Του Ben Barry

Η πρόσφατη ραγδαία έξωση των ιρακινών κυβερνητικών δυνάμεων από τις περισσότερες των επαρχιών Ninewa και Anbar από τους τζιχαντιστές αντάρτες του ISIS, είναι ένα πλήγμα για τον πρωθυπουργό Nuri al-Maliki. Είναι δυσάρεστα νέα για τους περισσότερους στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και η ομάδα εθνικής ασφάλειας του προέδρου Barack Obama και οι Αμερικανοί βετεράνοι από τον Πόλεμο του Ιράκ, καθώς η πρόοδος που είχε σημειωθεί στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ιρακινών δυνάμεων την τελευταία δεκαετία, φαίνεται ότι ήταν για το τίποτα.


Al-Qaim, Tal Afar και Ramadi- βασικές περιοχές την τελευταία δεκαετία Στη διάρκεια της περιόδου 2004-2006, η αμερικανική στρατηγική για τον πόλεμο στο Ιράκ ήταν αυτή της ταχείας μετάβασης στις ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας. Ο πρόεδρος George . Bush δήλωσε ότι «καθώς οι ιρακινές δυνάμεις θα βελτιώνονται, εμείς θα αποχωρούμε». Αλλά στο κεντρικό Ιράκ και στην ευρύτερη Βαγδάτη, οι αμερικανικές δυνάμεις δυσκολεύτηκαν να συγκρατήσουν την άνοδο της σουνιτικής-al-Qaeda εξέγερσης και την άνοδο των σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων.



Στην επαρχία Anbar οι αμερικανοί πεζοναύτες εφάρμοσαν την αρχή των «αντί-εξεγέρσεων» (COIN) γιια να «καθαρίσουν, κρατήσουν, και ανοικοδομήσουν την συνοριακή πόλη της al-Qaim. Αυτή η προσέγγιση εφαρμόστηκε επίσης με επιτυχία στην επαρχία Ninewa από το δεύτερο θωρακισμένο τάγμα στην πόλη Tal Afar. Αυτές οι επιτυχίες συνοδεύτηκαν από την διαρκή επίθεση των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων (SOF) στα δίκτυα των ανταρτών στην κοιλάδα του Ευφράτη. Ένα χρόνο αργότερα, η 1η ταξιαρχία της 1ης μεραρχίας τεθωρακισμένων, εφήρμοσε με επιτυχία μια παρόμοια προσέγγιση στο Ramadi.


Πολλές σουνιτικές φυλές ήταν αποξενωμένες από το σκληρό και καταπιεστικό καθεστώς που επιβλήθηκε από την Al-Qaeda και άλλαξε πλευρές. Το “Anbar Awakening” δημιούργησε ένα κομβικό σημείο, όπως έκανε τον Ιανουάριο του 2007 η αντικατάσταση της αμερικανικής στρατηγικής μετάβασης από την αύξηση των πρόσθετων αμερικανικών στρατευμάτων να προστατέψουν τους πολίτες, με στόχο τη δημιουργία επαρκούς ασφάλειας και χώρου για πολιτικό πρόοδο και συμφιλίωση. Χρησιμοποιώντας τακτικές διαμορφωμένες στις al-Qaim, Tal Afar, Ramadi, ενισχυμένες αμερικανικές ταξιαρχίες χρησιμοποιήθηκαν για να αντιμετωπίσουν την εξέγερση των Σουνιτών και της al-Qaeda, και αναπτύχθηκαν σε σουνιτικές περιοχές στη Βαγδάτη. Αυτό αντέστρεψε την επιδείνωση της κατάστασης ασφάλειας.


