Οι ειδικοί υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια σαφή διαδικασία και νομικό πλαίσιο που υπερβαίνει την απλή ρητορική, ενισχύοντας ενεργά τη ζωή αυτών των επαναπατρισθέντων προστατεύοντας παράλληλα τα δικαιώματά τους χωρίς πρακτικές διακρίσεων. 

Του  Ilhamuddin Afghan*

Δεκαετίες αδυσώπητων συγκρούσεων και πολέμου έχουν πλέξει μια τραγική αφήγηση για τον λαό του Αφγανιστάν. Τα δεινά όσων αναζήτησαν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες, όπως το Ιράν και το Πακιστάν, ξετυλίγονται ως μια ιστορία υπομονής βασάνων και κακουχιών. Οι απέραντες έρημοι του Πακιστάν, αν και προσωρινό καταφύγιο, μαρτυρούσαν τους αγώνες τους, σηματοδοτώντας ένα οδυνηρό κεφάλαιο στη ζωή τους.

Για όσους αναγκάζονται να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, οι προκλήσεις είναι πολλαπλές. Οι παλιννοστούντες, που αριθμούν πάνω από 350.000, αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα για το μέλλον τους, παγιδευμένοι στο κενό των προσωρινών καταυλισμών. Οι περισσότεροι εισέρχονται ξανά στο Αφγανιστάν μέσω των συνόρων Torkham για πρώτη φορά στη ζωή τους, όπου ένας αυτοσχέδιος καταυλισμός προσφέρει ελάχιστη ανάπαυλα από τα σκληρά στοιχεία. Ο καυτός ήλιος κατά τη διάρκεια της ημέρας και οι ψυχρές νύχτες τους αναγκάζουν σε στενές σκηνές, προσθέτοντας στο ήδη επίπονο ταξίδι τους. Αφού διασχίσουν τη γραμμή Torkham, οι οικογένειες των παλιννοστούντων λαμβάνουν 15.000 Afs (περίπου 200 αμερικανικά δολάρια) και εγκαθίστανται σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς πριν επιστρέψουν στις περιοχές και τα χωριά τους. 

Στα 40 του, ο Sher Mohammad, κάποτε πωλητής στο Πακιστάν, ενσαρκώνει τους αγώνες πολλών παλιννοστούντων. Χωρίς σπίτι ή γη, θεωρεί ότι είναι δύσκολο να εξασφαλίσει καταφύγιο για τα οκτώ παιδιά του. Το ταξίδι του πίσω στη γενέτειρά του, την Ταγκάμπ, στην επαρχία Καπίσα, είναι γεμάτο με το βάρος των αναμνήσεων, αφού στερήθηκε την πατρίδα του από την ηλικία των τριών ετών.

Η Sadia, μια 45χρονη γυναίκα, ζει σε μια σκηνή με τον σύζυγό της και τα έξι παιδιά της, σκέφτεται να μετακομίσει στην περιοχή Khogyani στην ανατολική επαρχία Nangarhar. Η ιστορία της αντανακλά τον περίπλοκο ιστό της οικογενειακής αποσύνδεσης, χωρίς καμία επαφή με τα αδέρφια της τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Λυπημένη από την αβεβαιότητα της εργασίας και των μισθών στην περιοχή της, η Σάντια ανησυχεί για τις δυνατότητες διατήρησης της ζωής μετά την επιστροφή της.

Αυτές οι μεμονωμένες ιστορίες δίνουν μια συλλογική εικόνα άγχους και αβεβαιότητας μεταξύ των Αφγανών προσφύγων που επιστρέφουν. Δυστυχώς, οι προκλήσεις δεν τελειώνουν με την άφιξή τους. επιμένουν στην πατρίδα τους. 

Ενίσχυση των πολιτικών των Ταλιμπάν για τους παλιννοστούντες

Οι πολιτικές της κυβέρνησης των Ταλιμπάν υπόκεινται σε έλεγχο λόγω έλλειψης συνολικής στρατηγικής για τους επαναπατριζόμενους. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια σαφή διαδικασία και νομικό πλαίσιο που υπερβαίνει την απλή ρητορική, ενισχύοντας ενεργά τη ζωή αυτών των επαναπατρισθέντων προστατεύοντας παράλληλα τα δικαιώματά τους χωρίς πρακτικές διακρίσεων.

