Το άρθρο
δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο τεύχος
149 της Π&Δ (Σεπτέμβριος 1997). Οι φωτογραφίες
είναι της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας
(@HAF Spokesman).

του Ηλία
Νταλούμη

Το ότι οι
αναγνώστες της «Π» γνωρίζουν πολλά για
το Phantom είναι σίγουρο. Τα πολλά κατά
καιρούς αφιερώματα που έκανε το περιοδικό
μας στο θρυλικό αυτό αεροπλάνο διαβάζονταν
πάντα με μεγάλο ενδιαφέρον. Τη φορά αυτή
θα προσπαθήσουμε να πούμε λίγα λόγια
για τη σταδιοδρομία των McDonnell Douglas F-4E
και RF-4E Phantom II στην Ελληνική Αεροπορία
στα πρόθυρα του εκσυγχρονισμού τους.

Την ίδια
εποχή η Αεροπορία ενδιαφερόταν να βρει
νέο μαχητικό. Οι «μνηστήρες» δεν ήσαν
πολλοί. Μόνο δύο. Ο ένας, το Mirage F.1, ήταν
ακόμα στα «χαρτιά». Ο άλλος ήταν ήδη
ένας θρύλος. Και αεροπορικός θρύλος
εκείνη την εποχή δεν ήταν άλλος από το
F-4 Phantom της McDonnell-Douglas. Όταν λοιπόν έχεις
να διαλέξεις ανάμεσα σε δύο τέτοιες
περιπτώσεις, είναι φυσικό να προτιμάς
το δοκιμασμένο. Αν μάλιστα αυτό προσφέρεται
με καλούς όρους και η αγορά του δείχνει
την ευαρέσκεια του πωλητή προς τον
αγοραστή, τότε δεν το συζητάς καθόλου.

Έτσι λοιπόν
το Μάρτιο του 1972 υπογράφτηκε συμβόλαιο
ανάμεσα στην Ελληνική Κυβέρνηση και
την McDonnell-Douglas για την αγορά 36 αεροπλάνων
F-4E Phantom II. Ως «αντιπρόσωπος» της Ελλάδας
θα ενεργούσε η USAF. Το συνολικό τίμημα
καθορίσθηκε στα $150 εκατομμύρια και η
πληρωμή θα γινόταν μέσω FMS. Σίγουρα ήταν
μια μεγάλη επιτυχία της Αθήνας. Αφενός
μεν η Αεροπορία αποκτούσε ένα σύγχρονο
μαχητικό που ως τότε λίγες μόνο αεροπορίες
είχαν και αφετέρου ήταν η «έξωθεν καλή
μαρτυρία» της Ουάσινγκτον προς ένα
καθεστώς χωρίς συμπάθειες.

Είχε αποφασισθεί
με τα νέα αεροσκάφη να εφοδιασθούν η
339 και η 338. Και οι δύο είχαν την ονομασία
«Μοίρα Διώξεως-Βομβαρδισμού». Και οι
δύο πετούσαν με Republic F-84F Thunderstreak. Η πρώτη
από την 117 Πτέρυγα Μάχης και η δεύτερη
από την 115 Πτέρυγα Μάχης. Ως βάση των
ελληνικών Phantom αποφασίσθηκε να είναι η
117 ΠΜ, στην Ανδραβίδα. Το 1973 ήταν μια
χρονιά με πολλή δουλειά. Η μεν 117 ΠΜ
έκλεισε, προκειμένου να γίνουν τα
απαραίτητα έργα υποδομής για τα νέα
αεροπλάνα. Από την άλλη προσωπικό,
ιπτάμενο και εδάφους, στάλθηκε στις ΗΠΑ
για να εκπαιδευθεί. Ήταν η πρώτη φορά,
και μάλλον η μοναδική, που πήγαν για
εκπαίδευση 18 πληρώματα, μια ολόκληρη
δηλαδή Μοίρα.