Από τη στιγμή που η Βαγδάτη ήταν σχετικά ασφαλής, οι αμερικανικές δυνάμεις έστρεψαν την προσοχή τους σε πόλεις εκτός της πρωτεύουσας, γνωστές στον αμερικανικό στρατό ως «ζώνες της Βαγδάτης», και μέσα στην επαρχία Diyala. Υπήρξαν σφοδρές μάχες γύρω από την Baquba, αλλά μέχρι το 2009 οι ιρακινές δυνάμεις κρατούσαν σταθερά τις περιοχές που εκκαθάρισαν στη διάρκεια της εξέγερσης, μεγάλος αριθμός σουνιτών ανταρτών είχε αλλάξει πλευρά και η al-Qaeda είχε αρχίσει να παραπαίει από τις επιθέσεις ακρίβειας στους ηγέτες τους και στα δίκτυά της από τις ΗΠΑ και τις ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας. Οι ΗΠΑ είχαν εξελίξει τις ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας σε μια αποτελεσματική δύναμη COIN που κέρδισε έναν βαθμό εθνικού σεβασμού.


Η επιχείρηση Ιρακινή Ελευθερία έληξε τον Αύγουστο του 2010 και αντικαταστάθηκε από μια αποστολή «εκπαίδευσης, συμβουλής και βοήθειας», την επιχείρηση Νέα Αυγή. Οι αμερικανό-ιρακινές διαπραγματεύσεις για μια Συμφωνία για το Καθεστώς δυνάμεων σχετικά με την κάλυψη του Ιράκ από τις αμερικανικές δυνάμεις απέτυχε, κυρίως λόγω της συντριπτικής αντίθεσης από το ιρακινό κοινοβούλιο. Όλα τα αμερικανικά στρατεύματα αποχώρησαν μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου του 2011.


ISIS- από τη Συρία στο Ιράκ και πίσω πάλι
Τα επόμενα τρία χρόνια, ο Maliki εδραίωσε σε μεγάλο βαθμό την εξουσία του, μια διαδικασία που εξιστορείται από τον Καθηγητή Toby Dodge στο βιβλίο του «Ιράκ: Από τον πόλεμο σε έναν νέο αυταρχισμό». Αυτό περιελάμβανε την περιθωριοποίηση και την καταδίωξη σημαντικών σουνιτών και Κούρδων πολιτικών και έναν τοξικό συνδυασμό διακρίσεων, εσκεμμένης αμέλειας και σκληρής καταστολής εναντίον μιας σουνιτικής μειοψηφίας που στερούνταν όλο και περισσότερο των πολιτικών της δικαιωμάτων.


Ο Maliki επίσης συγκέντρωση τον έλεγχο της ασφάλειας, αναλαμβάνοντας άμεσα την υπουργική αρχή για τις ένοπλες δυνάμεις, την αστυνομία και τις υπηρεσίες πληροφοριών. Οι δοκιμασμένοι και έμπειροι αξιωματικοί του στρατού και της αστυνομίας αντικαταστάθηκαν από λιγότερο ικανούς αλλά από πιστούς πολιτικά πληρεξουσίους. Αυτό αποδυνάμωσε σημαντικά την αποτελεσματικότητα των δυνάμεων ασφαλείας καθώς και την αμεροληψία τους. Παρά το ότι είχαν στην κατοχή τους μεγάλες ποσότητες του αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού, ο στρατός και η αστυνομία κατέστησαν λιγότερο αποτελεσματικοί λόγω της ενδημικής διαφθοράς.


Στο μεταξύ, τα απομεινάρια της al-Qaeda στο Ιράκ πήρε τα όπλα εναντίον του καθεστώτος Assad στη Συρία. Ονομάζοντας πλέον τον εαυτό τους ISIS, χάραξαν νέα εδάφη, από την κεντρική πόλη Raqqa μέχρι τα ιρακινά σύνορα. Επίσης, επιβάλλοντας την βίαιη εκδοχή του νόμου της Σαρία, προσπάθησε να πετύχει ένα μέτρο σταθερότητας στις πόλεις που ήλεγχε, δημιουργώντας έσοδα μέσο φορολογικών αυξήσεων, απαγωγών και εμπορίου πετρελαίου και κλεμμένων αρχαιοτήτων στην μαύρη αγορά.


