Ας δούμε ποιος θα βγει θριαμβευτής στο τέλος: Η  ακλόνητη πίστη του Ερντογάν στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ή τα Οικονομικά.

Του Κώστα Στούπα

1) Πόνταρε τα ρέστα του ο Ερντογάν…

_{Khalil A. Hassan}

Προχθές η ισοτιμία της τουρκικής λίρας συνέχισε να δέχεται πιέσεις και έφτασε μέχρι και πάνω από τις 18 λίρες ανά δολάριο. Τις ώρες που συνέβαινε αυτό το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του.

Λίγες ώρες αργότερα η τουρκική λίρα επιχείρησε θεαματική ανάκαμψη επανερχόμενη στις 13 με 14 λίρες ανά δολάριο. Να υπενθυμίσουμε πως πριν 3 μήνες η ισοτιμία ήταν στις 8,5 λίρες ανά δολάριο και πριν ένα χρόνο στις 7,5 λίρες.

Η θεαματική αναστροφή της κατρακύλας έλαβε χώρα λίγη ώρα μετά κάποιες “θολές” δηλώσεις του προέδρου Ερντογάν περί μέτρων που θα εκτονώσουν τις πιέσεις στο τουρκικό νόμισμα και περί προστασίας των καταθετών, τους οποίους και παρότρυνε να κρατήσουν τις αποταμιεύσεις σε λίρες αντί για ευρώ και δολάρια ή χρυσό.

Την ίδια ώρα που ο Ερντογάν έκανε τις δηλώσεις αυτές στις αγορές συναλλάγματος βγήκαν αθρόες αγορές τουρκικών λιρών και πωλήσεις δολαρίων.

“Περίπου 1 δισ. δολάρια πουλήθηκαν στις αγορές μετά την ανακοίνωσή του, όπως τόνισε ο επικεφαλής της Ένωσης Τουρκικών Τραπεζών. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τριών τραπεζιτών, περίπου 1-1,5 δισ. δολαρίων σε αποταμιεύσεις, μετατράπηκαν σε λίρες το βράδυ της Δευτέρας…”

Βλέπε: Άλμα 15% της λίρας μετά το εναλλακτικό “σχέδιο” του Ερντογάν

Η σύμπτωση των κινήσεων μαρτυρεί μεθόδευση και συντονισμό, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες για τη μακροημέρευση της αναστροφής της τάσης στον βαθμό που δεν αλλάξει η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων και δεν τιθασευτεί ο υψηλός πληθωρισμός.

Ο Τούρκος Πρόεδρος δικαιολογεί τις αποφάσεις του για την πτώση των επιτοκίων με βάση την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου ο οποίος γενικά απαγορεύει το εισόδημα από τους τόκους των δανείων.

Πρακτικά όμως αυτό που  προσπαθεί  είναι να ανταγωνιστεί τα μηδενικά και αρνητικά επιτόκια των οικονομιών της ζώνης του δολαρίου και του ευρώ. Η τουρκική λίρα όμως δεν διαθέτει το γόητρο και την ελκυστικότητα αποθεματικών νομισμάτων όπως το Αμερικάνικο και το Ευρωπαϊκό.

Πριν λίγες μέρες ο Ερντογάν υποσχέθηκε στους Τούρκους πως θα επαναφέρει τον πληθωρισμό στο 4% όπως έχει ξανακάνει. Τούτο πλέον θεωρείται απίθανο ακόμη και για το επίπεδο του 20% όπου υποστηρίζουν τα επίσημα στοιχεία πως βρίσκεται  ο πληθωρισμός. Ο οικονομολόγος του  πανεπιστημίου Johns Hopkins, Steve Hanke με βάση τις δικές του μετρήσεις υπολογίζει τον πληθωρισμό περί το 156,92% και θεωρεί πως ο Ερντογάν καταστρέφει την τουρκική οικονομία με φρικτές ισλαμικές χρηματοοικονομικές φαντασιώσεις.

Η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία είναι δύσκολο να σταθεροποιηθεί υπό το καθεστώς Ερντογάν. Για να επανέλθει σε κάποια κατάσταση ισορροπίας θα χρειαστεί αμέριστη στήριξη από τις αγορές και τις ισχυρές οικονομίες της Δύσης.

Ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία διαθέτουν το οικονομικό πλέγμα εκείνο που θα μπορούσε να δώσει “συμβιωτικό” χώρο στην τουρκική οικονομία η οποία στηρίζεται στις φθηνές εξαγωγές.

Η Δύση έχει ανάγκη την Τουρκία ως οικονομικό και στρατιωτικό βραχίονα στα ανατολικά της όρια, αλλά μετά το “στραπάτσο” που βρίσκεται σε εξέλιξη υπάρχουν πλέον  μεγαλύτερα περιθώρια να της επιβληθούν περιορισμοί  στα νεοθωμανικά σχέδια ανάδειξής της ως περιφερειακής δύναμης.

