Κατά παράβαση της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.Απόρρητα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις αναφέρουν ότι ορισμένες από τις διευκολύνσεις στις βάσεις χρησιμοποιούνται για λογαριασμό του ΝΑΤΟ.

Οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο εξυπηρετούσαν και εξυπηρετούν καθαρά το ΝΑΤΟ. Αυτό αντιβαίνει και παραβιάζει τη συμφωνία και πρόνοιες της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης. Όμως οι Βρετανοί, επειδή η Κύπρος δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και επειδή οι εκάστοτε κυπριακές κυβερνήσεις, κάθε φορά που προκύπτει θέμα, αρνούνται έντονα μέχρι σήμερα ότι οι βρετανικές βάσεις έχουν σχέση με το ΝΑΤΟ, υπήρξαν πολύ προσεκτικοί να μην αναφέρουν ότι ορισμένες διευκολύνσεις στο νησί τις διαχειρίζονται για λογαριασμό του ΝΑΤΟ.

Ομολογία
Τα δύο πιο κάτω αποσπάσματα από έγγραφα του Υπ. Άμυνας ξεκαθαρίζουν οριστικά πια την αλήθεια, σε σχέση με το επίμαχο θέμα της παρουσίας του ΝΑΤΟ στην Κύπρο. Όταν, λοιπόν, το περιφερειακό Αρχηγείο του ΝΑΤΟ (COS AFSOUTH) ζήτησε τη χρήση των βάσεων για λογαριασμό χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, οι επικεφαλής του Υπ. Άμυνας για το Κυπριακό έδωσαν τις πιο κάτω οδηγίες, ως προς το πώς να απαντηθεί το αίτημα του ΝΑΤΟ.

Έγγραφο του Υπ. Άμυνας, με τίτλο «Η χρήση των περιοχών των κυρίαρχων βάσεων από το ΝΑΤΟ», ημερομηνίας 18 Οκτωβρίου 1977, έγραφε:
«…Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, που δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αρνείται έντονα κάθε εισήγηση ότι οι βρετανικές κυρίαρχες βάσεις είναι βάσεις του ΝΑΤΟ. Γι’ αυτόν το λόγο είμαστε προσεκτικοί ποτέ να μην αναφέρουμε ότι ορισμένες από τις διευκολύνσεις (στο νησί) χρησιμοποιούνται από ‘μάς για λογαριασμό του ΝΑΤΟ.

Το να επιτρέψουμε τη χρήση των βρετανικών κυρίαρχων βάσεων από άλλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ θα χρειάζεται την επαναδιαπραγμάτευση της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης του 1960, η οποία μαζί με την Ανταλλαγή των Επιστολών, καθόρισαν ότι οι β.κ.βάσεις και οι καθορισμένες περιοχές (retained sites) που χρησιμοποιούμε είναι για συγκεκριμένη χρήση από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Αυτές οι συμφωνίες υπογράφτηκαν από την κυβέρνηση της Α. Μεγαλειότητος, τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας, και τους ηγέτες των κοινοτήτων των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εκ μέρους της Δημοκρατίας της Κύπρου. Θα εκτιμάτε ότι οι σχέσεις μεταξύ ορισμένων που έχουν συν-υπογράψει τις Συνθήκες είναι τέτοιες, που δεν θα θέλαμε να αποπειραθούμε να επαναδιαπραγματευθούμε τους όρους της Συνθήκης αυτή τη στιγμή.

Παρ’ όλον ότι οι β.κ.βάσεις είναι κυρίαρχη περιοχή, θα ήταν αδιανόητο να αγνοήσουμε τους όρους της Συνθήκης και να επιτρέψουμε στο ΝΑΤΟ να χρησιμοποιεί τις β.κ.βάσεις, καθώς στην πρακτική θα ήταν δύσκολο να τις χρησιμοποιούμε δίχως την καλή θέση της κυπριακής κυβέρνησης ή του τοπικού πληθυσμού.