Το ISIS έχτισε εκ νέου τα δίκτυά του στις όλο και πιο δυσαρεστημένες σουνιτικές κοινότητας κατά μήκος του δυτικού και κεντρικού Ιράκ. Όπως καταγράφεται στις δύο ετήσιες αναφορές του, χρησιμοποίησε βομβαρδισμούς, δολοφονίες και επιθέσεις με βάση την τακτική των ανταρτών προς τις ιρακινές δυνάμεις ασφάλειας. Επίσης προχώρησε σε προσεγμένη προπαγάνδα, συμπεριλαμβανομένων και πολύ καλά επεξεργασμένων videos στο youtube και έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό λογαριασμό στο twitter για να συγκεντρώσει τους διεθνείς εθελοντές τζιχαντιστές, οικονομικές εισφορές και υποστήριξη από τους Σύριους και Ιρακινούς Σουνίτες.


Στις αρχές του 2014, η ISIS κατέλαβε τη Φαλούτζα, από την οποία δεν αποκολλήθηκε. Στους επόμενους μήνες, κέρδισε ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των ιρακινών κυβερνητικών δυνάμεων γύρω από τη Μοσούλη. Η εκκένωση της πόλης πεζή από τους Ιρακινούς ανώτερους στρατηγούς, φαίνεται ότι προκάλεσε μια ευρεία ήττα, με αποτέλεσμα τη διάλυση της δεύτερης ιρακινής μεραρχίας και τις καταστροφής άλλων τριών τμημάτων του στρατού. Το Τικρίτ έπεσε αμέσως μετά, όπως έκανε και το Tal Afar και βασικά συνοριακά περάσματα από το Ιράκ στη Συρία και την Ιορδανία.


Βραχυπρόθεσμα, το ISIS πιθανότατα θα επιδιώξει να διατηρήσει την πίεση στη Βαγδάτη και τις «ζώνες» της για να κερδίσει χρόνο ώστε να εξελίξει περαιτέρω τον πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχό της στις αστικές περιοχές που κατέλαβε. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με τον στόχο της καλύτερης αντοχής και αντιμετώπισης των επιθέσεων από τις ιρακινές κρατικές δυνάμεις, αλλά επίσης και με την εδραίωση του οικονομικού ελέγχου, όπως είχε γίνει στην συριακή πόλη Raqqa, αυξάνοντας το ήδη σημαντικό ρεύμα εσόδων.


Ανατρέποντας την ISIS
Βραχυπρόθεσμα, ο στόχος της ιρακινής κυβέρνησης θα είναι να σταματήσει την επίθεση της ISIS. Υπό την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση διατηρεί επαρκή πολιτική σταθερότητα, οι σιιτικές περιοχές της ευρύτερης Βαγδάτης θα πρέπει να διατηρηθούν με επιτυχία. Αλλά μόνο η παρεμπόδιση της προώθησης των μαχητών της ISIS σε φορτηγά, δεν θα είναι αρκετή. Θα είναι εξίσου σημαντικό να αντιμετωπιστούν τα δίκτυα της ISIS στις εναπομείνασες σουνιτικές περιοχές μέσα και έξω από την Βαγδάτη.


Η επικείμενη απειλή έχει προκαλέσει την μαζική κινητοποίηση των σιιτων μαχητών σε υποστήριξη της ιρακινής κυβέρνησης. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι πρόσφατα αξιόπιστα δημοσιεύματα από την Βαγδάτη και την Baquba, υποδηλώνουν ότι οι εξωδικαστικές δολοφονίες σουνιτών έχουν αυξηθεί και ότι οι δυνάμεις της ιρακινής κυβέρνησης συγκρατούν τις πιο ισχυρές πολιτοφυλακές.


