Του Andreas Kluth

Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί στα σοβαρά ότι η Άνγκελα Μέρκελ δεν γνωρίζει ή δεν κατανοεί τα βρώμικα “παιχνίδια” και τον κυνισμό του Βλάντιμιρ Πούτιν.

Ως πρώην Ανατολικογερμανή, η καγκελάριος μιλά ρωσικά τουλάχιστον όσο καλά ο Ρώσος πρόεδρος, πρώην αξιωματούχος της KGB στη Δρέσδη, μιλά γερμανικά. Γνωρίζουν ο ένας τον άλλον εδώ και δεκαετίες.

Η Μέρκελ θυμάται ακόμη έντονα την προσπάθειά του – κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης της το 2007 στη Ρωσία –  να την εκφοβίσει, αφήνοντας το μαύρο λαμπραντόρ του, Koni, να την μυρίσει, μολονότι η καγκελάριος είναι γνωστό ότι φοβάται τα σκυλιά.

Η Μέρκελ υψώνει ανάστημα, αλλά…

Έτσι, ως έμπειρη ηγέτιδα μιας χώρας που συχνά δείχνει μια αφελή “ρωσοφιλία”, η Μέρκελ έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε όλα αυτά τα χρόνια για να θέσει τον Πούτιν προ των ευθυνών του. Όταν κατέλαβε την Κριμαία από την Ουκρανία το 2014 και στη συνέχεια υποκίνησε την ένοπλη σύγκρουση στην ανατολική ουκρανική περιοχή του Ντονμπάς, η Γερμανίδα καγκελάριος πρωτοστάτησε εντός της Δύσης στην καταδίκη της παραβίασης του διεθνούς δικαίου και στην προσπάθεια περιορισμού της κρίσης.

Όταν η Ρωσία συνέχισε να τροφοδοτεί τη Δύση, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, με τόνους παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων (fake news), έκανε γνωστό στον Ρώσο πρόεδρο ότι η συγκεκριμένη πρακτική δεν της αρέσει, ωστόσο κράτησε ανοικτό τον δίαυλο του διαλόγου.

Μετά από μια ρωσική ηλεκτρονική επίθεση στην Bundestag (σ.μ. Ομοσπονδιακή Δίαιτα, κάτω σώμα του γερμανικού κοινοβουλίου) και στον προσωπικό της λογαριασμό e-mail, η Μέρκελ χαρακτήρισε αυτές τις μεθόδους “εξωφρενικές”. Μετά δε από μια μαφιόζικού τύπου εκτέλεση Τσετσένου – που είχε πολεμήσει ενάντια στις ρωσικές δυνάμεις – σε πάρκο του Βερολίνου μέρα μεσημέρι, η Μέρκελ ζήτησε απαντήσεις από τη Ρωσία, ωστόσο δεν έλαβε καμία.

Και τότε, μέσα στον Αύγουστο, ήρθε η δηλητηρίαση του Αλεξέι Ναβάλνι, της πλέον εξέχουσας προσωπικότητας στο εναπομείναν αντιπολιτευτικό κίνημα στη Ρωσία. Η αντίδραση της Μέρκελ ήταν ισχυρότερη σε σχέση με οποιουδήποτε άλλου δυτικού ηγέτη. Ανέλαβε τη μεταφορά του Ναβάλνι εκτός Ρωσίας και ρύθμισε τη μεταφορά του σε κλινική στο Βερολίνο, όπου μάλιστα φρόντισε για τη φρούρησή του 24 ώρες το 24ωρο.

…η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται καν να την πιστεύουν

Τώρα ωστόσο, με τον Ναβάλνι ακόμη σε κώμα, όλες οι πλευρές επιστρέφουν στο συνηθισμένο “σενάριο”.

Οι γιατροί στο Βερολίνο επιβεβαίωσαν ότι βρήκαν έναν αναστολέα της χολινεστεράσης στο σώμα του Ναβάλνι – αν και, όπως πάντα, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Πούτιν είχε κάποια άμεση σχέση με το συμβάν. Η Μέρκελ και ο υπουργός Εξωτερικών της, Χάικο Μάας, ζήτησαν αμέσως και “επειγόντως” από τη Ρωσία να διερευνήσει τη συγκεκριμένη υπόθεση δηλητηρίασης “με απόλυτα διαφανή τρόπο”.

Αμέσως μετά, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου υποκρίθηκε έκπληξη για το γεγονός ότι “οι Γερμανοί εταίροι μας βιάζονται τόσο πολύ να χρησιμοποιήσουν τη λέξη δηλητηρίαση”.

Ο πρόεδρος του κάτω σώματος του κοινοβουλίου της Ρωσίας (Κρατική Δούμα) υπονόησε ότι η υπόθεση μπορεί να είναι μια ακόμη “πρόκληση από τη Γερμανία και άλλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στοχεύει στη δημιουργία περισσότερων κατηγοριών ενάντια στη χώρα μας”. Έτσι, όλα συνεχίζονται σαν να μην συμβαίνει τίποτα.