Εν πάση περιπτώσει, δεν πρέπει να ξεχνιέται ότι αυτή ταύτη η παρουσία μας στην Κύπρο είναι κύριος παράγων, που προσφέρει σταθερότητα στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Αν βοηθά, έχετε άδεια να χρησιμοποιείτε το λεκτικό της πιο κάτω δήλωσης:

5. «Η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960 παραχώρησε κυριαρχικά δικαιώματα για τις βρετανικές κυρίαρχες βάσεις και καθορισμένες περιοχές (retained sites) στην Κύπρο της κυβέρνησης της Α.Μεγαλειότητος για συγκεκριμένη χρήση του Ηνωμένου Βασιλείου. Συμφωνία για αλλαγή των όρων της Συνθήκης για χρήση από τρίτο μέρος, όπως το ΝΑΤΟ, θα πρέπει να δοθεί από τις κυβερνήσεις των Κύπρου, Ελλάδας, Τουρκίας και Η.Β. Θα χρειαστεί επίσης η διαβούλευση και με άλλες χώρες-μέλη της Συμμαχίας».

Ένα μήνα αργότερα υπήρξε αντίδραση προς το λεκτικό της πιο πάνω παραγράφου από άλλον, ανώτερο αξιωματούχο της Αεροπορίας. Αναφερόμενος σ΄αυτήν με έγγραφο/ενημέρωση προς διάφορα τμήματα του Υπ. Άμυνας, ημερ. 17 Νοεμβρίου 1977, ο Wing Commander N. J. G. Hodnett ζητούσε διόρθωση του λεκτικού, αποκαλύπτοντας ακόμα περισσότερα:

«Παρ’ όλον ότι συμφωνώ απόλυτα με το λεκτικό που εγκρίθηκε για χρήση στην παράγραφο 5, πιστεύω ότι στις μετέπειτα παραγράφους πρέπει να δώσετε στο περιφερειακό Αρχηγείο του ΝΑΤΟ (COS AFSOUTH) ακόμα λίγες πληροφορίες για τις δραστηριότητές μας στην Κύπρο.
Καθώς γνωρίζετε, το ραντάρ στο Τρόοδος χρηματοδοτείτο εν μέρει από το ΝΑΤΟ, όπως ήσαν και οι εγκαταστάσεις στο Ακρωτήρι Γκρέκο, μέσω του οποίου αμυντικές πληροφορίες από το Τρόοδος μετεφέροντο στο σύστημα του ΝΑΤΟ στην Τουρκία. Επομένως, εισηγούμαι να ξαναγραφτεί η παράγραφος ως εξής:

«Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει από καιρό εις καιρό (για πολιτικούς λόγους) έντονα αρνηθεί οποιαδήποτε εισήγηση ότι οι β.κ.βάσεις είναι βάσεις του ΝΑΤΟ. Γι’ αυτόν το λόγο πάντοτε είμαστε προσεκτικοί να μην αναφερόμαστε στη χορήγηση από το ΝΑΤΟ και τις δραστηριότητες κάποιων μονάδων στο νησί».

Το περιφερειακό Αρχηγείο του ΝΑΤΟ (COS AFSOUTH) αναμφίβολα γνωρίζει ότι συμφωνήσαμε στη χρήση του Ακρωτηρίου από αεροπλάνα τριών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ τον περασμένο χρόνο – των ΗΠΑ, Καναδά και Νορβηγίας. Η χρήση των δύο τελευταίων υπήρξε αποκλειστικά για υποστήριξη της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρέπει να αναγνωριστεί ότι επιτρέπουμε αεροπλάνα από χώρες του ΝΑΤΟ να χρησιμοποιούν το Ακρωτήρι, όταν οι περιστάσεις δεν δημιουργούν πολιτικές ευαισθησίες….».

«Η παρουσία μας εδώ είναι παρουσία για το ΝΑΤΟ»
Στις 15 Ιουνίου 1978, ο Major General W. R. Taylor, Διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στην Κύπρο (ο οποίος είχε πρόσφατα μετατεθεί στην Κύπρο), με επιστολή του προς τον Αρχηγό Επιτελείου στο Υπ. Άμυνας στο Λονδίνο, Marshal Sir Neil Cameron, επιβεβαιώνει την παρουσία του ΝΑΤΟ στο νησί και αποκαλύπτει ότι αρχές του 1978 είχαν γίνει κρίσιμες συζητήσεις για το μέλλον της Κύπρου στο Λονδίνο. Υπονοεί ότι τότε κάπου είχαν πέσει έξω στους υπολογισμούς τους.

