσιαλιστών και φιλελεύθερων είναι πιθανό να χάσουν σημαντικό αριθμό εδρών, αλλά θα διατηρήσουν τη συνολική τους πλειοψηφία. Επιπλέον, τα κόμματα στα δεξιά του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η ομάδα ECR αποτελείται από λαϊκιστικά εθνικιστικά κόμματα όπως το Poland’s Law and Justice (PIS), τα Brothers of Italy της Ιταλίας και οι Sweden Democrats της Σουηδίας. Πολλά από αυτά τα κόμματα ηγήθηκαν ή συμμετείχαν σε κυβερνήσεις στα κράτη μέλη τους. Είναι πολύ επικριτικοί απέναντι στην ΕΕ και αντιτίθενται στην περαιτέρω ολοκλήρωση, αλλά έχουν συντονιστεί να εργάζονται σύμφωνα με τους κανόνες της Ένωσης. Ασχολούνται βαθιά με τη λειτουργία του ΕΚ και έχουν διαμορφώσει με επιτυχία νομοθεσία, για παράδειγμα σχετικά με την αφαίρεση διαδικτυακού τρομοκρατικού περιεχομένου ή την παρεμπόδιση της χρήσης κρυπτονομισμάτων για παράνομους σκοπούς. Οι εξωτερικές πολιτικές των κομμάτων της ECR είναι, σε γενικές γραμμές, στο κυρίαρχο ρεύμα. Για παράδειγμα, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, το PiS και το Brothers of Italy φιλοαμερικανοί και τάσσονται κατά της Ρωσίας. 

Η ομάδα ID, η οποία περιλαμβάνει τη γερμανική Alternative für Deutschland (AfD), την ιταλική Lega, τη γαλλική Rassemblement National (RN), το Ολλανδικό Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) και το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ), έχει ένα μάλλον διαφορετικό DNA και είναι ουσιαστικά ακροδεξιά ομάδα. Τα δύο μεγαλύτερα μέλη, το AfD και το RN, δεν ήταν ποτέ στην κυβέρνηση και αποφεύγονται από το κυρίαρχο ρεύμα στις αντίστοιχες χώρες τους. Η στάση των μελών της ομάδας ID έναντι της ΕΕ είναι γενικά εχθρική. Για παράδειγμα, το AfD εξακολουθεί να μιλά ανοιχτά για αποχώρηση από την Ένωση, ενώ η προσέγγιση του RN προς την ΕΕ θα ισοδυναμούσε με μια ήπια έξοδο και θα εκτόξευε την Ένωση από μέσα. Η ομάδα ID παίζει συχνά το ρόλο του διαταράκτη στις εργασίες του EP, με πολύ μικρή εποικοδομητική δέσμευση. Επιπλέον, η εξωτερική πολιτική των μελών της ID τείνει να είναι πολύ λιγότερο mainstream, πολύ συχνά με εμφανείς φιλορωσικές συμπάθειες.

Αυτές οι διαφορετικές στάσεις, σε συνδυασμό με διμερείς διαμάχες μεταξύ των μελών της ECR και της ID, καθιστούν την επίσημη συνεργασία μεταξύ των δύο ομάδων πολύ απίθανη και θα μειώσουν την επιρροή τους. Για παράδειγμα, υπήρξαν εντάσεις μεταξύ των Brothers of Italy και του RN σχετικά με τη στάση τους απέναντι στην ΕΕ. Η επιρροή του δεξιού τμήματος των ευρωβουλευτών είναι πιθανό να μειωθεί περαιτέρω από τον εσωτερικό κατακερματισμό εντός του ECR και του ID. Η ανάλυση των προτύπων ψηφοφορίας από το Politico δείχνει ότι είναι οι πιο εσωτερικά διχασμένες κομματικές ομάδες. Η ομάδα ID είναι περισσότερο μια χαλαρή ομάδα παρά ένα κόμμα και δεν δημοσίευσε καν ένα κοινό μανιφέστο για τις εκλογές. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι αυτός ο κατακερματισμός μεταξύ ECR και ID, και εντός των δύο ομάδων, θα μειωθεί στην επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο.

