Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παίζει ένα πολιτικό παιχνίδι που μοιάζει με πόκερ με ιδιαίτερα υψηλό ποντάρισμα. Σύμφωνα με την αρθρογράφο της The Hill Hayat Alvia, αφορά τόσο τον εγχώριο όσο και τον διεθνή χώρο. Αναμφισβήτητα, κηρύσσοντας τους διπλωμάτες από 10 δυτικές χώρες —εννέα από τις οποίες είναι μέλη του ΝΑΤΟ— persona non grata, ο Ερντογάν απομακρύνει την εσωτερική προσοχή από την πολιτική και οικονομική αναταραχή της Τουρκίας. Οι δυτικές δυνάμεις πίεσαν την Τουρκία να απελευθερώσει τον κρατούμενο Οσμάν Καβαλά, ο οποίος συμμετείχε στις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί. Οι τουρκικές αρχές ισχυρίζονται επίσης ότι η Καβάλα συμμετείχε στην υποτιθέμενη αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι σε πολύ χαμηλό σημείο εδώ και χρόνια. Ωστόσο, αυτή η κίνηση δείχνει την απόγνωση του Ερντογάν. Πολλοί ισχυροί άντρες μεταφέρουν το γήπεδο στη διεθνή πολιτική σκηνή όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα στο εσωτερικό.

Σύμφωνα με το Reuters, “σε κοινή δήλωση στις 18 Οκτωβρίου, οι πρεσβευτές του Καναδά, της Δανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Νέας Ζηλανδίας και των Ηνωμένων Πολιτειών ζήτησαν μια δίκαιη και ταχεία επίλυση της υπόθεσης του Καβαλά και για την “επείγουσα απελευθέρωσή του”. Κλήθηκαν από το υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο χαρακτήρισε τη δήλωση ανεύθυνη”.

Οπως αναφέρει στο άρθρο η Hayat Alvia, η κίνηση του Ερντογάν δείχνει την ιδιοσυγκρασία του. Για την απόφαση απέλασης των απεσταλμένων σχολίασε: “Θα γνωρίσουν και θα καταλάβουν την Τουρκία. Την ημέρα που δεν θα ξέρουν και δεν θα καταλαβαίνουν την Τουρκία, θα φύγουν”.

Στην εγχώρια αρένα, ο Ερντογάν έχει σφίξει τη λαβή του πάνω στην κοινωνία και την οικονομία στα 19 χρόνια της διακυβέρνησής του. Διαφωνούντες, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφοι και διαδηλωτές αντιμετωπίζουν άγρια καταστολή και μακροχρόνιες κρατήσεις στη φυλακή χωρίς δίκαιη διαδικασία. Η κριτική προς τον ίδιο τον Ερντογάν, αλλά και προς το κόμμα του, το AKP δεν γίνεται ανεκτή. Η Τουρκία είναι δεύτερη μόνο μετά την Κίνα στις συλλήψεις δημοσιογράφων, σύμφωνα με την Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει ότι ενώ οι προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας είναι κάπως θετικές, οι μακροοικονομικές προοπτικές είναι “ευάλωτες” και “αβέβαιες” λόγω του πληθωρισμού, της υψηλής ανεργίας και των σημαντικών ευπαθειών. Το πιο κρίσιμο είναι ότι η τουρκική λίρα έχει υποχωρήσει σε ιστορικό χαμηλό και συνεχίζει να παρουσιάζει διακυμάνσεις.

Επιπλέον, η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει: “Η κρίση του COVID-19 έχει διευρύνει το χάσμα μεταξύ των φύλων και έχει αυξήσει την ανεργία των νέων και το ποσοστό φτώχειας. Ο κίνδυνος των ανισοτήτων έχει επίσης αυξηθεί. Η πανδημία αναμένεται να έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες για την Τουρκία, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τα οικονομικά και κοινωνικά κέρδη”.

