Αν πάρουμε τον κλασσικό ορισμό του όρου, τότε
ο «τρίτος κόσμος» περιλαμβάνει τις χώρες (μη λευκές), που αγωνίζονται για να
επιτύχουν υψηλά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, οι οποίες, γενικά, παραμένουν
στην περιφέρεια της παγκόσμιας οικονομίας.

Ωστόσο, μετά τη κρίση που ξεκίνησε το
2007-2008, πολλά από αυτά τα προβλήματα των παραδοσιακά φτωχών χωρών έχουν
εμφανιστεί, μερικές φορές ακόμα πιο εμφανή, στο λεγόμενο αναπτυγμένο κόσμο. Τα κοινωνικο-οικονομικά δεινά όπως η
φτώχεια, η πείνα και η ανεργία επιδεινώθηκαν τρομερά στις αναπτυγμένες
καπιταλιστικές χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι πολιτικοί και τα μέσα
ενημέρωσης συνεχίζουν να κουνήσουν τη χίμαιρα μιας οικονομικής ανάκαμψης. 

Πρέπει φυσικά να αναρωτηθούμε ποιος ωφελείται
από αυτή την οικονομική ανάκαμψη… οι φτωχοί ή η Wall Street;

Εξάλλου αυτό αναγκάσε τον κόσμο να εξετάσει
τη φύση της προόδου. 

Είναι ενδιαφέρον να συγκρίνουμε τα στατιστικά
στοιχεία των ΗΠΑ με αυτά της Βενεζουέλας. Όταν
το κάνετε, θα αρχίσετε να έχετε μια σαφέστερη εικόνα, χωρίς τις πολιτικές και
μιντιατικές στρεβλώσεις, της προόδου που σημειώθηκε από την Μπολιβαριανή
Επανάσταση, ενώ η κατάσταση των φτωχών και εργαζομένων Αμερικανών συνεχίζει να
επιδεινώνεται.

Τι είναι η φτώχεια;

Πριν από τον ορισμό της φτώχειας στις
Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βενεζουέλα, είναι απαραίτητο πρώτα να αναλυθούν οι
διαφορές μεταξύ των δύο χωρών στον τρόπο μέτρησης της φτώχειας. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η φτώχεια μετριέται
μόνο από το εισόδημα των νοικοκυριών, μέσω ενός ορίου που ονομάζεται «όριο της
φτώχειας» που καθορίζεται από την υπηρεσία της απογραφής. Το μέτρο αυτό, που βασίζεται σε ένα
καθαρά αυθαίρετο όριο μεταξύ φτώχειας και της «μη-φτώχειας» είναι αυτό που
διέπει στις περισσότερες αναλύσεις και αποφάσεις για τους φτωχούς Αμερικανούς. Όπως
θα έπρεπε να είναι προφανές, αυτό το σύστημα αγνοεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι
που είναι ακριβώς πάνω από το όριο της φτώχειας δεν έχουν πολύ πιο εύκολη ζωή από
εκείνους που βρίσκονται ακριβώς κάτω. Και
στις δύο περιπτώσεις, η στέρηση είναι ο κανόνας. Επιπλέον, η αύξηση του πληθωρισμού, η πτώση
των μισθών και άλλοι παράγοντες εξακολουθούν να επηρεάζουν την αγοραστική
δύναμη και τη ζωή των φτωχών, γεγονός που καθιστά τη φτώχεια όλο και περισσότερο
προβληματική. (1)

Η Βενεζουέλα, από τη πλευρά της, χρησιμοποιεί
μια σειρά από αρκετά διαφορετικές μετρήσεις  για να προσδιορίσει την πραγματική φτώχεια,
όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση, στο πόσιμο νερό, στη στέγαση, κλπ. 

