Mustafa Kutlar, ανώτερος λέκτορας στο τμήμα διεθνούς πολιτικής στο City, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου

Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν έχει δηλώσει πολλές φορές πως πιστεύει ότι ο υψηλός πληθωρισμός είναι το αποτέλεσμα των υψηλών επιτοκίων. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το κυρίαρχο παράδειγμα που υποδηλώνει ότι η σχέση είναι ακριβώς η αντίθετη. Με μια σειρά μειώσεων στα επιτόκια, η κυβέρνηση στοχεύει να τονώσει τις εγχώριες επενδύσεις και να υποστηρίξει τους κλάδους με εξαγωγικό προσανατολισμό. Επίσης, η υποτίμηση της τουρκικής λίρας αναμένεται να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να τονώσει συνολικά την οικονομική ανάπτυξη.

Ωστόσο, η απόφαση να μειωθούν τα επιτόκια έρχεται με ένα αντάλλαγμα. Η νέα οικονομική πολιτική που στοχεύει σε χαμηλότερα επιτόκια, είναι πιθανό να τονώσει τον πληθωρισμό. Σε μια εποχή που αρκετές αναδυόμενες αγορές προετοιμάζονται για πιο σφιχτή νομισματική πολιτική, οι επακόλουθες μειώσεις των επιτοκίων -μαζί με τους γεωπολιτικούς κινδύνους- οδήγησαν σε αποδυνάμωση της λίρας. Καθώς η οικονομία της Τουρκίας εξαρτάται από εισαγώμενα αγαθά σε διάφορους τομείς -ενέργεια, πρώτες ύλες και ενδιάμεσα αγαθά- η υποτίμηση του νομίσματος αυξάνει την πίεση στις τις καταναλωτή. Ο πληθωρισμός επί του παρόντος κυμαίνεται γύρω στο 20%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Επίσης, η άνοδος των τιμών καταναλωτή είναι πιθανό να υπονομεύσει περαιτέρω την κατανομή εισοδήματος.

Μια κατάλληλη μακροπρόθεσμη στρατηγική για την Τουρκία θα ήταν να υιοθετήσει ένα συνεκτικό σύνολο πολιτικών που βελτιώνει την παραγωγική ικανότητα της χώρας και τις επιδόσεις των εξαγωγών υψηλής προστιθέμενης αξίας, έτσι ώστε να διατηρηθεί η σταθερότητα των τιμών και να ελεγχθούν τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Οποιαδήποτε οικονομική πολιτική, εξαρτάται -σίγουρα- από το πολιτικό πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, τρεις συνιστώσες ξεχωρίζουν -μακροοικονομική σταθερότητα, ευνοϊκό πολιτικό-οικονομικό θεσμικό περιβάλλον, και μια καλά δομημένη βιομηχανική πολιτική.

Gonul Tol, διευθυντής του Τουρκικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν έχει ανακηρύξει τον εαυτό του ως “εχθρό των επιτοκίων”. Θέλει να μειωθεί το κόστος δανεισμού. Αυτό από μόνο του δεν τον κάνει αντισυμβατικό πολιτικό. Αλλά έχει άλλες ιδέες που ταρακουνούν τους οικονομολόγους. Υποστηρίζει μια αντισυμβατική θεωρία, ότι τα αυξημένα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό. Για να εφαρμόσει τις απόψεις του, διπλασίασε την πολιτική χαμηλών επιτοκίων την προηγούμενη εβδομάδα, η οποία βύθισε την τουρκική λίρα σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Το κραχ του νομίσματος ήρθε μετά από μια δύσκολη χρονιά, όταν η λίρα έχασε το 45% της αξίας του. Παρά την κριτική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τις διαδηλώσεις σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη που καλούσαν την κυβέρνηση να παραιτηθεί, ο Ερντογάν υπόσχεται να συνεχίσει να πιέζει για χαμηλότερα επιτόκια.

Για τον Τούρκο πρόεδρο, η προσέγγιση του έχει την καλύτερη λογική. Η αποστροφή του προς τα υψηλά επιτόκια μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί από το ισλαμικό του background. Πιστεύει ότι απαγορεύονται από το Ισλάμ. Αλλά οι απόψεις του για αυτό διαμορφώθηκαν επίσης και από την εμπειρία του ως επιχειρηματίας. Πιστεύει ότι τα χαμηλά επιτόκια είναι απαραίτητα για να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να μειώσει τον πληθωρισμό και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Υποστηρίζει ότι το υψηλότερο κόστος δανεισμού επιβραδύνει την οικονομία. Οδηγούν επίσης σε αυξήσεις των τιμών διότι οι επιχειρήσεις αποτυπώνουν την αύξηση του κόστους δανεισμού, στην τιμή των προϊόντων τους. Ο Ερντογάν θεωρεί ότι τα χαμηλότερα επιτόκια θα ενισχύσουν τις επενδύσεις, την παραγωγή και την απασχόληση και ότι η εξασθένιση της λίρας θα τονώσει τις τουρκικές εξαγωγές, θα μειώσει τις εισαγωγές και θα ισορροπήσει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, κάτι που θα μειώσει τον πληθωρισμό.

Εδώ όμως είναι το πρόβλημα. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι οι μειώσεις των επιτοκίων θα οδηγήσουν υψηλότερα τον πληθωρισμό, ο οποίος είναι ήδη τέσσερις φορές υψηλότερος από τον επίσημο στόχο, και θα διαβρώσει τα κέρδη και τις αποταμιεύσεις των Τούρκων. Ούτε θα τονώσει την παραγωγή. Πολλοί παραγωγοί βασίζονται σε εισαγόμενα αγαθά και ενέργεια, που σημαίνει ότι το κόστος εισαγωγής θα αυξηθεί. Η λογική της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων χάρη στην υποχώρηση της λίρας, είναι επίσης προβληματική. Ο Ερντογάν χρειάζεται πολλά περισσότερα από αυτά για να προσελκύσει ξένους επενδυτές. Η “νέα Τουρκία”, όπου οι θεσμοί έχουν καταρρεύσει, το κράτος δικαίου επίσης, και οι ιδιοτροπίες ενός ανθρώπου καθορίζουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της νομισματικής πολιτικής, δεν είναι ελκυστικός προορισμός για αυτούς.

ΠΗΓΗ: capital.gr