Ο κατασκοπευτικός ρόλος των εγκαταστάσεων στον Άγιο Νικόλαο
Ο Διοικητής των βρετανικών δυνάμεων σημειώνει ότι τις κρίσιμες μέρες αρχές του χρόνου, όταν συζητούσαν το μέλλον της Κύπρου στο Λονδίνο, οι ίδιοι δεν ήσαν αρκετά ενημερωμένοι, όπως ανακάλυψε με την κάθοδό του στο νησί, πόσω μάλλον οι υφυπουργοί και υπουργοί. Οι oποίοι σίγουρα δεν γνωρίζουν τι πράγματι υπάρχει στην Κύπρο σε σχέση με την περισυλλογή μυστικών πληροφοριών και υπογραμμίζει ότι είναι αυτές οι λεπτομέρειες που θα αποφασίσουν το θέμα της παραμονής τους στην Κύπρο, και την πιθανότητα μετακίνησης της βάσης της Δεκέλειας εντός προβλεπτού χρονοδιαγράμματος. Στη συνέχεια γράφει υπογραμμίζοντας:

«Δεύτερον, η παρουσία μας στην Κύπρο είναι παρουσία για το ΝΑΤΟ, οτιδήποτε και να διαλέγουμε να λέμε στην Αμυντική Έκθεση κάθε Φεβρουάριο, ή ότιδήποτε δεν είναι πολιτικά σωστό να παραδεχθούμε στην κυπριακή κυβέρνηση και τον τοπικό Τύπο. Αυτά τα πολύ ευαίσθητα και μοναδικά συστήματα περισυλλογής πληροφοριών (που ανέφερα πιο πάνω) έχουν έναν κύριο ρόλο – ονομαστικώς να πληροφορούν εμάς και τους Αμερικανούς για τους εχθρούς του ΝΑΤΟ, και μόνο σε δεύτερο ρόλο του ΣΕΝΤΟ και τον τρίτο κόσμο της περιοχής. Το είδος ορισμένων άκρως εμπιστευτικών ΝΑΤΟϊκών πληροφοριών, η συγκεκριμένα αξία τους για τις ΗΠΑ και εμάς αποκλειστικά εντός του ΝΑΤΟ, η γεωγραφική θέση της Κύπρου και η ίδια η πραγματική σταθερότητα που προσφέρουν οι βάσεις σε μια νήσο τόσο σημαντικά τοποθετημένη στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ, όλα αυτά μαζί κάνουν τη βρετανική παρουσία μας εδώ όχι μικρής σημασίας για το ΝΑΤΟ. Γι΄ αυτό η πεποίθησή μου είναι όπως το Υπ. Άμυνας παύσει να ταξινομεί την Κύπρο ως προτεραιότητα 2 μεταξύ της Belize και του Brunei, ως αποικιακές κατάλοιπες υποχρεώσεις και στα έγγραφα πολιτικής του Υπ. Άμυνας η Κύπρος, απ’ εδώ κι εμπρός, να θεωρείται τουλάχιστον ως προτεραιότητα 1 ½ – σίγουρα του ΝΑΤΟ, αν και δεν είναι μέρος της κύριας Κεντρικής Περιοχής ή των Ανατολικών Ατλαντικών Επιχειρήσεων…».

Βρετανικές μεθοδεύσεις για τον Ακάμα
ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ

Αποκαλυπτικά έγγραφα από το 1977 για τα σχέδια αξιοποίησής του

Μελέτη για μεταφορά των βρετανικών βάσεων στον Ακάμα φαίνεται να έκαναν οι Βρετανοί. Προέβελψαν ότι θα αντιμετώπιζαν εχθρική στάση από τους Κυπρίους έναντι των βάσεών τους, καθώς και ότι θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα από έλλειψη νερού.