RF-4E, κατά την
διάρκεια της πτήσης του από τις ΗΠΑ στην
Ελλάδα

Το πρόγραμμα
εξελισσόταν ομαλά. Τα πρώτα ελληνικά
F-4E παραδόθηκαν από την McDonnell-Douglas στην
USAF, στις 15 Μαρτίου 1974. Ήσαν το 72-01500 και
το 72-01501. Το πρόγραμμα είχε την κωδική
ονομασία «Ρeace Ιcarus». Μόλις ήσαν έτοιμα
έξι αεροπλάνα αναχώρησαν από το St. Louis,
την έδρα της McDonnell-Douglas, για την Ανδραβίδα.
Η μεγάλη ημέρα ήταν η 5η Απριλίου 1974,
όταν προσγειώθηκαν στην 117 ΠΜ με ελληνικά
εθνόσημα τα πρώτα ελληνικά Phantom που
εντάχθηκαν στην 339 Μοίρα Δίωξης
Βομβαρδισμού. Αν και η κατάσταση μεταξύ
Ελλάδας-Κύπρου-Τουρκίας είχε αρχίσει
να παίρνει άσχημη τροπή, η επιχείρηση
«Ρeace Ιcarus» συνεχιζόταν κανονικά. Αλλωστε
και η εσωτερική πολιτική κατάσταση στις
ΗΠΑ δεν ήταν καθόλου καλή.

Το σκάνδαλο
Watergate είχε φουντώσει. Τα στοιχεία ότι
και ο ίδιος ο Richard Nixon είχε αναμιχθεί
είχαν βγει στη δημοσιότητα και έδειχναν
αξιόπιστα. Το Μάιο εκείνης της χρονιάς
έφθασαν στην Ανδραβίδα άλλα πέντε
αεροπλάνα και τον Ιούνιο τρία. Στις 15
Ιουλίου ο Ιωαννίδης ξεκίνησε το «θεάρεστο»
έργο του να «τελειώνει» με το Μακάριο.
Στις 20 ο Αττίλας πάτησε το πόδι του στην
Κύπρο. Αν και τα ελληνικά F-4E δεν μπορούσαν
με τίποτα να θεωρηθούν ετοιμοπόλεμα,
εντούτοις ετοιμάσθηκαν να πάρουν μέρος
στις επιχειρήσεις που ΘΑ αποφάσιζε η
τότε Κυβέρνηση. Φυσικά τίποτα τέτοιο
δεν έγινε. Το μόνο που συνέβη ήταν η
καταστροφή ενός, του 72-01506, από τα πολύτιμα
Phantom σε ατύχημα κατά την προσγείωσή του
στο Ηράκλειο.

F-4E με φορτίο
δυο AIM-65A Maverick

Να τι έγινε
τότε: Τέσσερα αεροπλάνα απογειώθηκαν
το πρωί της 21ης Ιουλίου από την Ανδραβίδα.
Προορισμός τους ήταν το Ηράκλειο. Με το
αλαλούμ που επικρατούσε τα έδιωξαν
όπως-όπως και φορτωμένα με βόμβες
κατάλληλες για προσβολή αεροδρομίων.
Αποτέλεσμα ήταν τα αεροπλάνα να μην
πετάξουν σε σχηματισμό και να φτάσουν
στο Ηράκλειο πρώτα το Νο1, μετά το Νο 3,
κατόπιν το Νο 2 και τελευταίο το Νο 4. Αν
και είχαν ξεφορτώσει στη θάλασσα τις
βόμβες τους, τα αεροπλάνα είχαν πολύ
καύσιμο και η προσγείωση θα γινόταν στα
όρια του επιτρεπόμενου βάρους. Αυτό σε
συνδυασμό με τους πλάγιους ανέμους,
φαινόμενο σύνηθες στο αεροδρόμιο του
Ηρακλείου, έκανε το Νο 2 να χτυπήσει με
δύναμη στο διάδρομο προσγείωσης.

