Γενικά θέματα
8 Μαΐου 2011
Ποιοι δεν θέλουν την ανατροπή του Ασαντ
>Ανησυχία για τις ενδεχόμενες συνέπειες που θα έχει το τέλος της κυριαρχίας του Μπάαθ
Από αυτή την άποψη, το σενάριο των «στοχευμένων κυρώσεων», σε βάρος προσώπων του καθεστώτος και σε συγκεκριμένους τομείς, μοιάζει για την ώρα να αποτελεί τη μοναδική επιλογή που έχουν σήμερα οι Δυτικοί, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και χωρίς σχετικό ψήφισμα στον ΟΗΕ. Στην καλύτερη περίπτωση, ελπίζουν ότι ο Άσαντ θα αποδυναμωθεί χωρίς να ανατραπεί, κάτι που με τη σειρά του ενδέχεται να τον καταστήσει πιο διαλλακτικό απέναντι στις πιέσεις, που έχουν δύο κυρίως στόχους: αφενός, το σπάσιμο του «άξονα» με την Τεχεράνη και, αφετέρου, τη διακοπή της βοήθειας προς τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς, που έτσι θα αποτελέσουν ευκολότερη λεία για το Ισραήλ.
Ωστόσο, όλα αυτά δεν είναι τίποτε άλλο παρά σχέδια επί χάρτου, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τα σενάρια που έχει το καθεστώς Άσαντ για την καταστολή των διαδηλώσεων και την αντιμετώπιση της κρίσης. Η μεταδοτικότητα του ιού της εξέγερσης στον αραβικό κόσμο, η εμφάνιση στην πρώτη γραμμή των τεράστιων κοινωνικών προβλημάτων και αντιθέσεων, καθώς και η έλλειψη οργανωμένης ηγεσίας στις τάξεις των διαδηλωτών δεν αποκλείεται να οδηγήσουν τις εξελίξεις σε άγνωστες, μέχρι στιγμή, ατραπούς.
Στη Μέση Ανατολή δεν γίνεται πόλεμος χωρίς την Αίγυπτο και ειρήνη χωρίς τη Συρία. Το… αξίωμα αυτό έχει ριζωθεί βαθιά στις αναλύσεις που κάνουν τα επιτελεία των χωρών της περιοχής, αλλά και της Δύσης. Και επειδή κανείς δεν φαίνεται να επιθυμεί τουλάχιστον ανοιχτά ένα νέο γενικευμένο πόλεμο και ειδικά οι Αιγύπτιοι, η προσοχή όλων είναι στραμμένη στη Συρία και το μέλλον του καθεστώτος Ασαντ. Από αυτό εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, η ειρήνη… Η καρδιά της Μέσης Ανατολής χτυπά αυτή την περίοδο στη Δαμασκό. Λιβανέζοι, Παλαιστίνιοι και Κούρδοι, Σαουδάραβες και Ιρανοί, Ισραηλινοί και Τούρκοι, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, άπαντες παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις και τη σφαγή που εκτυλίσσεται στη Ντεράα και άλλες πόλεις. Και αγωνιούν για την τύχη του καθεστώτος και προσωπικά του Σύριου μονάρχη Μπασάρ αλ Ασαντ, ο οποίος ναι μεν είναι σύμμαχος του Ιράν και στηρίζει τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, από την άλλη όμως συνεχίζει επάξια το έργο του πατέρα του, εγγυώμενος τις ισορροπίες τρόμου στην «πυριτιδαποθήκη του πλανήτη».
Όχι τυχαία. Μια ματιά στο χάρτη και μια σύντομη αναφορά στα εγχειρίδια της ιστορίας καταδεικνύουν το ζωτικό ρόλο που διαδραματίζει η Συρία, μια χώρα που έχει χερσαία σύνορα και σοβαρούς πολιτικούς δεσμούς με την Τουρκία, το Ιράκ, το Λίβανο, το Ισραήλ και την Ιορδανία, είναι έδρα πολλών εξόριστων οργανώσεων (κυρίως παλαιστινιακών), ενώ βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των γεωπολιτικών ανακατατάξεων στην ευρύτερη περιοχή εδώ και μισό περίπου αιώνα.
Όσο για την κοινωνία της, αποτελεί ένα μωσαϊκό θρησκευτικών και (δευτερευόντως) εθνοτικών κοινοτήτων, οι οποίες μάλιστα έχουν κατορθώσει να συνυπάρχουν σχετικά ειρηνικά, κάτω φυσικά από τη σιδηρά πυγμή του καθεστώτος και το άγρυπνο βλέμμα των πολυπληθών δυνάμεων ασφαλείας και των μυστικών υπηρεσιών. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν αναμφίβολα τη Συρία απείρως πιο σημαντική από τη Λιβύη, τόσο για τους γείτονές της όσο και για τη Δύση.
Οι δε αποφάσεις που την αφορούν απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή πριν ληφθούν, καθώς στη συγκεκριμένη περίπτωση τα λάθη πληρώνονται ακριβά. Πολύ περισσότερο καθώς το «τσουνάμι» των κοινωνικών εξεγέρσεων σαρώνει καθεστώτα και θέσφατα δεκαετιών, διαγράφοντας μονοκονδυλιά σταθερές και δεδομένα από τα σενάρια που έχουν επεξεργαστεί κυβερνήσεις και επιτελεία. Γι’ αυτό, άλλωστε, ενδεχόμενη ανατροπή του Άσαντ -του μονάρχη τον οποίο μόλις προχθές χαρακτήρισε πολύτιμο σύμμαχο της CΙΑ ο πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας την περίοδο 2006-09, Μάικλ Χέιντεν- προκαλεί μάλλον πονοκέφαλο παρά ανακούφιση.
