Τι κι αν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βγήκε για ακόμα μια φορά με θεατρικό τρόπο και ανακοίνωσε το πάγωμα όλων των εμπορικών δραστηριοτήτων με το Ισραήλ; Αφού ο Τούρκος πρόεδρος είπε τη φράση, στη συνέχεια προσέθεσε και το στοιχείο “μέχρι να επιτραπεί η απρόσκοπτη παροχή βοήθειας στους κατοίκους της Γάζας”. Και αυτά την ώρα που οι συζητήσεις περί εκεχειρίας, μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, δείχνουν ότι, με την πίεση όλων των πλευρών, κατευθύνονται προς ευώδωση, αλλά και την ώρα που ένα πλοίο με 5.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας κατευθύνεται από την Τουρκία στη διαλυμένη από τον πόλεμο Γάζα.

Μάλλον για τους παραπάνω λόγους, το πετρέλαιο του Αζερμπαϊτζάν στις 5 Μαΐου εξακολουθούσε να φορτώνεται σε δεξαμενόπλοια με προορισμό το Ισραήλ στο τουρκικό λιμάνι Τζεϊχάν, στην κοιλάδα των Αδάνων, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία στις 2 Μαΐου ανακοίνωσε πλήρη απαγόρευση των συναλλαγών με τους Ισραηλινούς, ανέφερε η εβραϊκή βραδινή οικονομική εφημερίδα Globes, επικαλούμενη ισραηλινές πηγές.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι μεν στενός σύμμαχος της Τουρκίας (“δύο κράτη, ένα έθνος” διατρανώνουν και οι δύο πλευρές σε κάθε ευαιρία), αλλά θεωρείται επίσης ότι έχει ισχυρές σχέσεις με το Ισραήλ. Είναι σημαντικός προμηθευτής πετρελαίου των Ισραηλινών. Πετρέλαιο από πόρους της Κασπίας Θάλασσας διοχετεύεται στο Τζεϊχάν μέσω του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν (BTC). Δεξαμενόπλοια στέλνουν το πετρέλαιο από το Τζεϊχάν στη Χάιφα.

Η επιχείρηση εξαγωγής πετρελαίου φαίνεται να συνεχίζεται παρά το γεγονός ότι το υπουργείο Εμπορίου της Τουρκίας ισχυρίστηκε στις 2 Μαΐου ότι “όλα τα προϊόντα” καλύπτονταν από το εμπορικό μποϊκοτάζ που ανακοινώθηκε λόγω της “επιδεινούμενης ανθρωπιστικής τραγωδίας στην Παλαιστίνη [εν μέσω του πολέμου στη Γάζα]”. “Η δεύτερη φάση των μέτρων που ελήφθησαν σε κρατικό επίπεδο έχει ξεκινήσει και οι εξαγωγικές και εισαγωγικές συναλλαγές που σχετίζονται με το Ισραήλ έχουν ανασταλεί για να καλύψουν όλα τα προϊόντα”, ανέφερε το υπουργείο σε δήλωση, προσθέτοντας: “Η Τουρκία θα εφαρμόσει σθεναρά και αποφασιστικά αυτά νέα μέτρα έως ότου η κυβέρνηση του Ισραήλ επιτρέψει μια αδιάκοπη και επαρκή ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα”.

Τον Ιανουάριο, το Ισραήλ ήταν ο κορυφαίος πελάτης για το πετρέλαιο του Αζερμπαϊτζάν, εισάγοντας 523.500 τόνους αξίας 297 εκατομμυρίων δολαρίων. Άλλοι σημαντικοί προμηθευτές πετρελαίου στο Ισραήλ είναι το Καζακστάν και η Νιγηρία.