Συνεπώς η
φτώχεια στη Βενεζουέλα δεν είναι θέμα εισοδημάτων, αλλά ποιότητας ζωής. Μετρώντας τη φτώχεια με αυτόν τον
τρόπο, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας προσφέρει μια πολύ πιο ολοκληρωμένη εικόνα
της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης της χώρας. 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με
τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα στατιστικά στοιχεία για τη φτώχεια είναι μεταξύ των
βασικών στοιχείων στα οποία η κυβέρνηση της Βενεζουέλας στηρίζει τη λήψη των αποφάσεων
της.

Ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες η φτώχεια έγινε μια
βρώμικη λέξη (όπως φαίνεται από την παντελή απουσία της στις συζητήσεις στη
προεδρική προεκλογική εκστρατεία πέρυσι), ο Τσάβες και η Μπολιβαριανή
Επανάσταση την έκαναν το επίκεντρο της δημόσιας πολιτικής σε όλους τους τομείς.

Τι λένε οι αριθμοί;

Όταν εξετάζουμε τα δεδομένα που συλλέγονται
από την Υπηρεσία Απογραφής των ΗΠΑ, παρατηρούμε πολλά ανησυχητικά γεγονότα. Πρώτα πρέπει απαραίτητα να σημειώσουμε
ότι για το 2012, το όριο της φτώχειας για μια τυπική τετραμελή οικογένεια ήταν
συνολικά 23.050 δολάρια ως ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα (17.000 ευρώ). (2)

Σημειώστε ότι επειδή αυτό το ποσό είναι
μεικτό και όχι μετά την αφαίρεση των φόρων, δεν αντανακλά ακόμη και την
πραγματική σοβαρότητα της κατάστασης που βιώνουν αυτές οι οικογένειες. Όσοι έχουν την παραμικρή ιδέα του
κόστους διαβίωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες συνειδητοποιούν αμέσως ότι το «όριο
της φτώχειας» είναι ένα κακόγουστο αστείο.

Αυτό το επίπεδο εισοδήματος αντιπροσωπεύει
μια απόλυτη φτώχεια, σημαίνει την έλλειψη του ό, τι είναι απαραίτητο για την
ανθρώπινη ζωή. Έτσι ώστε, στην
πραγματικότητα, δεν μιλάμε για «φτωχούς», αλλά εκείνους που είναι σε κίνδυνο
θανάτου λόγω υποσιτισμού, σοβαρών ασθενειών που θα μπορούσαν να θεραπευτούν,
και αμέτρητων άλλων προβλημάτων.  Επιπλέον,
θα πρέπει να σημειωθεί ότι το μέσο οικογενειακό εισόδημα (όλες οι οικογένειες,
όχι μόνο οι φτωχοί) συνεχίζει να μειώνεται δραματικά: έπεσε κατά 8,1% από το 2007.
(3)

Ως εκ τούτου, είναι σαφές ότι η φτώχεια δεν είναι
μόνο σημαντική αλλά και ότι αυξάνει.

Η Καλιφόρνια, η οποία ήταν για πολύ καιρό η
ναυαρχίδα της αμερικανικής οικονομίας, διαθέτει σήμερα, εκτός από το Silicon
Valley και τις όμορφες ακτές της, το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στις Ηνωμένες
Πολιτείες. Σύμφωνα με την επιπλέον
μέτρηση της Υπηρεσίας Απογραφής των Ηνωμένων Πολιτειών, η Καλιφόρνια
μπορεί να καυχηθεί ότι έχει ποσοστό φτώχειας 23,5% (4) και αν προσθέσουμε
εκείνους τους ανθρώπους που δεν πληρούν τεχνικά τις προϋποθέσεις για να καταγραφούν
σε αυτό το σχήμα, αλλά ζουν στο περιθώριο της οικονομίας, μπορούμε να πούμε ότι
η φτώχεια εξαπλώνεται σαν επιδημία στην Καλιφόρνια.