ΦΑΙΝΟΤΑΝ
Να είχε χώρο για βομβαρδιστικές ασκήσεις, αλλά η καταλληλότητά του έπρεπε να επιβεβαιωθεί με λεπτομερή έρευνα του εδάφους

Το 1977, μετά το αεροπορικό δυστύχημα στο αεροδρόμιο της βρετανικής βάσεως Ακρωτηρίου, όταν κατέπεσε αμερικανικό U2, οι στρατιωτικές Αρχές των βάσεων, που δεν έβλεπαν με καθόλου καλό μάτι την αμερικανική ανάμιξη εκεί, ζήτησαν από το Λονδίνο να τερματίσει τις πτήσεις εκείνες. Το Φόρειν Όφις δεν υποστήριζε τον τερματισμό τους. Το Υπουργείο Άμυνας, όμως, άρχισε να κάνει άλλες σκέψεις και βολιδοσκοπήσεις για την παραμονή των βρετανικών βάσεων στο νησί και πώς καλύτερα να εξυπηρετούντο μακροπρόθεσμα οι στρατιωτικές τους ανάγκες και οι εξυπηρετήσεις που πρόσφεραν στο ΝΑΤΟ και στους Αμερικανούς…

Έρχονταν προβλήματα
Το Υπ. Άμυνας της Βρετανίας προέβλεπε μακροπρόθεσμα ότι: θα αντιμετώπιζαν εχθρική στάση από τους Κυπρίους έναντι των βάσεών τους και πως οι κάτοικοι στις περιοχές των βάσεων θα αντιδρούσαν για την παρουσία τους. Επίσης, είχαν προβλέψει ότι θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα από έλλειψη νερού (που άρχισε από το 2000), και πως μετά την αποχώρησή τους από τη Μάλτα (που είχε προγραμματιστεί για το 1978) θα χρειαζόντουσαν μεγαλύτερες διευκολύνσεις όσον αφορά τη στάθμευση και συντήρηση μαχητικών της RAF (Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας), καθώς και για στρατιωτικές ασκήσεις.

Βολιδοσκόπηση
Έγγραφο του Υπ. Αμύνης της Βρετανίας ημερ. 16 Δεκεμβρίου 1977 αναφέρει τα εξής:
«… An alternative possibility is the Akamas range at Cape Arnauti, where we already have the right to use the range for ground firing as well as for naval bombardment. Under the Treaty of Establishment firing is at present confined to 70 days a year and naval gunnery to 10 days a year. It may be possible (my underlining) to secure this range for air-to-ground gunnery but probably not on an unrestricted basis, because it is used by both the Greek National Guard and the British Army… I am advised that a sea range would not be very satisfactory and my reading of the remarks about the Akamas range would not lead me to put much money on that, providing a solution…»

Μετάφραση: «…Μια εναλλακτική πιθανότητα είναι η περιοχή Ακάμα στο Ακρωτήρι Αρναούτη, όπου ήδη έχουμε το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε για ένοπλες ασκήσεις επί εδάφους, ως επίσης για ναυτικούς βομβαρδισμούς. Σύμφωνα με τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης, η χρήση διά πυρών περιορίζεται στις 70 μέρες το χρόνο και ναυτικός βομβαρδισμός σε 10 μέρες το χρόνο. Ίσως να είναι δυνατόν (δική μου υπογράμμιση) να εξασφαλίσουμε την περιοχή αυτή για ασκήσεις εδάφους-αέρος, αλλά μάλλον όχι δίχως περιορισμένη βάση, γιατί χρησιμοποιείται τόσο από την Εθνική Ελληνική Φρουρά όσο και τον Βρετανικό Στρατό… Με συμβουλεύουν ότι όσον αφορά τη θάλασσα, ίσως να μην είναι ικανοποιητική (περιοχή) και εξ όσων καταλαβαίνω από τις παρατηρήσεις για την περιοχή του Ακάμα δεν με ενθαρρύνουν ότι θα ήταν η λύση…”