Το Ισραήλ – το οποίο στη σύγκρουση με την παλαιστινιακή Χαμάς αρνήθηκε να επιτρέψει στην Τουρκία να συμμετάσχει στις διεθνείς προσπάθειες παροχής βοήθειας σε πολίτες της Γάζας – έχει καταστεί σημαντικός προμηθευτής όπλων στο Αζερμπαϊτζάν, με εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων μαχητών drone από την Ισραηλινή Αεροδιαστημική Βιομηχανία, συστήματα πυροβολικού και πυραυλικά συστήματα εδάφους-αέρος. Το Ισραήλ επίσης πουλά δορυφόρους στο Αζερμπαϊτζάν. Η Globes είπε ότι οι σχέσεις του Ισραήλ με το Αζερμπαϊτζάν είναι οι πιο σταθερές που έχει με οποιαδήποτε μουσουλμανική χώρα.

Το εμπόριο Τουρκίας – Ισραήλ

Το εμπόριο μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας ανέρχεται σε περίπου 6,2 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, με τις τουρκικές εξαγωγές να αποτελούν περίπου τα 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια από αυτό το ποσό, σύμφωνα με την Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία του Ισραήλ. Το Ισραήλ ήταν η 13η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Τουρκίας το 2023, λαμβάνοντας το 2,1% των τουρκικών εξαγωγών. Η Τουρκία ήταν το 2023  η πέμπτη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών του Ισραήλ. Μεταξύ των ισραηλινών εξαγωγών προς την Τουρκία είναι τα προϊόντα πετρελαίου. Το Ισραήλ εξήγαγε περίπου 11.000 βαρέλια την ημέρα (bpd) βενζίνης και ντίζελ στα τουρκικά λιμάνια τον Απρίλιο, σύμφωνα με στοιχεία της Kpler.

Λόγω της στενής γεωγραφικής εγγύτητάς της, του ανταγωνιστικού κόστους παραγωγής και των ποιοτικών προϊόντων, η Τουρκία έχει αναδειχθεί ως προτιμώμενος εξαγωγέας στο Ισραήλ τα τελευταία δύο χρόνια.

Εκτός από τα βασικά προϊόντα και αγαθά όπως αβγά, λαχανικά και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η Τουρκία είναι κορυφαίος εξαγωγέας προϊόντων υψηλής αξίας όπως ηλεκτρονικά είδη, σίδηρος, πλαστικό και χάλυβας στο Ισραήλ.

Το 2022, ο σίδηρος και ο χάλυβας ήταν στην κορυφή της λίστας των τουρκικών εξαγωγών προς το Ισραήλ και είχαν συνολική αξία 1,19 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Trading Economics. Στη δεύτερη θέση βρέθηκαν τα οχήματα (562,98 εκατομμύρια δολάρια), ακολουθούμενα από το πλαστικό (516,24 εκατομμύρια δολάρια) και τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό (384,59 εκατομμύρια δολάρια).

Γιατί η Τουρκία είναι καλύτερη επιλογή από την Κίνα;

Μετά την πανδημία του Covid-19, οι ισραηλινές επιχειρήσεις άρχισαν να αναζητούν εναλλακτικές εμπορικές επιλογές πέρα από την Κίνα, πράγμα που κατέστησε τις τουρκικές επιχειρήσεις όλο και πιο ελκυστικές. 

Η Gaash Worldwide, μια ισραηλινή εταιρεία εφοδιαστικής και εφοδιαστικής αλυσίδας, δήλωσε τον Μάρτιο του περασμένου έτους ότι το κύριο πλεονέκτημα της τουρκικής αγοράς έναντι της Κίνας είναι ότι τα προϊόντα που παράγονται σε τουρκικά εργοστάσια είναι “καλύτερης ποιότητας”.

Τα εργοστάσια στην Κίνα μπορούν να παράγουν προϊόντα σε πολύ υψηλό επίπεδο, αλλά τα τουρκικά εργοστάσια παράγουν προϊόντα καλύτερης ποιότητας και μακράς διαρκείας, ανέφερε στην ανάλυσή της που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπό της.

Η εγγύτητα βοηθά επίσης τους εμπόρους να μειώσουν το κόστος μεταφοράς και τους χρόνους αποστολής.

