Μάριος Πούλλαδος

Nέα συγκεντρωτικά στοιχεία για τον αριθμό των παράνομων διελεύσεων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ τους πρώτους έντεκα μήνες του 2021 έδωσε προ ημερών o Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex).

Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο αριθμός παράνομων διελεύσεων από τον Ιανουάριο μέχρι τον Νοέμβριο ανήλθε σε 184.180, σημειώνοντας αύξηση 60% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος υπό το πρίσμα των περιορισμών COVID-19. Ο πιο πάνω αριθμός είναι επίσης κατά 45% περισσότερος από το 2019.

Τον Νοέμβριο υπήρξαν περίπου 22.450 εντοπισμοί παράνομων διελεύσεων των συνόρων στις κύριες μεταναστευτικές οδούς προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, σχεδόν οι ίδιοι με το 2020 και 35% περισσότεροι απ’ ό,τι πριν από δύο χρόνια.

Ανατολική Μεσόγειος

Μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου καταγράφηκαν 18.764 παράνομες διελεύσεις των συνόρων στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου. Ο αριθμός είναι περίπου ο ίδιος με το 2020, με μια οριακή μείωση της τάξης του 3%. Πρόκειται παράλληλα για πτώση 75% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

Ωστόσο, τον Νοέμβριο σημειώθηκαν 2.965 παράτυπες συνοριακές διελεύσεις στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου, σημειώνοντας αύξηση 87% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2020.

Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Frontex, o αριθμός των παράτυπων μεταναστών που εντοπίστηκαν στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 13% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2020, ενώ η Κύπρος κατέγραψε άνοδο στις αφίξεις με αύξηση 244% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2020, αντιπροσωπεύοντας το 70% των συνολικών αφίξεων σε αυτό το δρομολόγιο.

Οι περισσότεροι μετανάστες, όπως σημειώνεται, σε αυτήν τη διαδρομή προέρχονταν από τη Συρία, την Τουρκία και το Κονγκό (Κινσάσα).

Διαδρομή Κεντρικής Μεσογείου

Τους πρώτους 11 μήνες του 2021 σημειώθηκαν περίπου 64.400 παράνομες διελεύσεις των συνόρων στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, 89% περισσότερες απ’ ό,τι το προηγούμενο έτος και 380% περισσότερες από το 2019

Μόνο τον Νοέμβριο αναφέρθηκαν 8.337 εντοπίσεις, 55% περισσότερες από το 2020 και 492% περισσότερες από το 2019. Οι κύριες εθνικότητες σε αυτήν τη διαδρομή περιελάμβαναν Τυνήσιους, Αιγύπτιους και ανθρώπους από το Μπανγκλαντές. Οι Αιγύπτιοι έχουν γίνει η δεύτερη σε υψηλότερη κατάταξη εθνικότητα που έχει καταγραφεί στην Ιταλία το 2021, προερχόμενοι κυρίως από τη Λιβύη. Επιπλέον, τον Νοέμβριο, οι Αιγύπτιοι ήταν η κύρια εθνικότητα που καταγράφηκε στην Ιταλία.

H περίπτωση Κονγκολέζων

Στην Κύπρο το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί μια αυξημένη ροή μεταναστών -αιτητών ασύλου από το Κονγκό. Οι άνθρωποι αυτοί έρχονται στα κατεχόμενα με την ιδιότητα του «φοιτητή» και στη συνέχεια περνούν στις ελεύθερες περιοχές για να ζητήσουν ευρωπαϊκό άσυλο. Ένα εισιτήριο από την Κινσάσα στο παράνομο αεροδρόμιο της Τύπου με την αεροπορική εταιρεία Pegasus κοστίζει μεταξύ 400-700 ευρώ, με συνήθως 2 ενδιάμεσες στάσεις. Το δρομολόγιο είναι το εξής: Κινσάσα – αεροδρόμιο Κωνσταντινούπολης στην Τουρκία, μετά Κωνσταντινούπολη – Άδανα και τέλος Άδανα – Τύμπου.