Στη Δύση πλέον έχει γίνει αντιληπτό πως η ανάδειξη του Ερντογάν στην εξουσία αντικατοπτρίζει τη μεταστροφή ενός πλειοψηφικού μέρους του τουρκικού πληθυσμού προς τον αντιδυτικισμό και το ριζοσπαστικό ισλάμ.

Αυτό με το οποίο ο Ερντογάν απειλεί τη Δύση, δηλ. να την αλώσει με την ταχύτερη αναπαραγωγή των μουσουλμάνων των κοινοτήτων που ζουν σε αυτήν, έχει συμβεί ήδη στην Τουρκία.

Ακόμη και τα κόμματα της Κεμαλικής αντιπολίτευσης να έρθουν στην εξουσία θα είναι δύσκολο να επιβάλλουν τη στροφή προς τη Δύση σε μια ικανή πλειοψηφία που απαιτείται προκειμένου  να επανέλθει η χώρα στην φιλοδυτική της τροχιά.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μία μετά την άλλη οι χώρες της Δύσης αρχίζουν να  στηρίζουν την Ελλάδα τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά. Η Ελλάδα είναι ένα μοχλός με τον οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση στα Βαλκάνια,  τη Μαύρη Θάλασσα την έξοδο από το Σουέζ και τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στη Ν.Α. Μεσόγειο.

Επιπλέον μέσω της Ελλάδας μπορούν να ελέγχουν τις φιλοδοξίες της Τουρκίας για μια αυτόνομη πορεία. Η Τουρκία των 80 εκατ. έχει τις προϋποθέσεις για αυτόνομη πορεία και ανάδειξή της  σε περιφερειακή δύναμη. Βέβαια, τώρα με την οικονομική κατάρρευση και τον διχασμό της χώρας σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα οι προϋποθέσεις αυτές έχουν μειωθεί δραματικά.

Η προϊούσα νομισματική κατάρρευση της Τουρκίας δεν σημαίνει πως η χώρα μπορεί να εξαφανιστεί από τον Χάρτη. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει αξιόλογη παραγωγική υποδομή ικανή να υποκαταστήσει μέρος φθηνών ασιατικών εισαγωγών στην Ευρώπη.

Μια παραγωγική  υποδομή αποτελείται κυρίως από  γραμμές παραγωγής και το ειδικευμένο προσωπικό που τις λειτουργεί. Αμφότερα δεν πρόκειται να εξαφανιστούν αλλά  θα παραμείνουν και την επόμενη μέρα.

Για να λειτουργήσουν όμως χρειάζονται ένα σταθερό οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.

Το ερώτημα είναι αν αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί  καθώς στις δημοσκοπήσεις τα κόμματα του στηρίζουν το καθεστώς Ερντογάν παρά την πρωτοφανή καταστροφή που έχουν επιφέρει στη χώρα διατηρούν την υποστήριξη περίπου του μισού εκλογικού σώματος.

Η διατήρηση αυτής της δύναμης διχάζει τη χώρα σε δυο ισοδύναμα στρατόπεδα με θεμελιώδεις διαφορές που καθιστούν δύσκολη τη συνύπαρξή τους.

2) Θρησκοληψία και Nutella…

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών της νομισματικής αστάθειας και του υψηλού πληθωρισμού είναι οι επιπτώσεις της τουρκικής κρίσης στην εφοδιαστική αλυσίδα της Nutella. Σύμφωνα με την WSJ οι Τούρκοι αγρότες παραγωγοί  φουντουκιού αντιμετωπίζουν αυξήσεις κόστους λόγω της βύθισης της λίρας. Αυτό οδηγεί σε προβλήματα στην παραγωγή και αυτό σε προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.

“Όταν θα  βρείτε Nutella στα ράφια των καταστημάτων να ξέρετε ποιον να “ευχαριστήσετε” καταλήγει το άρθρο.

Βλέπε: Turkey’s Currency Crisis Slams the Nutella Global Supply Chain

3) Παγκόσμιο Χρέος…

Αγαπητέ κύριε Στούπα,

Με αφορμή  το διάγραμμα που μας δώσατε σήμερα για το παγκόσμιο χρέος.

Ας πάρουμε το παράδειγμα της Ιαπωνίας που ξέρουμε πως το κράτος χρωστά 266% του ΑΕΠ της πλούσιας αυτής χώρας.

Μέχρι το 2013, το χρέος της το είχαν οι πολίτες της και οι τράπεζες της, και το διακρατούσαν  παρόλα τα ελάχιστα επιτόκια, διότι λόγω του αποπληθωρισμού  το χρήμα είχε ολοένα και μεγαλύτερη αξία.