Κανένα πάγωμα, απλώς παράκαμψη

Έκπληκτοι από την ανακοίνωση της Άγκυρας για το πάγωμα όλων των εμπορικών συναλλαγών με το Ισραήλ, οι Τούρκοι εξαγωγείς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το μποϊκοτάζ στέλνοντας τα προϊόντα τους στο Ισραήλ μέσω τρίτων χωρών.

Ο ιδιοκτήτης ενός Τούρκου εξαγωγέα τροφίμων είπε στο Reuters στις 3 Μαΐου ότι η διακοπή του εμπορίου σήμαινε επίσης αποκλεισμό εμπορευμάτων που προορίζονταν για τα παλαιστινιακά εδάφη, καθώς πρέπει να περάσουν από τα ισραηλινά τελωνεία. “Ο παλαιστινιακός λαός θα υποφέρει επίσης”, είπε. “Θα δούμε αν μπορούμε να στείλουμε τις παραγγελίες μέσω Αιγύπτου, Ιορδανίας ή Λιβάνου. Δεν ξέρω πώς θα βγούμε από αυτή την κατάσταση”.

Μετά την αναστολή του διμερούς εμπορίου μεταξύ των χωρών, Τούρκοι και άλλοι ξένοι εξαγωγείς με επιβεβαιωμένες παραγγελίες εξερευνούν εναλλακτικές διαδρομές για να παραδώσουν τα αγαθά τους στο Ισραήλ. “Έχουμε επιβεβαιώσει παραγγελίες από την Τουρκία καθώς και από το Ισραήλ”, δήλωσε στο The National ο Anuj Gulati, γενικός διευθυντής μιας εταιρείας συσκευασίας τροφίμων και μπαχαρικών με έδρα το Άμστερνταμ. “Αυτή τη στιγμή οι αποστολές μας είναι στα τουρκικά τελωνεία και δεν είμαστε πολύ ξεκάθαροι για την κατάσταση… ίσως χρειαστεί να αναζητήσουμε εναλλακτικές διαδρομές μέσω της Αιγύπτου ή του Λιβάνου για να προμηθεύουμε τα προϊόντα μας στο Ισραήλ”. Ο Gulati είπε ότι η αναστολή του εμπορίου θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στα αγαθά που προορίζονται για τα παλαιστινιακά εδάφη. “Η αναστολή του εμπορίου θα οδηγήσει ενδεχομένως σε αποκλεισμό εμπορευμάτων που προορίζονται για τα παλαιστινιακά εδάφη, καθώς πρέπει επίσης να υποβληθούν σε εκτελωνισμό από το Ισραήλ”, είπε ο κ. Gulati, ο οποίος στέλνει τα προϊόντα του στην Παλαιστίνη μέσω της οδού Τουρκίας-Ισραήλ.

Το Reuters μίλησε με τον επικεφαλής μιας τουρκικής εταιρείας που εξάγει σοκολάτας και είδη ζαχαροπλαστικής, η οποία παράγει ορισμένα προϊόντα ειδικά για την ισραηλινή αγορά, με συσκευασία εξ ολοκλήρου στα εβραϊκά. “Είναι μεγάλη υλική απώλεια για εμάς”, είπε. “Υπάρχουν εταιρείες στο Ισραήλ από τις οποίες έχουμε απαιτήσεις και στις οποίες χρωστάμε χρήματα. Τι θα γίνει με αυτές τις απαιτήσεις όταν σταματήσουν οι συναλλαγές;”

Η Τουρκία είναι ο πρώτος από τους βασικούς εμπορικούς εταίρους του Ισραήλ που σταμάτησε τις εξαγωγές και τις εισαγωγές ως απάντηση στις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα. Το 1949, η Τουρκία ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ. Ωστόσο, οι σχέσεις έχουν γενικά επιδεινωθεί τις τελευταίες δεκαετίες παρά τις μικρές “ρόδινες” περιόδους.

Π.Κ.

capital.gr