Οι χαμηλοί τόνοι της Ουάσιγκτον και η προσεκτική κριτική των Ευρωπαίων (που αποφεύγουν σταθερά να θέσουν θέμα απομάκρυνσης του Άσαντ ή αλλαγής του καθεστώτος), η δεδηλωμένη άρνηση Ρώσων και Κινέζων να συναινέσουν σε κυρώσεις κατά το πρότυπο της Λιβύης (μάλιστα, ο Ρώσος πρέσβης στον ΟΗΕ δεν δίστασε να δηλώσει ότι «η κρίση στη Συρία δεν συνιστά απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια»), αλλά και η εκκωφαντική σιωπή των αραβικών χωρών και του Ισραήλ μαρτυρούν του λόγου το αληθές.
Το Ισραήλ προτιμά το σημερινό μονάρχη
Ειδικά για το Τελ Αβίβ, οι… φήμες λένε ότι ο Άσαντ αποτελεί τον «αγαπημένο του μονάρχη», καθώς φοβάται ότι η απουσία του θα φέρει στην επιφάνεια δυνάμεις ακόμη πιο εχθρικές προς το εβραϊκό κράτος. «Στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής, το καθεστώς Άσαντ αποτελεί πρότυπο όσον αφορά στην προβλεψιμότητα της εξωτερικής του πολιτικής», γράφει χαρακτηριστικά το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel. «Κορυφαίοι αξιωματούχοι στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Τουρκίας και του Ισραήλ είναι ανήσυχοι για τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει το τέλος της κυριαρχίας του Μπάαθ στη Συρία», σημειώνει από την πλευρά της η βρετανική εφημερίδα FinancialΤimes, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη δήλωση που έκανε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζέι Κάρνεϊ, πως «οποιαδήποτε απόφαση για επιπλέον κυρώσεις κατά της Συρίας δεν θα περιλαμβάνει τη στήριξη σε μια άλλη κυβέρνηση στη Δαμασκό».
Από αυτή την άποψη, το σενάριο των «στοχευμένων κυρώσεων», σε βάρος προσώπων του καθεστώτος και σε συγκεκριμένους τομείς, μοιάζει για την ώρα να αποτελεί τη μοναδική επιλογή που έχουν σήμερα οι Δυτικοί, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και χωρίς σχετικό ψήφισμα στον ΟΗΕ. Στην καλύτερη περίπτωση, ελπίζουν ότι ο Άσαντ θα αποδυναμωθεί χωρίς να ανατραπεί, κάτι που με τη σειρά του ενδέχεται να τον καταστήσει πιο διαλλακτικό απέναντι στις πιέσεις, που έχουν δύο κυρίως στόχους: αφενός, το σπάσιμο του «άξονα» με την Τεχεράνη και, αφετέρου, τη διακοπή της βοήθειας προς τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς, που έτσι θα αποτελέσουν ευκολότερη λεία για το Ισραήλ.
Ωστόσο, όλα αυτά δεν είναι τίποτε άλλο παρά σχέδια επί χάρτου, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τα σενάρια που έχει το καθεστώς Άσαντ για την καταστολή των διαδηλώσεων και την αντιμετώπιση της κρίσης. Η μεταδοτικότητα του ιού της εξέγερσης στον αραβικό κόσμο, η εμφάνιση στην πρώτη γραμμή των τεράστιων κοινωνικών προβλημάτων και αντιθέσεων, καθώς και η έλλειψη οργανωμένης ηγεσίας στις τάξεις των διαδηλωτών δεν αποκλείεται να οδηγήσουν τις εξελίξεις σε άγνωστες, μέχρι στιγμή, ατραπούς.
Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣεθνικισμός είναι ταυτισμένος με τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ – άλλωστε, είναι σχεδόν συνώνυμος με το «νασερισμό». Η κατάληψη της εξουσίας στην Αίγυπτο από το Νάσερ, το 1952-1954, έδωσε τεράστια ώθηση σε κινήματα και κόμματα και άλλων χωρών της περιοχής, που ασπάζονταν παρόμοια ιδεολογία. Το σημαντικότερο ήταν το Μπάαθ, ένα πολιτικό μόρφωμα που είχε ισχυρές αναφορές στο μαρξισμό και κυριάρχησε επί δεκαετίες στη Συρία και το Ιράκ. Το 1963 ήταν σημαδιακή χρονιά, καθώς τότε κατέλαβε την εξουσία και στις δύο χώρες. Στα επόμενα χρόνια, εντάθηκε η ιδεολογική διαπάλη στις τάξεις των μπααθιστών, με κατάληξη μετά και την ταπεινωτική ήττα από το Ισραήλ το 1967, στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, την επικράτηση των πιο συντηρητικών τάσεων.
Η εξέλιξη αυτή αποτυπώθηκε στην ανάδειξη στο τιμόνι του Χαφέζ αλ Άσαντ (1970) και του Σαντάμ Χουσέιν (1979). Τα βασικά στηρίγματα των δύο καθεστώτων (όπως και του Νάσερ στην Αίγυπτο) βρίσκονταν στο στρατό και στις ελίτ των Αράβων, ενώ με το πολιτικό και ριζοσπαστικό Ισλάμ βρίσκονταν σε διαρκή και αιματηρή αντιπαράθεση. Σταδιακά και ειδικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, άρχισαν να απονομιμοποιούνται, για να μετεξελιχθούν τελικά σε στυγνά καταπιεστικά καθεστώτα -έτσι, σήμερα, η κοινωνική βάση του Μπασάρ αλ-Ασαντ (διαδέχθηκε τον πατέρα του το 2000) να είναι πιο αδύναμη από ποτέ.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 08/05/2011
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο FacebookΑκολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook
Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube