Του Javier Blas

Η πόλη Αρλίτ, ένας ερημωμένος οικισμός στις νότιες παρυφές της Σαχάρας, έχει καταστεί το “σημείο μηδέν” μιας νέας γεωπολιτικής διαμάχης: της κόντρας για τον έλεγχο του ουρανίου, του καυσίμου που τροφοδοτεί την πυρηνική βιομηχανία.

Εκεί, στις άνυδρες οροσειρές του βόρειου Νίγηρα, οι Γάλλοι γεωλόγοι ανακάλυψαν τη δεκαετία του 1950 το ραδιενεργό ορυκτό. Έκτοτε, γαλλικές κρατικές εταιρείες εξορύσσουν ουράνιο από την πρώην γαλλική αποικία, καθιστώντας τον Νίγηρα τον έβδομο μεγαλύτερο παραγωγό ουρανίου στον κόσμο. Το 2022, τα ορυχεία γύρω από την Αρλίτ προμήθευσαν το 25% των συνολικών εισαγωγών ουρανίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αλλά, σήμερα, ένα πραξικόπημα στη φτωχή αυτή χώρα της Δυτικής Αφρικής έχει θέσει τις προμήθειες ουρανίου σε κίνδυνο.

Το συγκεκριμένο εμπόρευμα μπορεί να μην μονοπωλεί τα πρωτοσέλιδα όσο το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο ή ακόμα και ο λιγνίτης, ωστόσο αποτελεί ζωτικής σημασίας πρώτη ύλη για τον πλανήτη που αναζητά απεγνωσμένα καθαρή ενέργεια για την απεξάρτησή του από τον άνθρακα.

Παρότι το Κρεμλίνο δεν φαίνεται -τουλάχιστον άμεσα- να βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα, ο μηχανισμός προπαγάνδας της Μόσχας έχει τονώσει το αντιγαλλικό και αντιαμερικανικό αίσθημα σε όλο το Σάχελ, μια περιοχή νότια της Σαχάρας. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η περιοχή έχει βιώσει μια ταραχώδη περίοδο λόγω πραξικοπημάτων -μεταξύ άλλων στην Μπουρκίνα Φάσο, το Τσαντ, τη Γουινέα, το Μάλι και το Σουδάν- από το 2020 και μετά.

Στην πρωτεύουσα Νιαμέι, υποστηρικτές του πραξικοπήματος κυμάτιζαν τη ρωσική σημαία αποκηρύσσοντας τον γαλλικό ιμπεριαλισμό. Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, επικεφαλής της ρωσικής παραστρατιωτικής ομάδας Wagner, χαιρέτισε το στρατιωτικό πραξικόπημα. Η Wagner έχει ήδη δραστηριότητα στο γειτονικό Μάλι μετά το πραξικόπημα που πραγματοποιήθηκε εκεί. Το “μακρύ χέρι” του Κρεμλίνου αναμιγνύεται στη γεωπολιτική της ενέργειας σε πολλούς τρόπους – συχνά όχι εμφανείς.

Εάν ο Νίγηρας παρασυρθεί στη ρωσική σφαίρα επιρροής, ο κόσμος θα εξαρτάται ακόμη περισσότερο από τη Μόσχα -και τους “πελάτες” της- όσον αφορά την ατομική ενέργεια. Το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, δύο πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες, είναι μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών ουρανίου στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 50% των εξορυσσόμενων ποσοτήτων παγκοσμίως. Εάν συνυπολογιστούν η Ρωσία και ο Νίγηρας, το ποσοστό εκτινάσσεται λίγο πάνω από το 60%.

Η εξόρυξη ουρανίου, όμως, αποτελεί μόνο το πρώτο στάδιο του λεγόμενου κύκλου πυρηνικών καυσίμων. Και παρότι η Ρωσία είναι ο έκτος μεγαλύτερος παίκτης στην εξόρυξη ουρανίου στον κόσμο, η πραγματική ισχύς της εντοπίζεται σε ένα άλλο στάδιο αυτού του κύκλου: στην επεξεργασία του εμπορεύματος για την παραγωγή χρησιμοποιήσιμων ράβδων ατομικού καυσίμου για αντιδραστήρες εμπορικής χρήσης, μέσω της διαδικασίας μετατροπής και εμπλουτισμού του.

Η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου το 45% της παγκόσμιας αγοράς μετατροπής και εμπλουτισμού ουρανίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Πυρηνικής Ένωσης. Πρόκειται για μια “ασφυκτική λαβή” της Μόσχας στην αγορά, που έχει προκαλέσει αυτό που Αμερικανοί αξιωματούχοι χαρακτήρισαν πρόσφατα ως “στρατηγική ευπάθεια”, και δη “μη βιώσιμη”. Περίπου το 1/3 της συνολικής ποσότητας εμπλουτισμένου ουρανίου που καταναλώθηκε πέρυσι από τις αμερικανικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας προήλθε από τη Ρωσία, έναντι τιμήματος περίπου 1 δισ. δολαρίων που καταβλήθηκε σε μια εταιρεία άμεσα ελεγχόμενη από το Κρεμλίνο. Έναν και πλέον χρόνο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ουάσιγκτον δεν έχει απαγορεύσει τις εισαγωγές πυρηνικών καυσίμων από τη Ρωσία.

Για τη συνέχεια Capital