Ακάμας air-to-ground facility
Τον Ιούνιο του 1978, ανώτερος στρατιωτικός ενημερώνει το Υπ. Άμυνας ότι η περιοχή του ΑΚΑΜΑ φαίνεται να έχει προοπτική για ανάπτυξη: «potential for development as an air-to-ground facility and might offer added advantage of laser clearance, if this could be arranged…». Μετάφραση: «…έχει προοπτική για ανάπτυξη ως περιοχή για πεδίον εδάφους-αέρος και μπορεί να προσφέρει επιπρόσθετο πλεονέκτημα για χρήση λέιζερ, αν μπορούσε να διευθετηθεί…».
Στο ίδιο τηλεγράφημα ο στρατιωτικός προβάλλει ως το επόμενο βήμα το ξεκίνημα μιας λεπτομερούς μελέτης για την περιοχή του ΑΚΑΜΑ, την οποία να ακολουθήσει επίσημη προσέγγιση προς την κυπριακή κυβέρνηση, ζητώντας την παραχώρηση άδειας για ασκήσεις εκπαίδευσης: «to conduct air-to-ground weapons training and low flying over Cyprus south of the ‘green-line’». Μετάφραση: «για ένοπλες ασκήσεις εκπαίδευσης εδάφους-αέρος και χαμηλών πτήσεων υπεράνω της Κύπρου, νοτίως της ‘πράσινης γραμμής’».

Να διερευνηθεί η καταλληλότητά του
Στις 3 Ιουλίου 1978, ο Air Vice-Marshall M.W.P. Knight από το Αρχηγείο Αεροπορίας στο Strike Command, Royal Air Force, High Wycombe, Buckinghamshire, με επιστολή του προς τον Air Vice-Marshall D.C.A. Lloyd, Assistant Chief of Air Staff (Operations) Ministry of Defence, Υπουργείο Άμυνας στο Λονδίνο, αναφέρεται πιο αναλυτικά και τονίζει ότι η πρώην περιοχή ναυτικών βομβαρδισμών στον Ακάμα (στη νοτιο-δυτική μύτη της Κύπρου) έχει προοπτική για μια μικρή περιοχή ασκήσεων εδάφους-αέρος.

Έβρισκαν, έγραφε, ότι ο Ακάμας φαινόταν να είχε χώρο για τους σκοπούς βομβαρδιστικών ασκήσεων, αλλά, η καταλληλότητά του έπρεπε να επιβεβαιωθεί με λεπτομερή έρευνα του εδάφους…
«Οι χαμηλές πτήσεις πάνω από την Κύπρο, έγραφε, προς το παρόν απαγορεύονται. Όμως, ο περιορισμός επιβλήθηκε από το Αρχηγείο Στρατού της Κύπρου και όχι από τις κυβερνητικές Αρχές και μου είπαν πως δεν θα έχουμε δυσκολία να θέσουμε το θέμα προς συζήτηση με τις κατάλληλες κυβερνητικές Αρχές… Όπως έχω αναφέρει στο προηγούμενό μου μήνυμα, πιστεύω ότι το επόμενο βήμα θα πρέπει να είναι το ξεκίνημα μιας ολοκληρωμένης μελέτης της περιοχής του Ακάμα, προτού κάνουμε ότιδήποτε. Αν τέτοια μελέτη υποδείξει ότι η περιοχή είναι πράγματι κατάλληλη για τη δημιουργία ασκήσεων εδάφους-αέρος, τότε θα μπορώ να δω το κέρδος να βάλουμε μπροστά επίσημα για επιχειρήσεις (OS ASPCs) από το Ακρωτήρι, είτε επιπρόσθετα είτε ως εναλλακτική επιλογή στη χρήση που κάνουμε της βάσης Decimomannu…» (Σ.σ: Το Decimomannu είναι μεγάλη στρατιωτική αμερικανική βάση στη Σαρδηνία της Ιταλίας, όπου διεξάγονται μεγάλης ισχύος εκπαιδευτικές ασκήσεις Νατοϊκών στρατευμάτων. Οι εγκαταστάσεις στη βάση αυτή ολοκληρώθηκαν το 1979).

Τρεις μέρες αργότερα, οι στρατιωτικοί εισηγούνται όπως ζητηθεί η άποψη του Φόρεϊν Όφις σχετικά με τις χαμηλές πτήσεις και κατά πόσο δεν υπάρχουν κίνδυνοι να χρειαστεί η επαναδιαπραγμάτευση των Συνθηκών σε τέτοια περίπτωση…

ΣΗΜΕΡΙΝΗ
ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