Μετά το έτος αυτό, η κεντρική τράπεζα είπε. Θα πάρω εγώ το χρέος και εσείς θα πάρετε  λεφτά και βάλτε τα σε παραγωγικές επενδύσεις.

Αποτέλεσμα σήμερα. Το 45% του 266% το κατέχει από μόνη της  η κεντρική τράπεζα. Είναι ενδεχόμενο, επιπλέον αυτού του 45% να υπάρχει και άλλο κομμάτι που να το κατέχουν διάφορες κρατικές οντότητες, (δηλαδή το κράτος το ίδιο σε διάφορες εκφάνσεις του, όπως συμβαίνει και στην Αμερική).

Δηλαδή το πραγματικό χρέος της Ιαπωνίας είναι μάξιμουμ 266%Χ0,55=146%. Και η γιαπωνέζικη κεντρική τράπεζα αγοράζει μετά μανίας ποτάμια ομολόγων κάθε μήνα από το 2013, είτε έχουμε κοβιντ, είτε όχι.

Κάτι ανάλογο αλλά όχι σε αυτή την έκταση ισχύει και στην Ευρώπη και στην Αμερική.

Καθώς η μετάβαση σε έναν τελείως αυτοματοποιημένο κόσμο στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, όπου τα αγαθά θα κοστίζουν ελάχιστα σε πραγματική αξία, και με την παραγωγικότητα να ανεβαίνει εκθετικά, με στόχο να γίνει άπειρη (Μηδέν εργατοώρες για όλα τα χρειαζούμενα αγαθά), — –φαίνεται ότι ο τρόπος που διάλεξαν οι κεντρικές τράπεζες για να γλυτώσουν τον αποπληθωρισμό αυτής της μετάβασης,  είναι να φορτωθούν χρέος και το οποίο δεν θα ξεπληρωθεί ποτέ. Θα ανακυκλώνεται αλλά και θα αυξάνεται στο διηνεκές. Μόνο μ’αυτο τον τρόπο θα μπορεί να δημιουργείται ο υπεσχημένος πληθωρισμός του 2%.

Δηλαδή αέναο QE.

Βάσει αυτού του σεναρίου το πραγματικό δημόσιο χρέος των κρατών, δεν είναι τόσο μεγάλο όσο μας δείχνουν τα νούμερα. Κανονικά θα’πρεπε να μας δίνουν (και) το χρέος  που χρωστάει το κάθε κράτος σε άλλους και όχι στον εαυτό του. Είναι σαν να υπολογίζουμε σαν μετοχές κυκλοφορούσες, το κομμάτι των μετοχών που διακρατά η ίδια η εταιρεία στα συρτάρια της.

Αυτά για εμάς, που έχουμε την καλή μας μοίρα που μας εντάσσει, έστω και  με μεγάλη επιείκεια στον προηγμένο κόσμο των σκληρών νομισμάτων.

Αλλοίμονο σε αρκετούς από τους άλλους λαούς !

Με τιμή,

Κώστας Ατσωκοβίδης

Απάντηση: Δεν συμμερίζομαι την άποψη πως η “εκτύπωση χρήματος” από την κεντρική τράπεζα για την αγορά κρατικού και ιδιωτικού χρέους θα είναι χωρίς κόστος. Τούτο γιατί πιστεύω πως δεν υπάρχει “δωρεάν γεύμα” πουθενά στο σύμπαν…

Σίγουρα μια αυτοματοποιημένη  παραγωγική βάση θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια κοινωνία ανθρώπων χωρίς να χρειάζεται να εργαστούν. Όχι όμως αυτοματισμοί που έχουν κατασκευαστεί από όντα και φέρουν τα χαρακτηριστικά και τις επιδιώξεις που επιτάσσει αδάμαστη ανθρώπινη φύση.

Τουτέστιν από όντα που κυριαρχούνται από τεμπελιά, φόβο, αλαζονεία, πλεονεξία, φθόνο κλπ.

Σε έναν πολιτισμό που το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής θα εξασφαλίζεται από αλγόριθμούς και ρομπότ θεωρώ περισσότερο πιθανό το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων να  διαβιεί σε συνθήκες μεγαλύτερης πνευματικής και οικονομικής εξαθλίωσης σε σχέση με μια κατάσταση  που στηρίζεται στην επιδίωξη του κέρδους και την ανάγκη της εργασίας και της μόρφωσης  για βιοπορισμό.

Η διαχείριση της στενότητας των πόρων και η φιλοδοξία βελτίωσης της θέσης στο καταμερισμό του πλούτου θεωρώ ότι αποτελεί τη βάση της προόδου και ενός βίου με νόημα…

Πιστεύω πως έχουμε φτάσει εδώ που φτάσαμε ως είδος γιατί το κεφάλαιο είχε την ανάγκη της μισθωτής εργασίας και τούμπαλιν…

[email protected]

capital.gr