Μεγάλος αριθμός από αυτούς καταλήγουν και στις φυλακές, καθώς συλλαμβάνονται ενώ προσπαθούν να αναχωρήσουν από την Κύπρο προς την Ευρώπη με πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα. Από τα πιο σοβαρά προβλήματα είναι η διανομή και μεταφορά ναρκωτικών από και προς την Κύπρο. Αρκεί να σημειωθεί πως πριν από περίπου ένα μήνα, ένας Κονγκολέζος έχασε τη ζωή του στο αεροδρόμιο Κωνσταντινούπολης καθώς επιχείρησε να μεταφέρει ναρκωτικά με έναν παράδοξο τρόπο, που πήγε στραβά. Ουσιαστικά οι κάψουλες ναρκωτικών που είχε καταπιεί νωρίτερα έσκασαν στο στομάχι του. Το θύμα ταξίδευε με διαμετακομιστική πτήση από τα κατεχόμενα πίσω στην πρωτεύουσα του Κονγκό, Κινσάσα. Σύμφωνα με τις τουρκικές Αρχές, ήταν σεσημασμένος έμπορος ναρκωτικών και απελάθηκε από τα κατεχόμενα.

Ευθύνες και αδυναμίες Ε.Ε.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενημέρωσε αυτήν την εβδομάδα τους Ευρωπαίους ομολόγους του για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κύπρος σε σχέση με την παράνομη μετανάστευση και την εργαλειοποίησή της από την Τουρκία. H Κυβέρνηση δρομολόγησε ήδη την εγκατάσταση συστήματος ηλεκτρονικής επιτήρησης της Πράσινης Γραμμής συνολικής αξίας 27,5 εκατ. ευρώ περίπου. Οι δουλέμποροι εκμεταλλεύονται τις τρύπες που υπάρχουν στην 180 χιλιομέτρων Πράσινη Γραμμή και διοχετεύουν μετανάστες από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές. Σύμφωνα με στοιχεία που διατηρούν οι Αρχές, κατά μέσον όρο περνούν από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές 100 περίπου άτομα ημερησίως, γεγονός που πονοκεφαλιάζει τόσο το Υπουργείο Εσωτερικών όσο και το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η κυριαρχία της Ε.Ε. περιλαμβάνει τον έλεγχο και την υπεράσπιση των συνόρων της. Η ικανότητα της Τουρκίας να ελέγχει δύο πιθανές πύλες μετανάστευσης (πρόσφυγες από τη Συρία και μετανάστες από τη Λιβύη) το αμφισβητεί αυτό. Όσον αφορά την άμυνα, το άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον εφαρμόζεται μόνο σε εξωτερικές απειλές. Η Κύπρος και η Μάλτα, χώρες πρώτης γραμμής στο θέμα του μεταναστευτικού, δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ.

Η μετανάστευση από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, καθώς και η προώθηση από την Τουρκία ενός συγκεκριμένου πολιτικού Ισλάμ, θεωρούνται συχνά ως πιθανές προκλήσεις για την ταυτότητα της Ευρώπης. Η ανάδειξη το 2020 της Ανατολικής Μεσογείου σε ένα καυτό γεωπολιτικό σημείο είναι προϊόν σχεδόν πέντε ετών κρίσεων και καιροσκοπικών ενεργειών σε έναν πολιτικό χώρο όπου άνθισαν οι αραβικές εξεγέρσεις (Συρία, Λιβύη), η μεταναστευτική κρίση και ο μειωμένος ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών ως μεσολαβητή επίλυσης κρίσεων στην περιοχή.

Νέα τεχνολογικά εργαλεία ανάλυσης μεταναστευτικών ροών

Επί της ουσίας, τα τελευταία χρόνια, τα άνευ προηγουμένου κύματα προσφύγων, οικονομικών μεταναστών και ανθρώπων που εκτοπίστηκαν από διάφορους παράγοντες έχουν καταστήσει τη μετανάστευση θέμα υψηλής πολιτικής προτεραιότητας σε όλον τον κόσμο. Παρόλα αυτά, τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για τη μετανάστευση συχνά συνοδεύονται από χρονική καθυστέρηση και μπορεί να αποτύχουν να καταγράψουν σωστά την πλήρη έκταση των ροών, αφήνοντας τούς υπεύθυνους λήψης αποφάσεων χωρίς έγκαιρα και ισχυρά δεδομένα για τη λήψη τεκμηριωμένων πολιτικών αποφάσεων .