Ο Μοχάμεντ Χασάν, ένας κοινωνικός ακτιβιστής, τονίζει ότι η κυβέρνηση των Ταλιμπάν πρέπει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που να διασφαλίζει τη συνολική ασφάλεια, τόσο σωματική όσο και ψυχολογική, των επαναπατρισθέντων. Μια σαφής πολιτική είναι πρωταρχικής σημασίας, ενσταλάσσοντάς τους την πεποίθηση ότι το Αφγανιστάν είναι το ασφαλές σπίτι τους όπου προστατεύονται τα δικαιώματα και τα υπάρχοντά τους. Η απουσία τέτοιων μέτρων αφήνει τους επαναπατριζόμενους πρόσφυγες ευάλωτους και προσθέτει στην πολυπλοκότητα που αντιμετωπίζουν.

Ο ψυχίατρος Ahmadullah Bahman προτείνει να αντιμετωπιστούν όχι μόνο οι σωματικές αλλά και οι ψυχολογικές επιπτώσεις των προσφύγων που επιστρέφουν. Πέρα από τις άμεσες ανάγκες για στέγη, τροφή και ασφάλεια, υπάρχει μια πιεστική ανάγκη για πνευματική διασφάλιση. Οι υπηρεσίες υγείας, η εκπαίδευση και η κατάρτιση θα πρέπει να παρέχονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον, αναγνωρίζοντας τις μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες στο ταξίδι τους για την ανοικοδόμηση της ζωής τους.

«Οι Αφγανοί πρόσφυγες αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις σε ξένες χώρες, με το Πακιστάν να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι βασικές τους ανάγκες, όπως υπηρεσίες, εκπαίδευση και κατάρτιση, μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Μέχρι να μπορέσουν να επανενταχθούν στην κανονική ζωή, πρέπει να εφαρμοστούν προληπτικά μέτρα για να διασφαλιστεί η παροχή τροφής και στέγης για την ευημερία τους», υποστήριξε ο Bahman.

Η έλλειψη πόρων και το στίγμα που συνδέεται με την αναζήτηση εξωτερικής βοήθειας επιδεινώνουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επαναπατριζόμενοι πρόσφυγες, ιδιαίτερα οι γυναίκες και οι οικογένειες. Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν πρέπει να εργαστεί σε συνεργασία με τις υπηρεσίες αρωγής για να γεφυρώσει αυτά τα κενά, παρέχοντας όχι μόνο άμεση ανακούφιση αλλά και ενισχύοντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα για τους παλιννοστούντες.

Συνεργατική Επανένταξη για Αφγανούς Πρόσφυγες 

Ο Ηλίας, ειδικός σε πολιτιστικά θέματα, υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης ενημέρωσης και υποστήριξης στους επαναπατριζόμενους πρόσφυγες. Η ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δικαιώματα και τα προνόμιά τους, μαζί με τα δίκτυα υποστήριξης, είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή επανένταξή τους στην αφγανική κοινωνία.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επαναπατριζόμενοι Αφγανοί πρόσφυγες είναι πολλαπλές, που κυμαίνονται από την άμεση ανάγκη για στέγη και διατροφή μέχρι τον μακροπρόθεσμο στόχο της ένταξης και της βιωσιμότητας. Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν, οι υπηρεσίες αρωγής και η διεθνής κοινότητα πρέπει να εργαστούν από κοινού για να παρέχουν ολοκληρωμένη υποστήριξη, διασφαλίζοντας τη σωματική, ψυχολογική και οικονομική ασφάλεια των προσφύγων που επιστρέφουν. Μόνο μέσα από τέτοιες συλλογικές προσπάθειες μπορεί να τιμηθεί η ανθεκτικότητα του αφγανικού λαού και ο δρόμος για την ανοικοδόμηση της ζωής του θα στρωθεί με ελπίδα και ευκαιρίες.

*Ο Ilhamuddin Afghan  είναι καθηγητής πανεπιστημίου με έδρα το Αφγανιστάν.

ΠΗΓΗ: Afghan Diaspora Network