Αν συνεχίσουμε να προσφέρουμε Εκπαίδευση με τους όρους που το κάνουμε έως σήμερα, χωρίς να προχωρήσουμε σε μια μεγάλη συζήτηση και στην υλοποίηση συναινετικών και εκ βάθρων αλλαγών, μεγάλο μέρος των αυριανών ελλήνων πολιτών δεν θα είναι σε θέση να συμμετάσχει στον αυριανό κόσμο 

Προ ημερών ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των εξετάσεων της λεγόμενης «ελληνικής PISA».

Σε γενικές γραμμές, επιβεβαίωσαν ευρήματα παλαιότερων ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί και στη χώρα, καθώς και γνωστά συμπεράσματα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. Κεντρικό συμπέρασμα: το μορφωτικό επίπεδο των γονέων και η φοίτηση των παιδιών από νωρίς σε εκπαιδευτικές δομές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις επιδόσεις τους. 

Επιπλέον, επιβεβαίωσαν τις χαμηλές επιδόσεις των μαθητών μας και στα δύο γνωστικά αντικείμενα που εξετάστηκαν (Γλώσσα, Μαθηματικά), ιδιαίτερα όσον αφορά τον χειρισμό ερωτήσεων που απαιτούν πιο σύνθετη, συνδυαστική και κριτική σκέψη. Ειδικότερα, στα Μαθηματικά και σε σχέση με τη Γλώσσα εντοπίστηκε σημαντική έκπτωση των επιδόσεων των μαθητών της Γ’ Γυμνασίου σε σχέση με αυτές της Στ’ Δημοτικού.

Επιπροσθέτως, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι συγκεκριμένες εξετάσεις δεν συμπεριέλαβαν τη διερεύνηση του επιπέδου των γνώσεων στις Φυσικές Επιστήμες επειδή η πρόσφατη θεσμοθέτηση της ελληνικής PISA, παρεκκλίνοντας από την «κλασική», δεν προέβλεπε κάτι τέτοιο, όπως σημειώσαμε σε προηγούμενο άρθρο.

Αν είχαν συμπεριληφθεί κι αυτές, είναι εξαιρετικά πιθανόν η εικόνα να ήταν πολύ χειρότερη, αφού προηγούμενες έρευνες της PISA έχουν δείξει ότι υπάρχει κι εδώ σημαντικό πρόβλημα. 

Ας δούμε, όμως, λίγο πιο συγκεκριμένα τα αποτελέσματα της ελληνικής PISA. Oι ερωτήσεις που τέθηκαν στους μαθητές οργανώθηκαν σε τρία επίπεδα δυσκολίας, η δε ανάλυσή τους ομαδοποιήθηκε σε τέσσερις ομάδες απαντήσεων (λάθος, μερικώς σωστή, σωστή, καθόλου ή μη έγκυρη). Η συγκεκριμένη μεθοδολογία επέτρεψε και κάποιες επιμέρους συγκρίσεις.

Ετσι, στο τρίτο και δυσκολότερο επίπεδο που αφορούσε τη Γλώσσα στο Δημοτικό (ανάλυση, σύνθεση και αξιολόγηση πληροφοριών, γνώση σύνθετων γραμματοσυντακτικών φαινομένων και χρήση απαιτητικού λεξιλογίου) 3 στους 10 μαθητές δεν απάντησαν σωστά, ενώ στο Γυμνάσιο, στο αντίστοιχο επίπεδο και μάθημα, που συμπεριλαμβάνει επιπροσθέτως τον έλεγχο κάποιων επιπλέον δεξιοτήτων, σύμφωνα με τα Προγράμματα Σπουδών του Γυμνασίου (σύγκριση και συσχέτιση δεδομένων, αξιολόγηση γλωσσικών, δομικών και υφολογικών επιλογών), δεν απάντησαν σωστά 4 στους 10 μαθητές μας.  

Ανάλογα, στα Μαθηματικά, 6 στους 10 μαθητές  του Δημοτικού απάντησαν σωστά στο τρίτο επίπεδο δυσκολίας (επίλυση πιο σύνθετων προβλημάτων, ανάλυση και σύνθεση προβλημάτων υψηλής αφαίρεσης και συνδυασμός μαθηματικών εννοιών), ενώ στο Γυμνάσιο, όπου προστίθεται και η εκτέλεση αλγορίθμων, το ποσοστό αυτό κατακρημνίζεται στους 9 στους 20!  

Με δυο λόγια, η ελληνική PISA χτυπά για άλλη μια φορά ηχηρά το καμπανάκι. Είναι πλέον παραπάνω από ορατό ότι μεγάλο μέρος των σημερινών μαθητών μας που τελειώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση (από 1/3 έως και 1/2) δεν είναι ουσιαστικά σε θέση να δεχτούν και να αφομοιώσουν περαιτέρω απαιτητικές γνώσεις και να αποκτήσουν σύνθετες γνωστικές δεξιότητες στο Λύκειο, στη μεταλυκειακή Εκπαίδευση, πολύ περισσότερο δε στα Πανεπιστήμια.

Αν εμείς, ως «σύστημα», επιμένουμε να αποκρύπτουμε τη συγκεκριμένη πραγματικότητα με πρακτικές όπως οι αυξημένες ψευδοβαθμολογίες στο Γενικό – Τεχνικό Λύκειο και το «ξεχείλωμα» της εισαγωγής αδυνάτων μαθητών και στο Πανεπιστήμιο, είναι άλλη υπόθεση που, όμως, δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα.    

Αυτή η κεντρική διαπίστωση δεν μπορεί να αφήνει πλέον αδιάφορη την πολιτική ηγεσία της χώρας για έναν απλό λόγο: αν συνεχίσουμε να προσφέρουμε Εκπαίδευση με τους όρους που το κάνουμε ως σήμερα, χωρίς να προχωρήσουμε σε μια μεγάλη συζήτηση και την υλοποίηση συναινετικών και εκ βάθρων αλλαγών της, μεγάλο μέρος των αυριανών ελλήνων πολιτών δεν θα είναι σε θέση να συμμετάσχει στον αυριανό κόσμο.

Γιατί από τη μία δεν θα αποκτήσουν σημαντικές επαγγελματικές δεξιότητες, λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης, ακόμα και αν τυπικά παραμείνουν μεγάλο χρονικό διάστημα σε εκπαιδευτικές δομές, και από την άλλη, οι εν γένει χαμηλές δεξιότητές τους ως προς την κατανόηση ενός όλο και πιο σύνθετου κόσμου θα τους οδηγεί στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό περιθώριο.

Με δυο λόγια, θα το καταστήσει βορά στον λαϊκιστικό λόγο κάθε είδους.  

για τη συνέχεια Protagon