Όπως το εξήγησε ο Smeeding Timothy,
οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin Madison: «Σε γενικές γραμμές, το δίχτυ ασφαλείας
επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους να παραμείνουν στη ζωή στην Καλιφόρνια, αλλά
είναι σχετικά πιο δύσκολο να αποκτηθούν κουπόνια τροφίμων και άλλη βοήθεια».
(5)

Βλέπουμε ότι στο πιο πυκνοκατοικημένο κρατίδιο
της χώρας, και υποτίθεται το πρώτο σχετικά με την οικονομική κατάσταση, η
κατάσταση των φτωχών είναι καταστροφική και όλο και περισσότεροι άνθρωποι
επιβιώνουν μόνο με τη βοήθεια του κράτους. Όλα
αυτά βέβαια με το φόντο της λιτότητας με τη μορφή της «μεταρρύθμισης των δικαιωμάτων» (μεταρρύθμιση του δικαιώματος στη κρατική
βοήθεια) που θέλουν να επιβάλουν οι Δημοκρατικοί όπως και οι Ρεπουμπλικάνοι,
που θα έχει ως συνέπεια να κόψει αυτά τα προγράμματα βοήθειας που είναι
απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση εκατομμυρίων Αμερικανών.

Το εισόδημα δεν μπορεί και δεν θα έπρεπε να
είναι ο μόνος δείκτης της φτώχειας και της οικονομικής κατάστασης. 

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλοί άλλοι
σημαντικοί παράγοντες όπως η πρόσβαση σε επαρκή τροφή, κάτι σημαντικό για τα
παιδιά των οποίων οι γονείς είναι φτωχοί. 

Στην πραγματικότητα, τα πιο πρόσφατα στοιχεία
από το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ δείχνουν ότι, ήδη από το 2011, (6)
τουλάχιστον 18 εκατομμύρια αμερικανικές οικογένειες βρίσκονταν σε κατάσταση «επισιτιστικής
ανασφάλειας». Και αυτή είναι μόνο
η κορυφή του παγόβουνου αν σκεφτούμε τα εκατομμύρια των νοικοκυριών που δεν
είχαν συμπεριληφθεί σε αυτό το στατιστικό στοιχείο, αλλά που όμως δεν έχουν τα οικονομικά
μέσα να τρώνε ποιοτικά τρόφιμα, και τις ακόμα περισσότερες οικογένειες που
ξεφεύγουν από την επισιτιστική ανασφάλεια μόνο μέσα από προγράμματα βοήθειας
της κυβέρνησης, όπως το Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP) (Συμπληρωματικό Πρόγραμμα Διατροφηκής Βοήθειας),
γνωστό με την ονομασία «κουπόνια για τρόφιμα». Η έλλειψη πρόσβασης σε τρόφιμα καλής
ποιότητας είναι το προνόμιο των φτωχών προαστίων, όπου οι μαύροι έχουν
ιδιαίτερα δυσκολία να παρέχουν στα παιδιά τους οτιδήποτε άλλο εκτός από έτοιμα
γεύματα και τα φτηνότερα προϊόντα κακής ποιότητας από το κατάστημα της γωνίας.

Αυτό που παρατηρούμε εξετάζοντας αυτές τις πληροφορίες,
είναι ότι η επισιτιστική ανασφάλεια και η φτώχεια δεν είναι μόνο δείκτες της
οικονομικής δυσπραγίας, καθορίζουν και κοινωνικές τάξεις. Οι ΗΠΑ στεγάζουν μια
όλο και ευρύτερη κοινωνική υπο-κατηγορία πωλητών, η οποία συγκεντρώνει όλο και περισσότερους
πρώην εργαζόμενους και λευκούς, αλλά εξακολουθεί να πλήττει ακόμα περισσότερο
τους ανθρώπους των έγχρωμων κοινοτήτων. Σε
όλες τις μεγάλες πόλεις και όλο και περισσότερο στις άλλοτε ευημερούσες λευκές
γειτονιές, η φτώχεια έχει γίνει μια καθημερινή πραγματικότητα, αλλά μια κρυμμένη
πραγματικότητα με τη συλλογική ψευδαίσθηση της «οικονομικής ανάκαμψης».