Περιφερειακά, η Τουρκία έχει βιώσει γεωπολιτική αναταραχή με έναν φαύλο εμφύλιο πόλεμο που μαίνεται στη γείτονά της, τη Συρία. Η Τουρκία έχει δεχτεί περίπου 3,7 εκατομμύρια πρόσφυγες, τους οποίους ο Ερντογάν έχει χρησιμοποιήσει ως πιόνια στις πολιτικές του διαφωνίες με τη Δυτική Ευρώπη. Ο Ερντογάν απείλησε να ανοίξει τις πύλες των προσφύγων στην Ευρώπη, εάν δεν του κάνουν τα χατίρια ως προς τις εξωτερικές υποθέσεις. Ο Ερντογάν αναγκάστηκε να συμμαχήσει με τη Ρωσία και το Ιράν λόγω των πολυπλοκοτήτων που σχετίζονται με τον πόλεμο στη Συρία. Ταυτόχρονα, η Τουρκία πρέπει να διαβεβαιώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ ότι παραμένει πιστή και αξιόπιστη όταν πρόκειται για δυτικά συμφέροντα. Ωστόσο, πολλές φορές ο Ερντογάν έχει επιδείξει περιφρόνηση προς τις δυτικές δυνάμεις — δεν έχουν ακόμη επιτρέψει την είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν σταθερά την ένταξη της Τουρκίας.

Την περασμένη δεκαετία, οι εξωτερικές σχέσεις της Τουρκίας έμοιαζαν με τρενάκι του λούνα παρκ με πολλά υψηλά και χαμηλά, ιδίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Τουρκία βρίσκεται σε μια εξαιρετικά περίπλοκη γεωπολιτική θέση, που εμπλέκεται τόσο στα δυτικά όσο και στη Μέση Ανατολή συμφραζόμενα συμφέροντα και τις επιπτώσεις από πολιτικές, οικονομικές, ιδεολογικές κρίσεις και κρίσεις ασφαλείας.

Η τελευταία κίνηση του Ερντογάν να απελάσει 10 δυτικούς πρέσβεις δείχνει την αποφασιστικότητά του να δείξει στον κόσμο ότι είναι υπεύθυνος για όσα συμβαίνουν στην Τουρκία και ότι δεν θα ανεχθεί καμία κριτική ή πίεση, εξωτερική ή άλλη. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο Ερντογάν κατάφερε προσεκτικά -και μέχρι στιγμής, με επιτυχία- να εδραιώσει τη δύναμη και την εξουσία του. Είναι αποφασισμένος να μην επιτρέψει σε κανέναν να τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια του. Αυτό σημαίνει ότι οι δυτικές δυνάμεις πιθανότατα θα λαμβάνουν συνεχείς υπενθυμίσεις ότι ο Ερντογάν έχει τον τελευταίο λόγο στην Τουρκία. Θα συνεχίσει να το κάνει, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, επειδή η εσωτερική του προτεραιότητα είναι να εξασφαλίσει και να διατηρήσει την αυταρχική του εξουσία.

Ως εκ τούτου, το θέμα της απέλασης δυτικών διπλωματών σημαίνει ότι είναι επικεφαλής και δεν θα γίνει ανεκτή η κριτική κανενός. Και πάλι, ο Ερντογάν παίζει ένα υψηλού πονταρίσματος γεωπολιτικό παιχνίδι πόκερ για να δείξει την εξισορροπητική του πράξη μεταξύ της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας όσον αφορά την άσκηση της εξουσίας και της εξουσίας του. Το μήνυμα είναι “Μην τα βάζεις με την Τουρκία”.

Η Δύση, κάνοντας πίσω, χωρίς ουσιαστικά να κάνει πίσω, απέδειξε ότι ναι μεν θέλει τους διαύλους ανοιχτούς, αλλά ότι η ανοχή έχει και όριο. Από την πλευρά του ο Ερντογάν, με τους λεονταρισμούς του και με το να δείξει ότι οι χώρες των 10 πρέσβεων έκαναν πίσω, κέρδισε χρόνο και μερικούς πόντους, τους οποίους θα προσπαθήσει να τους χρησιμοποιήσει εσωτερικά, καταλήγει η αρθρογράφος.

Πέτρος Κράνιας

ΠΗΓΗ: capital.gr