Ένας Σύριος Κούρδος ελεύθερος σκοπευτής κοιτάζει τα ερείπια στη συριακή πόλη Ain al-Arab, επίσης γνωστή ως Κομπάνι, το 2015. Οι Κούρδοι της Συρίας και του Ιράκ έγιναν ένα σημαντικό μέρος του πολέμου εναντίον της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Keystone / Unredredited

Η Τουρκία στα “κάγκελα” για το γραφείο των Κούρδων στην Ελβετία

Η αυτόνομη οντότητα στη βορειοανατολική Συρία, μη αναγνωρισμένη από κανένα κράτος, επιδιώκει να δημιουργήσει σχέσεις με διεθνείς παίκτες στη Γενεύη – όπου διεξάγονται συριακές ειρηνευτικές συνομιλίες, από τις οποίες αποκλείεται. Η Τουρκία είναι έξαλλη, ενώ η Ελβετία είναι αμήχανη.

Το άνοιγμα ενός γραφείου σε ένα μικρό κτίριο στη Γενεύη έχει προκαλέσει διπλωματική καταιγίδα. Στις 9 Αυγούστου η Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας (AANES) ανακοίνωσε το άνοιγμα του γραφείου αντιπροσώπευσής της στη Γενεύη. Ο στόχος είναι «να ενισχυθούν οι σχέσεις με τους Ελβετούς δρώντες, ιδιαίτερα όσον αφορά τα συνέδρια που πραγματοποιούνται στη Γενεύη για την επίλυση της συριακής κρίσης», σύμφωνα με τον Hekmat Ibrahim, διευθυντή του Γραφείου Εκπροσώπησης.

Προσθέτει ότι αυτή η πρωτοβουλία δεν είναι η πρώτη στην Ευρώπη: η αυτόνομη διοίκηση έχει γραφεία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Σουηδία και η Μπενελούξ.

Αυτή η πρωτοβουλία είναι τόσο λεπτή όσο και διφορούμενη: Τι σημαίνει στην πραγματικότητα η «εκπροσώπηηση» μιας εδαφικής οντότητας που δεν αναγνωρίζεται από κανένα κράτος; Η AANES δημιουργήθηκε το 2018 αφού η περιοχή απέκτησε την αυτονομία της το 2012 στο πλαίσιο του συριακού εμφυλίου πολέμου. Αριθμεί μεταξύ 4-5 εκατομμυρίων κατοίκων-κυρίως Κούρδοι, αλλά και Άραβες, Ασσύριοι, Χριστιανοί, Τουρκμένοι και Γιαζίντι- και καλύπτει σχεδόν το 30% του εδάφους της Συρίας. Διατηρεί στενή στρατιωτική συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη διεθνή συνεργασία μέσω του στρατού της, των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων.

Αφού συνέβαλαν στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIL) το 2019, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με το ακανθώδες ερώτημα των Ευρωπαίων κρατουμένων τζιχαντιστών, τους οποίους οι ευρωπαϊκές χώρες αρνούνται να πάρουν πίσω, εκτός ίσως από γυναίκες και παιδιά. Μια έκθεση της Human Rights Watch αριθμούσε σχεδόν 63.400 γυναίκες και παιδιά, 10.000 άνδρες και 700 αγόρια ηλικίας 14 έως 17 ετών σε καταυλισμούς προσφύγων, που αντιπροσωπεύουν συνολικά 58 εθνικότητες.

Το μεταβαλλόμενο πρόσωπο της Διεθνούς Γενεύης: Η Γενεύη, η αρχική παγκοσμιοποιημένη πόλη, παραμένει πόλος έλξης για νέες οργανώσεις και πρωτοβουλίες, αλλά αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις.

Διαφορετικές απόψεις

Με τα γραφεία της, η αυτόνομη διοίκηση στοχεύει να επιτύχει σταδιακά την αναγνώρισή τους ως σημείο επαφής για την Ελβετία, τις ευρωπαϊκές χώρες, τον ΟΗΕ και τη λεγόμενη «Διεθνή Γενεύη».