Σε μια ερευνητική μελέτη, που ξεκίνησε από το ινστιτούτο RAND, αναπτύχθηκε ένα πολύ χρήσιμο μεθοδολογικό εργαλείο για τον υπολογισμό των εκτιμήσεων μετανάστευσης σχεδόν σε πραγματικό χρόνο για τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το εργαλείο, που υποστηρίζεται από ένα μονοπαραμετρικό μοντέλο (Baeysian model), είναι ικανό να παρέχει «nowcasts» μετακίνησης μεταναστών συνδυάζοντας δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από τη διεπαφή προγραμματισμού εφαρμογών μάρκετινγκ του Facebook και δεδομένα από επίσημες πηγές μετανάστευσης, όπως η Eurostat και το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ.

Αυτές τώρα οι εκπομπές μπορούν να χρησιμεύσουν ως ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την πρόβλεψη «συμβάντων σοκ» και γρήγορων τάσεων μετανάστευσης, που διαφορετικά θα αποτυπώνονταν πολύ αργά ή καθόλου από επίσημες πηγές δεδομένων μετανάστευσης. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το Rand, το εργαλείο θα μπορούσε να επιτρέψει στους λήπτες αποφάσεων να λαμβάνουν τεκμηριωμένες, βασισμένες σε στοιχεία αποφάσεις πολιτικής στον ταχέως μεταβαλλόμενο τομέα της κοινωνικής πολιτικής της διεθνούς μετανάστευσης.

Η μελέτη παρέχει επίσης ένα χρήσιμο παράδειγμα για το πώς να συνδυαστούν τα «μεγάλα δεδομένα» με τα παραδοσιακά δεδομένα για τη βελτίωση της μέτρησης και της εκτίμησης που μπορούν να εφαρμοστούν σε άλλα κοινωνικά και δημογραφικά φαινόμενα.

Τι θα μπορούσε να γίνει στη συνέχεια;

Οι προτάσεις του Rand για μελλοντικές εργασίες για τη βελτίωση του εργαλείου περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

Σύγκριση της απόδοσης μονοπαραμετρικού μοντέλου που αναπτύχθηκε σε αυτή τη μελέτη με άλλες προσεγγίσεις για τη διακίνηση μεταναστών.

Ανάπτυξη ενός διαδραστικού εργαλείου για την ανάλυση και την οπτικοποίηση των nowcasts γεω-χωρικά για τον εντοπισμό ξαφνικών και δραματικών αλλαγών στις εκτιμήσεις των μεταναστευτικών ροών και τον καθορισμό σημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.

Διαβίβαση του αριθμού μεταναστών χωριστά για δημογραφικές υποομάδες, όπως άνδρες και γυναίκες, παιδιά και νέοι.

Κλιματικοί πρόσφυγες

Για την Ε.Ε., αλλά και τους καπετάνιους πλοίων που δραστηριοποιούνται στη Μεσόγειο, αναδύεται και για τα επόμενα χρόνια άλλη μια μεγάλη πρόκληση σε σχέση με το μεταναστευτικό, που συνδέεται με την οικολογική κρίση. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να εκτοπίσει 150 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο τα επόμενα 50 χρόνια. Η άνοδος των θαλασσών, η ερημοποίηση, ο λιμός – όλα αυτά θα πυροδοτήσουν νέες μεταναστευτικές ροές σε μέρη όπως η Ευρώπη και οι ΗΠΑ και το μεγάλο στοίχημα είναι το πόσο προετοιμασμένα θα είναι τα επηρεαζόμενα κράτη να επιβιώσουν από έναν υπερθερμασμένο πλανήτη.

Σημερινή