Παρόλα αυτά, η προβλεπόμενη άνοδος της δεξιάς θα εξακολουθεί να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στο ΕΚ και στην ευρωπαϊκή πολιτική ευρύτερα. Οι εθνικές κυβερνήσεις και όχι οι ευρωβουλευτές είναι αυτοί που διορίζουν Επιτρόπους. Ωστόσο, ο επόμενος υποψήφιος Πρόεδρος της Επιτροπής, είτε είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είτε κάποιος άλλος, μπορεί να δυσκολευτεί να κερδίσει τις ψήφους της απόλυτης πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών που απαιτούνται για τις εκλογές. Το 2019 η φον ντερ Λάιεν πέτυχε τη διαδικασία με ελάχιστες ψήφους, επειδή ορισμένοι ευρωβουλευτές από ομάδες που την υποστήριζαν ονομαστικά δεν την ψήφισαν. Αυτή ή άλλος υποψήφιος μπορεί να αντιμετωπίσει ξανά το ίδιο πρόβλημα. Αυτό θα μπορούσε να τους ωθήσει να αναζητήσουν πρόσθετες ψήφους πέρα από τα κόμματα του μεγάλου συνασπισμού στους Πράσινους ή στο ECR. Σημειωτέον, η φον ντερ Λάιεν φαίνεται ότι έχει επιλέξει τον δεύτερο δρόμο και φλερτάρει ανοιχτά την υποστήριξη των Brothers of Italy. Εάν το εξασφαλίσει, θα σηματοδοτήσει μια ευρύτερη διαδικασία ομαλοποίησης σημαντικών τμημάτων του ECR, που έχουν σταδιακά πλησιάσει στο mainstream. Αυτή η διαδικασία είναι πιθανό να συνεχιστεί και μετά τις εκλογές, με επικεφαλής την Ιταλό πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, την αρχηγό των Brothers of Italy.

Μια ισχυρότερη παρουσία λαϊκιστικών δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων στο ΕΚ, σε συνδυασμό με μια πιο αδύναμη αριστερά, θα έχει σημασία τόσο άμεσα, λόγω της αλλαγής στη σύνθεση του Κοινοβουλίου, όσο και έμμεσα, επειδή ένα ισχυρό εκλογικό αποτέλεσμα είναι πιθανό να προσφέρει περισσότερη ώθηση σε τέτοια κόμματα σε εθνικό επίπεδο. Η Αυστρία πρόκειται να διεξαγάγει εθνικές εκλογές πριν από τα τέλη Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους. Μια ισχυρή εμφάνιση του FPÖ στις εκλογές του ΕΚ θα μπορούσε να το οδηγήσει στη νίκη στις εθνικές εκλογές. Εάν ο ηγέτης του FPÖ Χέρμπερτ Κικλ γίνει Καγκελάριος, ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν και ο Σλοβάκος Ρόμπερτ Φίκο θα προστεθούν από έναν τρίτο λαϊκιστή ηγέτη που είναι σκεπτικιστής στην Ουκρανία. Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν φαίνεται έτοιμη να ταπεινώσει τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, υπονομεύοντας την εξουσία του και ομαλοποιώντας περαιτέρω το RN πριν από τις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας το 2027.

Έχοντας εμβαθύνει σε επιμέρους τομείς πολιτικής, ένα κύμα της δεξιάς θα επηρεάσει το μέλλον των προσπαθειών της ΕΕ για το κλίμα που ξεκίνησε με το πακέτο πολιτικής Fit for 55, το οποίο στοχεύει στη μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% έως το 2030 (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990). Ορισμένα μέτρα στο πακέτο πολιτικής έχουν ήδη προκαλέσει διαμαρτυρίες από ομάδες που πλήττονται αρνητικά από αυτό, ιδίως αγρότες. Το πακέτο έχει επίσης προκαλέσει ευρύτερη ανησυχία σε πολλούς ευρωπαίους πολίτες που ανησυχούν ότι η δράση για το κλίμα θα τους κοστίσει περισσότερο – για παράδειγμα όσον αφορά τις υψηλότερες τιμές ενέργειας ή τις δαπανηρές ανακαινίσεις για να κάνουν τα σπίτια τους πιο ενεργειακά αποδοτικά. Τα κόμματα ECR και ID έχουν επιμείνει σε αυτό και, αν και δεν είναι απαραίτητα αντίθετα στις προσπάθειες προσαρμογής του κλίματος καθαυτές, έχουν επιτεθεί στα μέτρα της ΕΕ ως υπερβολικά επαχθή και επιζήμια για την απασχόληση και την ανάπτυξη.