Σε αυτούς τους επαναλαμβανόμενους διαξιφισμούς μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, και ιδίως μεταξύ Μέρκελ και Πούτιν, όλοι γνωρίζουν το παιχνίδι, αλλά όλοι αισθάνονται την ανάγκη να συνεχίσουν να το παίζουν. Είναι σαν ένας εφιάλτης από τον οποίο δεν μπορεί κανείς να ξυπνήσει, όπως στο “1984” του Τζορτζ Όργουελ. Όπως το Υπουργείο Αλήθειας στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, το Κρεμλίνο του Πούτιν μπορεί να επιμένει με κάθε σοβαρότητα ότι “ο πόλεμος είναι ειρήνη, ελευθερία είναι η δουλεία, η άγνοια είναι δύναμη” – και να τη γλιτώνει πάντα χωρίς ιδιαίτερο κόπο.

Το να μπορεί να τη γλιτώνει βρίσκεται στον πυρήνα του ζητήματος. Ούτε ο Πούτιν ούτε οποιοσδήποτε εργάζεται γι’ αυτόν προσποιούνται στα σοβαρά ή θέλουν πραγματικά να πείσουν τους σκεπτικιστές ότι λένε την αλήθεια. Αντίθετα η ουσία, όπως και με τον Μεγάλο Αδελφό, είναι να κάνουν επίδειξη της ωμής δύναμης που τους επιτρέπει να καταργούν την αλήθεια χωρίς να υφίστανται καμία συνέπεια.

“Το Κρεμλίνο εκφοβίζει τους άλλους επιδεικνύοντας τη δυνατότητά του να ελέγχει τον ορισμό της πραγματικότητας”, επεσήμαινε ο Peter Pomerantsev, Βρετανός συγγραφέας γεννημένος στη Σοβιετική Ένωση, ήδη από το 2014. “Εάν τίποτε δεν είναι αλήθεια, τότε τα πάντα είναι δυνατά. Μένουμε με την αίσθηση ότι δεν ξέρουμε τι θα κάνει ο Πούτιν στη συνέχεια – ότι είναι απρόβλεπτος και επομένως επικίνδυνος. Είμαστε σοκαρισμένοι, ζαλισμένοι και σαστισμένοι από την εργαλειοποίηση του παραλογισμού και του ψέματος από πλευράς του Κρεμλίνου”.

Πανίσχυρος ή ευάλωτος;

Αποτελεί ζήτημα έντονου “ντιμπέιτ” εάν ο Πούτιν ενεργεί έτσι λόγω μιας αίσθησης υπέρμετρης δύναμης ή επειδή νιώθει για κάποιο λόγο ευάλωτος. Σε αντίθεση με τον Μεγάλο Αδελφό, δεν έχει ακόμη καταργήσει εντελώς κάθε αντιπολιτευτική φωνή και δράση στη χώρα του. Στην ανατολική Ρωσία, οι άνθρωποι διαδηλώνουν. Στην γειτονική του Λευκορωσία, οι πολίτες επαναστατούν ενάντια στη δικτατορία του – γεωπολιτικά – φίλου του, Αλεξάντερ Λουκασένκο.

Ο Πούτιν, ωστόσο, γνωρίζει ότι μπορεί να ανατρέψει οποιοδήποτε “αφήγημα” δεν τον εξυπηρετεί. Κανείς δεν ξέρει πού θα προκαλέσει αναταραχή ή ακόμη και μαζικά ανθρώπινα δεινά στη συνέχεια – στη Συρία ή στη Λιβύη, στη Βαλτική, στους δρόμους του Βερολίνου ή στη Λευκορωσία. Κάθε πιθανός εχθρός του θα φοβάται ότι μπορεί να γίνει ο επόμενος Ναβάλνι.

Εν συντομία, το παιχνίδι είναι ασύμμετρο. Χάρη στην εμπειρία της να έχει μεγαλώσει σε ένα κομμουνιστικό καθεστώς και να το έχει μισήσει, η Μέρκελ εκτιμά ως έννοιες την αλήθεια και την ελευθερία και καταλαβαίνει ότι “η Δύση” ως οντότητα επιβιώνει μόνον ως ιδέα, μια ιδέα που δεν θα μπορούσε να επιβιώσει από την κατάργηση κάθε αντικειμενικής θέασης της πραγματικότητας.

Χάρη στην εμπειρία του ως αξιωματικός της KGB σε ένα κομμουνιστικό καθεστώς, ο Πούτιν δεν έχει αντιθέτως κανένα πρόβλημα με αυτό. Αυτό το στοιχείο τού δίνει το προβάδισμα σε ζητήματα ζωής ή θανάτου. Και οι δύο ηγέτες το γνωρίζουν.

caspital.gr