Αποτέλεσμα
της πρόσκρουσης ήταν να σπάσει ο άξονας
του τροχού ενός από τα κύρια σκέλη και
το αεροπλάνο να σύρεται στο διάδρομο
με το σκέλος. Ο Πύργος Ελέγχου, μη
γνωρίζοντας πώς είχε ο σχηματισμός,
νόμισε ότι το αεροπλάνο που προσγειώθηκε
τρίτο ήταν και το Νο 3. Έτσι λοιπόν είπε
στον ασύρματο: «Νο 3 έχεις φωτιά». Το
αεροπλάνο που είχε το Νο 3 και που
τροχοδρομούσε εκείνη την ώρα απάντησε:
«Ελέγχω». Ταυτόχρονα το πλήρωμά του
άρχισε να ψάχνει πού μπορούσε να είχε
πάρει φωτιά, καθώς δεν είχε καμία ένδειξη
για κάτι τέτοιο. Εν τω μεταξύ στο Νο 2
που είχε το πρόβλημα είχε πάρει φωτιά
η πτέρυγα που είχε αρχίσει να σύρεται
στο έδαφος.

RF-4E οπλισμένο
με ΑΙΜ-9Ρ

Ο Πύργος
βλέποντας την πυρκαγιά είπε: «Νο 3 έχεις
φωτιά, εγκατάλειψε!». Τότε έγιναν δύο
πράγματα. Το πλήρωμα του Νο 2 που είχε
το πρόβλημα χρησιμοποίησε τα εκτινασσόμενα
καθίσματά του και σώθηκε. Το πλήρωμα
του Νο 3 σταμάτησε την τροχοδρόμηση και
βγήκε από το αεροπλάνο του με την
προβλεπόμενη διαδικασία, δηλαδή χωρίς
να χρησιμοποιήσει τα εκτινασσόμενα
καθίσματα. Δεν είχαν προλάβει να
απομακρυνθούν οι δύο χειριστές, όταν
είδαν στην άκρη του διαδρόμου τον καπνό
και τη φωτιά, κατάλαβαν τι είχε συμβεί.
Το αεροπλάνο τους φυσικά δεν είχε πάθει
απολύτως τίποτα. Το Νο 4 πήγε και
προσγειώθηκε στη Σούδα και γύρισε στο
Ηράκλειο αργότερα, όταν καθαρίσθηκε ο
διάδρομος από τα συντρίμμια του 72-01506.

Παραδόσεις
Phantom δεν έγιναν εκείνον τον Ιούλιο.
Συνεχίστηκαν όμως κανονικά τον Αύγουστο
και ολοκληρώθηκαν το Νοέμβριο της ίδιας
χρονιάς. Η Ελληνική Κυβέρνηση, είχε πια
αποκατασταθεί η δημοκρατία, εκμεταλλεύθηκε
πολύ έξυπνα και αρκετά πονηρά, μπορούμε
να πούμε, το συμβάν στο Ηράκλειο. Δήλωνε
ότι δύο αεροσκάφη είχαν καταστραφεί.
Έτσι κατάφερε και πήρε δύο ακόμα F-4E, το
74-1618 και το 74-1619, με τους ίδιους όρους,
όπως και τα προηγούμενα. Τα αεροπλάνα
αυτά παραλήφθηκαν τον Ιούνιο του 1976.

Ελληνικό
F-4E με φορτίο 4 Χ AIM-9P και 2 Χ AIM-120B

Στις συνεχείς
αιτήσεις της Αθήνας για να πάρει και
άλλα Phantom, η Ουάσινγκτον δεν ήταν και
πολύ πρόθυμη. Μόλις το Σεπτέμβριο του
1976 επέτρεψε την πώληση άλλων δεκαοκτώ
F-4E αλλά και έξι RF-4E. Επιπλέον παραχωρούσε
και άλλα δύο RF-4E μέσω ΜΑΡ. Στην Αεροπορία
είχαν αποφασίσει να εφοδιασθεί με
Phantom και η 337, που θα άφηνε τα F-5 και από
«Μοίρα Αναχαιτίσεως Ημέρας» θα
μετονομαζόταν σε «Μοίρα Αναχαιτίσεως
Παντός Καιρού». Όσο για τα αναγνωριστικά
RF-4E, αυτά θα αποτελούσαν ένα Σμήνος της
348 ΜΤΑ. Το κόστος για τα μαχητικά ήταν
$161 εκατομμύρια, ενώ για τα έξι αναγνωριστικά
$91 οι τιμές είχαν ανέβει λόγω πληθωρισμού
και η πληρωμή θα γινόταν με διακανονισμό
μεταξύ Ελλάδας και McDonnell-Douglas.