Το μοντέλο της Βενεζουέλας

Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η
Βενεζουέλα προοδεύει με ταχείς ρυθμούς στην εξάλειψη της φτώχειας σε μια χώρα
που, για δεκαετίες υπήρξε μια από τις φτωχότερες και πιο εκμεταλλευόμενες της
αμερικανικής ηπείρου. 

Παρά τον πετρελαϊκό της πλούτο και άλλους τεράστιους
πόρους, επικρατούσε η φτώχεια στη Βενεζουέλα, ειδικά στους ιθαγενείς και τους αγρότες. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα του
αποικιοκρατικού και μετα-αποικιακού συστήματος που επέτρεπε σε μικρή ελίτ με ανοιχτόχρωμο
δέρμα να κυριαρχήσει στην χώρα και να κρατήσει το υπόλοιπο του πληθυσμού σε
απεχθή φτώχεια. 

Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει με τον Ούγκο Τσάβες
και την Μπολιβαριανή Επανάσταση. 

Ο Τσάβες, ο οποίος ήταν ήδη ένας ήρωας στα
μάτια των φτωχών της Βενεζουέλας, άρχισε αμέσως να εργάζεται για την επίτευξη
του σοσιαλιστικού μοντέλου του με την καταπολέμηση της φτώχειας στο επίκεντρο
του πολιτικού σχεδίου του. Και
συνεχίζει το ίδιο έργο από τότε που ήρθε στην εξουσία πριν από 14 χρόνια.

Όπως είπα νωρίτερα, η Βενεζουέλα χρησιμοποιεί
διάφορα κριτήρια για τη μέτρηση της φτώχειας: την πρόσβαση στην εκπαίδευση, τη
πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό, τη πρόσβαση σε κατάλληλη στέγαση, τις
οικογένειες άνω των 3 ατόμων που ζουν σε ένα δωμάτιο, και τις οικογένειες των
οποίων ο αρχηγός του νοικοκυριού πήγε λιγότερο από 3 χρόνια στο σχολείο. Αυτά τα στατιστικά στοιχεία, γνωστά ως
σύστημα υπολογισμού των μη ικανοποιημένων στοιχειωδών αναγκών, δίνει εκπληκτικά
αποτελέσματα. 

Κατά τα τελευταία 10 χρόνια, ο αριθμός των
κατοίκων της Βενεζουέλας που ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας (όσοι συμπλήρωναν τουλάχιστον
δύο από αυτά τα σημάδια φτώχειας) υποχώρησε από το 11,36% στο 6,97%, μια μείωση
σχεδόν στο μισό. Την ίδια
στιγμή, το προσδόκιμο ζωής και ο συνολικός πληθυσμός έχουν αυξηθεί σημαντικά,
γεγονός που δείχνει την βελτίωση των υπηρεσιών υγείας. Ένας ενδιαφέρον αριθμός αφορά τον αυτόχθονα
ινδιάνικο πληθυσμό, την πιο περιθωριοποιημένη ομάδα ιστορικά. Κατά τα τελευταία 10 χρόνια, ο αριθμός
τους έχει αυξηθεί πολύ και αποτελούν ήδη το 3% του πληθυσμού. (7) Αυτό δείχνει
ότι όχι μόνο οι υπηρεσίες υγείας είναι καλύτερες, αλλά έχουν γίνει προσιτές στις
φτωχότερες ομάδες του πληθυσμού.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένας από τους
ακρογωνιαίους λίθους των προγράμματων της καταπολέμησης της φτώχειας της
Μπολιβαριανής κυβέρνησης του Τσάβες ήταν η εκθετική αύξηση της οικοδόμησης
φτηνών δημόσιων κατοικιών και διαμερισμάτων.