Η εφαρμογή του Fit for 55 και η διασφάλιση της μη επαναφοράς των στόχων του είναι πιθανό να είναι δυσκολότερη, όχι μόνο επειδή θα υπάρξει μεγαλύτερος αριθμός βουλευτών ECR και ID που είναι σκεπτικιστές για το κλίμα, αλλά και επειδή το ΕΛΚ ήδη κλίνει προς την ίδια κατεύθυνση: Aνησυχεί μήπως χάσει την υποστήριξη από θυμωμένους ψηφοφόρους. Το ΕΛΚ, για παράδειγμα, στράφηκε κατά του νόμου για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος νωρίτερα φέτος. Περίπου το ένα τρίτο των ευρωβουλευτών από την κεντροφιλελεύθερη ομάδα Renew ψήφισαν επίσης κατά του νόμου. Οι ευρωβουλευτές από άλλες πολιτικές οικογένειες, ιδίως από τη σοσιαλιστική ομάδα, ενδέχεται επίσης να στραφούν κατά των πράσινων πολιτικών εάν οι ψηφοφόροι τους ανησυχούν για τις αρνητικές επιπτώσεις της νομοθεσίας για το κλίμα.

Μια άνοδος της δεξιάς θα μπορούσε επίσης να έχει σημαντικές συνέπειες για τις προσπάθειες της ΕΕ να προασπίσει το κράτος δικαίου στα κράτη-μέλη όπου απειλείται, και για τον ρόλο του ΕΚ ως υπέρμαχος των πολιτικών ελευθεριών. Θεωρητικά, θα εξακολουθούσε να υπάρχει η πλειοψηφία των κεντρώων ευρωβουλευτών, αλλά μια ισχυρή εμφάνιση από τα δεξιά κόμματα θα μπορούσε να ωθήσει ορισμένους ευρωβουλευτές και εθνικές κυβερνήσεις να αμβλύνουν τη στάση τους σε ζητήματα κράτους δικαίου και πολιτικών ελευθεριών – ιδίως όταν η κυβέρνηση στόχος είναι πολιτικός σύμμαχος. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα εδώ και μια δεκαετία, με το πιο αξιοσημείωτο παράδειγμα να είναι αυτό του ΕΛΚ που προστάτευε τον Βίκτορ Όρμπαν έως ότου αυτό έγινε αβάσιμο, αλλά η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί. Τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο περίπλοκα εάν ακροδεξιοί ηγέτες, όπως ο Kickl, καταλήξουν στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, διαμορφώνοντας αποφάσεις για το αν θα επιβληθούν κυρώσεις σε κράτη μέλη που παραβιάζουν τις αξίες της ΕΕ.

Οι εκλογές του ΕΚ τον Ιούνιο, κατά πάσα πιθανότητα, θα σηματοδοτήσουν σημαντικά κέρδη για τους δεξιούς λαϊκιστές και τα ακροδεξιά κόμματα. Ο αντίκτυπος είναι απίθανο να είναι άμεσα εμφανής, καθώς τα κεντρώα κόμματα πρόκειται να διατηρήσουν την πλειοψηφία των εδρών. Αντίθετα, η επιρροή τους είναι πιθανό να γίνει αισθητή με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις αισθάνονται υπό πίεση να κλίνουν δεξιά σε ζητήματα όπως η κλιματική πολιτική. Κατά συνέπεια, τα αποτελέσματα των εκλογών του ΕΚ θα επηρεάσουν επίσης τις εθνικές πολιτικές, δίνοντας δυνητικά μεγαλύτερη ώθηση στις δεξιές δυνάμεις στις επερχόμενες εκλογές και οδηγώντας σε αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.