Η επιχείρηση
«Ρeace Icarus ΙΙ» άρχισε το Μάιο του 1978 και
ολοκληρώθηκε ένα χρόνο αργότερα. Τα
Phantom αυτής της δεύτερης παραγγελίας
έφεραν το ηλεκτρο-οπτικό σύστημα TISEO
και πήγαν στην 339, που είχε ως αντικείμενο
την προσβολή στόχων επιφάνειας. Η επόμενη
παραλαβή F-4 από την Ελληνική Αεροπορία
σημειώθηκε τον Αύγουστο του 1991. Τότε
άρχισαν να φθάνουν στην 117 ΠΜ είκοσι
οκτώ 28 F-4E που ως τότε πετούσαν με την
Indiana Air National Guard. Ήταν ένα «αντίτιμο» για
την υπογραφή της ελληνο αμερικανικής
συμφωνίας για τις βάσεις, τον Ιούλιο
του 1990, και της συμμετοχής της Ελλάδας
στον Πόλεμο του Κόλπου.

Τα αεροπλάνα
αυτά τα πήρε η 338 ΜΔΒ που «μοίρασε» αυτά
που είχε πριν στην 339 και την 337. Το
Νοέμβριο του 1992 μια άλλη παρτίδα Phantom
άρχισε να φτάνει στην Ελλάδα. Ήσαν είκοσι
επτά RF-4E που ως τότε πετούσαν με την
Luftwaffe. Τα επτά από αυτά χρησιμοποιήθηκαν
για ανταλλακτικά, ενώ τα υπόλοιπα
εντάχθηκαν στην 348 ΜΤΑ που έγινε μια
αμιγώς Μοίρα Phantom. Ο επόμενος σταθμός
για τα ελληνικά Phantom σημειώνεται στις
11 Αυγούστου 1997, όταν υπογράφτηκε η
σύμβαση ανάμεσα στην Ελληνική Κυβέρνηση,
τη DASA και την ΕΑΒ.

Πρόκειται
για δύο συμβόλαια αξίας $315 εκατομμυρίων,
με τη DASA , και 5 δισ. δρχ. με την ΕΑΒ, που
αφορούν την αναβάθμιση 39 F-4E της Αεροπορίας.
Για το θέμα αυτό θα διαβάσετε σε άλλες
σελίδες αυτού του τεύχους. Εμείς εδώ να
προσθέσουμε ότι οι χειριστές των
ελληνικών Phantom είναι κατενθουσιασμένοι.
Είναι σίγουροι ότι τα αεροπλάνα τους
θα μπορούν να αντιμετωπίσουν ως ίσος
προς ίσο τα μαχητικά τρίτης γενιάς.

Σημείωση: Το
παραπάνω κείμενο αποτελεί προδημοσίευση
από το βιβλίο: «F-4,

Το
McDonnell-Douglas F-4E και RF-4E Phantom II στην Ελληνική
Αεροπορία» των

Ηλία Νταλούμη
/ Μέγα Τσώνου, που πρόκειται να κυκλοφορήσει
τον προσεχή

Οκτώβριο.