Ο Πρόεδρος
Τσάβες ανακοίνωσε την Μεγάλη Αποστολή Στέγασης το 2011 για την καταπολέμηση της
φτώχειας που αντιμετώπιζαν πολλές οικογένειες της Βενεζουέλας που ζούσαν σε
ακατάλληλες και επικίνδυνες συνθήκες στέγασης. (8)

Τον Σεπτέμβριο του 2012, πάνω από 250.000
σπίτια είχαν κατασκευαστεί και παραδοθεί σε φτωχές οικογένειες. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί
περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, καθώς η κατασκευή συνεχίζεται και υπάρχουν όλο και
περισσότερες προσιτές κατοικίες (9).

Παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση, η
κυβέρνηση Τσάβες συνεχίζει να αναπτύσσει προγράμματα κατά της φτώχειας, όπως της
στέγασης και της υγείας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του λεγόμενου αναπτυγμένου
κόσμου κερδίζεται από την γενική υστερία της λιτότητας. 

Στη Μπολιβαριανή Επανάσταση έχει ανατεθεί το
καθήκον της μείωσης και τελικά εξάλειψης της φτώχειας σε μια χώρα όπου η
φτώχεια ήταν μια ιστορική παράδοση και μια δήθεν αναπόφευκτη πραγματικότητα. Κατά τη διάρκεια της μετα-αποικιακής περίοδου,
η Βενεζουέλα έχει βιώσει την καταπίεση και την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών
και της βασιλείας των πολυεθνικών, ενώ οι φτωχοί και η εργατική τάξη ζούσαν σε
συνθήκες φτώχειας. Οι προσπάθειες
του Τσάβες για να διορθωθεί η ιστορία τον έκανε, περισσότερο από οτιδήποτε
άλλο, τόσο αγαπητό στην καρδιά των Βενεζουελανών.

Οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες της
Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης προσπαθούν απεγνωσμένα να διατηρήσουν την
ηγεμονία και την οικονομική επιβίωση τους μέσω προγραμμάτων λιτότητας τα οποία
έχουν σχεδιαστεί για να μεταφέρει το βάρος της ύφεσης από τους ώμους των
πλούσιων χρηματιστών και κερδοσκόπων που την προκάλεσαν στις πλάτες των φτωχών
και της εργατικής τάξης που πρέπει να πληρώσουν.

Οι δρακόντειες περικοπές στις κοινωνικές
υπηρεσίες από τις οποίες εξαρτώνται εκατομμύρια Αμερικανοί για την επιβίωσή τους,
είναι απόδειξη αυτής της διαδικασίας. Σε
αντίθεση με τη Βενεζουέλα, οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θέλουν να
καταστρέψουν το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας και να αυξήσουν τη δυστυχία και την
απόγνωση του πληθυσμού τους.

Πρόκειται στην πραγματικότητα για τη κρίση του
προχωρημένου μετα-βιομηχανικού καπιταλισμού  -ένα οικονομικό σύστημα που διευρύνει το χάσμα
μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών, που δημιουργεί ασύλληπτα μεγάλες προσωπικές
περιουσίες και μια ακραία φτώχεια και που διατηρείται βάζοντας τις κατώτερες
τάξεις σε δυστυχία και φτώχεια.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον οι Ρεπουμπλικανοί
και οι Δημοκρατικοί, ο Ομπάμα και ο Boehner, Πρόεδρος της Συνέλευσης, είναι
εξίσου υπεύθυνοι για τη δυστυχία και την απόγνωση των φτωχών Αμερικανών που
μπορούν ακόμη να στραφούν προς τη Βενεζουέλα και την Μπολιβαριανή Επανάσταση
για να βρουν το μοντέλο ενός πραγματικά προοδευτικού οράματος για το μέλλον.

[1] http://venezuelanalysis.com/news/7644

[2] http://coverageforall.org/pdf/FHCE_FedPovertyLevel.pdf

Eric
Draitser

Ο Eric Draitser είναι ο ιδρυτής της Stopimperialism.com. Είναι ανεξάρτητος γεωπολιτικός αναλυτής που ζει στη Νέα Υόρκη 

Mondialisation.ca