“Είναι η ίδια στρατηγική που ακολούθησαν οι Κούρδοι του Ιράκ από τη δεκαετία του 1990”, λέει ο Jordi Tejel, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Neuchâtel, ειδικός στο κουρδικό ζήτημα.

«Οι Κούρδοι δημιούργησαν ένα είδος προξενείου στη Βέρνη, όπου έδιναν ακόμη και βίζα. Αυτά είναι πράγματα που φαινομενικά δεν έχουνδ ιεθνή νομομότητα, αλλά δημιουργούν μια πραγματικότητα. Νομίζω όμως ότι αυτή τη φορά ο στόχος είναι περισσότερο να διασφαλιστεί ότι ακούγεται η φωνή τους παρά να αναγνωρίζεται ως κράτος».

Για να αποφευχθεί η επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων με την Τουρκία, η ελβετική κυβέρνηση δηλώνει σαφώς ότι το γραφείο δεν είναι διπλωματική αποστολή αλλά μια ένωση σύμφωνα με το ελβετικό αστικό δίκαιο, πράγμα που σημαίνει ότι αντιμετωπίζει λίγους νομικούς περιορισμούς, εκτός εάν οι ενώσεις αυτές έχουν στόχους που είναι αντίθετοι με το ελβετικό δίκαιο.

Η Τουρκία είναι έξαλλη

Ωστόσο, η Τουρκία είναι έξαλλη. Παρόλο που η Αυτόνομη Διοίκηση δεν αποτελείται μοναδικά από Κούρδους, το Κουρδικό Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) είναι υπεύθυνο για το γραφείο. Σύμφωνα με την Άγκυρα, το κόμμα είναι κοντά στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), μια ένοπλη κουρδική πολιτική οργάνωση που δραστηριοποιείται κυρίως στην Τουρκία αλλά και στη Συρία, το Ιράν και το Ιράκ, και την οποία η Τουρκία και πολλές άλλες χώρες θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση.

Η Ελβετία δεν θεωρεί το PKK τρομοκρατική οργάνωση

«Η Τουρκία αρνείται να αναγνωρίσει τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, στις οποίες είναι μέλος το YPG (η ένοπλη πτέρυγα του PYD)», λέει ο Μεχμέτ Μπαλτσί, συνιδρυτής και συν-διευθυντής του Fight for Humanity, μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης της Γενεύης που προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ανθρωπιστικό δίκαιο στην περιοχή. «Κατηγορεί την Ελβετία ότι υποστηρίζει το PKK και την τρομοκρατία, αλλά η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική».

Εν τω μεταξύ, τα Ηνωμένα Έθνη δεν επιτρέπουν στην AANES να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων επειδή αντιτίθεται σ’ αυτό η Τουρκία.

«Είναι ένα απόλυτο σκάνδαλο», λέει ο Μάρκο Σασόλι, καθηγητής διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. «Η αυτόνομη διοίκηση συμπεριφέρεται στους πολίτες καλύτερα  από τους κρατικούς παράγοντες – είναι το καλύτερα οργανωμένο σύστημα και έχει την πιο σταθερή διοίκηση. Η AANES έχει κάνει πολλά για να διασώσει αιχμαλώτους πολέμου και να τους κρατήσει χωρίς να τους αφήσει να πεθάνουν από την πείνα. Από όσο γνωρίζω, αλλά δεν είμαι στο έδαφος, συμπεριφέρεται καλύτερα από τους άλλους».

Πράγματι, ως διοίκηση η AANES διαχειρίζεται διαφορετικά χαρτοφυλάκια από την υγεία έως την εκπαίδευση και την άμυνα και τις εξωτερικές σχέσεις. Επιβλέπει επίσης πανεπιστήμια, περισσότερους από 700.000 φοιτητές, δεκάδες νοσοκομεία και φυλακές και διαχειρίζεται το σύστημα δικαιοσύνης.

Πηγή: swissinfo.ch