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
PHANTOM

McDonnell Douglas
F-4E Phantom II

Α/Α Αρ. Α/Φ
C/Ν Βlock USΑF s/n Πρώην

1 01500 4439 54
72-1500

2 01501 4443 54
72-1501

3 01502 4448 54
72-1502

4 01503 4451 54
72-1503

5 01504 4455 54
72-1504

6 01505 4458 54
72-1505

7 01506 4462 54
72-1506

8 01507 4465 54
72-1507

9 01508 4470 55
72-1508

10 01509 4473 55
72-1509

11 01510 4477 55
72-1510

12 01511 4480 55
72-1511

13 01512 4485 55
72-1512

14 01513 4487 55
72-1513

15 01514 4492 55
72-1514

16 01515 4494 55
72-1515

17 01516 4499 55
72-1516

18 01517 4503 55
72-1517

19 01518 4506 55
72-1518

20 01519 4510 55
72-1519

21 01520 4514 55
72-1520

22 01521 4517 55
72-1521

23 01522 4521 55
72-1522

24 01523 4524 55
72-1523

25 01524 4526 55
72-1524

26 01525 4532 56
72-1525

27 01526 4535 56
72-1526

28 01527 4539 56
72-1527

29 01528 4543 56
72-1528

30 01529 4547 56
72-1529

31 01530 4552 56
72-1530

32 01531 4555 56
72-1531

33 01532 4560 56
72-1532

34 01533 4564 57
72-1533

35 01534 4569 57
72-1534

36 01535 4573 57
72-1535

37 41618 4827 60
74-1618

38 41619 4833 60
74-1619

39 71743 4995 65
77-1743

40 71744 4998 65
77-1744

41 71745 5001 65
77-1745

42 71746 5004 65
77-1746

43 71747 5007 65
77-1747

44 71748 5010 65
77-1748

45 71749 5013 65
77-1749

46 71750 5016 65
77-1750

47 71751 5019 66
77-1751

48 71752 5022 66
77-1752

49 71753 5026 66
77-1753

50 71754 5028 66
77-1754

51 71755 5031 66
77-1755

52 71756 5033 66
77-1756

53 71757 5035 66
77-1757

54 71758 5037 66
77-1758

55 71759 5039 66
77-1759

56 71760 5042 66
77-1760

57 67345 3200 33
67-0345 67345

58 67350 3212 33
67-0350 67350

59 67377 3269 33
67-0377 67377

60 67381 3277 33
67-0381 67381

61 68318 3345 37
68-0318 68318

62 68361 3427 37
68-0361 68361

63 68363 3431 37
68-0363 68363

64 68381 3463 38
68-0381 68381

65 68393 3484 38
68-0393 68393

66 68394 3487 38
68-0394 68394

67 68402 3502 38
68-0402 68402

68 68405 3508 38
68-0405 68405

69 68408 3513 38
68-0408 68408

70 68412 3519 39
68-0412 68412

71 68424 3541 39
68-0424 68424

72 68426 3546 39
68-0426 68426

73 68432 3558 39
68-0432 68432

74 68438 3569 39
68-0438 68438

75 68440 3573 39
68-0440 68440

76 68442 3578 39
68-0442 68442

77 68444 3581 39
68-0444 68444

78 68445 3585 39
68-0445 68445

79 68480 3650 40
68-0480 68480

80 68481 3651 40
68-0481 68481

81 68496 3678 41
68-0496 68496

82 68506 3693 41
68-0506 68506

83 68515 3707 41
68-0515 68515

84 68517 3710 41
68-0517 68517

McDonnell Douglas
RF-4E Phantom II

Α/Α Αρ. Α/Φ
c/n Βlock USΑF s/n Πρώην

1 70357 5049 66
77-0357

2 70358 5050 66
77-0358

3 71761 5029 66
77-1761

4 71762 5036 66
77-1762

5 71763 5041 66
77-1763

6 71764 5045 66
77-1764

7 71765 5046 66
77-1765

8 71766 5048 66
77-1766

9 7449 3872 43
69-7449 35+02

10 7450 3883 43
69-7450 35+03

11 7454 3927 43
69-7454 35+07

12 7460 4007 44
69-7460 35+13

13 7464 4040 45
69-7464 35+17

14 7471 4060 45
69-7471 35+24

15 7476 4074 45
69-7476 35+29

16 7482 4092 46
69-7482 35+35

17 7486 4099 46
69-7486 35+39

18 7487 4101 46
69-7487 35+40

19 7491 4109 46
69-7491 35+44

20 7493 4114 46
69-7493 35+46

21 7495 4117 46
69-7495 35+48

22 7496 4118 46
69-7496 35+49

23 7498 4122 46
69-7498 35+51

24 7499 4124 46
69-7499 35+52

25 7500 4127 46
69-7500 35+53

26 7506 4138 46
69-7506 35+59

27 7507 4140 46
69-7507 35+60

28 7508 4141 46
69-7508 35+61

29 7511 4148 47
69-7511 35+64

30 7519 4164 47
69-7519 35+72

31 7529 4187 47
69-7529 35+82

32 7531 4191 47
69-7531 35+84

33 7533 4195 47
69-7533 35+86

34 7534 4197 47
69-7534 35+87

35 7535 4120 47
69-7535 35+88

ΠΗΓΗ:
ptisidiastima.com