Οι πρόσφατες επιθέσεις στο Τικρίτ από κυβερνητικές δυνάμεις και σιίτες μαχητές, αποδεικνύουν ότι οι ιρακινές αρχές προσπαθούν να αποκαταστήσουν την εξουσία τους. Ενώ το καθεστώς πιθανώς μπορεί να συγκεντρώσει στρατεύματα και παραστρατιωτικές ομάδες για ορισμένες επιθετικές επιχειρήσεις, είναι πιθανό ότι ο συνδυασμός των με υψηλό κίνητρο μαχητών σουνιτών και της ISIS και η εκτεταμένη χρήση των βομβών, θα καταστήσουν αυτές τις επιχειρήσεις τόσο αργές όσο και δαπανηρές. Οι άμεσες αστικές επιθέσεις ή επιθέσεις από αέρος και από το πυροβολικό, πιθανώς θα οδηγήσουν σε σημαντικές απώλειες αμάχων και σε παράπλευρες απώλειες, αποξενώνοντας περαιτέρω τους Σουνίτες και διαβρώνοντας τη νομιμότητα του καθεστώτος εκτός του Ιράκ.


Η εκτόπιση της ISIS θα απαιτήσει μια προσέγγιση τύπου COIN. Αλλά το εάν η ιρακινή πολιτική ηγεσία και ηγεσία ασφάλειας έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει υπομονετικές προσεκτικές και λεπτές προσεγγίσεις των επιτυχημένων επιχειρήσεων του COIN της προηγούμενης δεκαετίας, είναι αβέβαιο. Και δεν είναι σαφές ότι υπάρχουν επαρκείς αριθμοί ικανών Ιρακινών στρατιωτών και αστυνομικών, ώστε στη συνέχεια να κρατήσουν οποιαδήποτε περιοχή απαλλαγεί από την ISIS. Η ευρεία συμμετοχή σιιτικών παραστρατιωτικών σε τέτοιες επιχειρήσεις, πολλοί με σκοπό να «καθαρίσουν» με τους Σουνίτες, θα ήταν μια επιλογή γεμάτη με τον κίνδυνο κλιμάκωσης των αντιποίνων, προωθώντας τους προφανείς στόχους της ISIS για αναζωπύρωση ενός δεύτερου εμφυλίου πολέμου μεταξύ Σουνιτών/Σιιτών.


Ο πρόεδρος Obama διακήρυξε στις 19 Ιουνίου ότι «θα είμαστε έτοιμοι να λάβουμε στοχευμένη και με ακρίβεια στρατιωτική δράση, εάν και όταν διαπιστώσουμε ότι το απαιτεί η κατάσταση επί του εδάφους. Εάν το κάνουμε, θα διαβουλεύομαι στενά με το Κογκρέσο και τους ηγέτες στο Ιράκ και στην περιοχή». Οι ΗΠΑ έχουν εστιάσει εκ νέου τα συστήματα συγκέντρωσης πληροφοριών, μεταξύ των οποίων και τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα, κατά των εξεγερθέντων. Έχουν αναπτύξει Ειδικές Δυνάμεις για να έχουν καλύτερη αξιολόγηση της κατάστασης και έχουν εγκαταστήσει κοινά κέντρα επιχειρήσεων στη Βαγδάτη και στο ιρακινό Κουρδιστάν. Αυτό θα τους δώσει καλύτερη κατανόηση και πληροφορίες και θα τις επιτρέψει να δημιουργήσουν επιλογές για αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις εναντίον της ISIS. Αλλά τέτοιες επιθέσεις από μόνες τους πιθανώς θα είναι ανεπαρκείς για να εκδιώξουν την ISIS από το Ιράκ, χωρίς τις αντεπιθέσεις COIN από ικανές  ιρακινές δυνάμεις. Και οι επιτυχημένες αμερικανικές επιθέσεις εναντίον της ISIS μπορεί να αφαιρέσουν οποιονδήποτε περιορισμό για τη συμπεριφορά του Maliki, δίνοντας παράλληλα ανακούφιση στις κυβερνήσεις της Συρίας και του Ιράν.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.iiss.org/en/militarybalanceblog/blogsections/2014-3bea/july-8d3b/insurgency-to-counter-insurgency-and-back-af1a