του Σταύρου Καλεντερίδη*
Η σημερινή τραγική κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας αδιαμφισβήτητα πρωταγωνιστεί στα διεθνή μέσα ενημέρωσης και έχει εμφανώς ευαισθητοποιήσει σημαντική μερίδα της διεθνούς κοινότητας.
Παρ’ όλα αυτά θεωρώ αναγκαίο να επισημανθούν κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με τη διαμάχη, οι οποίες τις περισσότερες φορές παραβλέπονται, εσκεμμένα ή όχι.
Αρχικά, το Ισραήλ και η Παλαιστίνη δεν αποτελούν απλά δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις, αλλά το Ισραήλ λειτουργεί ως δύναμη κατοχής στη Λωρίδα της Γάζας. Συγκεκριμένα, οι Ισραηλινές δυνάμεις έχουν χτίσει διαχωριστικά τείχη μέσα…στην περιοχή, έχουν επιβάλλει απαγορεύσεις κυκλοφορίας στους Παλαιστίνιους και γενικότερα δρουν με διακρίσεις εναντίον των Παλαιστινίων πολιτών. Ίσως όμως ότι πιο καταστροφικό για την περιοχή να είναι τα εκάστοτε οικονομικά embargo εναντίον των Παλαιστινίων. Άμεσο αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής του Ισραήλ είναι η σημερινή κατάσταση την οποία αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της Γάζας. Πιο αναλυτικά, οι παλαιστινιακές περιοχές, κάτω από ένα μόνιμο αποκλεισμό, επιβιώνουν με τη μορφή ghetto, και έχουν μία κατακερματισμένη οικονομία που αδυνατεί να παρέχει τις βασικές ανάγκες στους πολίτες της (40% ανεργία, και το 80% του πληθυσμού ζει με λιγότερο από 2$ την ημέρα). Συμπερασματικά, δεν υπάρχει βιωσιμότητα στην κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην περιοχή.
Οι λόγοι και οι αιτίες που κρύβονται πίσω από τις εχθροπραξίες της Hamas εναντίον του Ισραήλ, είναι αφενός η ανατροπή της κατάστασης που προαναφέρθηκε και ουσιαστικά το τέλος της εξαθλίωσης των Παλαιστινίων στην Γάζα, και αφετέρου η ανεξαρτητοποίηση και απελευθέρωση των εν λόγω περιοχών από Ισραηλινή κατοχή1.
Οι πρόσφατες εχθροπραξίες ξεκίνησαν μετά από τη λήξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ των αντιμαχόμενων, η οποία τέθηκε σε ισχύ το καλοκαίρι έπειτα από διαμεσολάβηση της Αιγύπτου. Η ανανέωση της συμφωνίας αυτής δεν ήταν δυνατή καθώς ακόμα και τώρα το Ισραήλ λειτουργεί με την υπηρεσιακή κυβέρνηση Olmert και ταυτόχρονα η υπουργός εξωτερικών Tzipi Livni προσπαθεί να οργανώσει έναν κυβερνητικό συνασπισμό. Μια οποιαδήποτε συμφωνία παραμονές Ισραηλινών εκλογών θα ήταν αδύνατον να παρθεί από την Ισραηλινή πλευρά, κάτι το οποίο ήταν γνωστό στους Παλαιστινίους.
Είναι αλήθεια πως η Hamas είναι αυτή που ξεκίνησε τις πρόσφατες εχροπραξίες εναντίον του νότιου Ισραήλ. Παρ’όλα αυτά το γεγονός αυτό δεν είναι ξεκομμένο από την όλη κατάσταση και δεν θα έπρεπε να εξετάζεται ως τέτοιο. Η «συνέχεια» της διαμάχης εξηγείται από τις ανθρωπιστικές κρίσεις των κατοίκων της Γάζας, και από την κατάσταση της ζωής και της επιβίωσής τους σε αυτήν. Η λήξη της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μπορεί να μην σημαίνει πολλά για την Ισραηλινή πλευρά, αλλά την ίδια στιγμή η ποιότητα ζωής των Παλαιστινίων παραμένει στα επίπεδα εξαθλίωσης. Συνθήκες διαβίωσης οι οποίες όπως περιέγραψα είναι αποτέλεσμα των Ισραηλινών μέτρων ως δύναμη κατοχής. Συνεπώς, η «συνέχεια» της βίας αποτελεί μονόδρομο για τη Hamas η οποία επιθυμεί να κερδίσει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα διαβίωσης για τον λαό της Γάζας. Με άλλα λόγια η Hamas κάνει ότι θα έκανε οποιοσδήποτε άλλος λαός κάτω από ανάλογη κατοχή και εκμετάλλευση.
Συνεπώς θεωρώ πως δεν θα έπρεπε να μιλάμε για μια νέα εκκίνηση της διαμάχης από τις ρουκέτες της Hamas, αλλά για τις «συνεχιζόμενες» συνθήκες και προβλήματα των Παλαιστινίων που αναγκαστικά τους οδηγούν σε μία τέτοια συμπεριφορά. Μία συμπεριφορά, όμως, που αντίθετα με ό,τι υποστηρίζει η Hamas, είναι λύση αδυναμίας. Μεγάλο μέρος της λύσης του προβλήματος θα αποτελέσει η επίλυση αυτών των προβλημάτων των Παλαιστινίων και όχι η εξόντωση της Hamas, κάτι το οποίο εάν επιτευχθεί δεν θα αποτελεί το τέλος αλλά την αρχή του Ισραηλινού σχεδίου εξόντωσης όπως αναφέρει ο Ισραηλινός ακαδημαικός του πανεπιστημίου Exeter, Ilan Pappe2.
Ας μην ξεχνάμε πως οι Παλαιστίνιοι έχουν ήδη εγκαταλείψει το όνειρο της επανακατάκτησης της ιστορικής Παλαιστίνης αποδεχόμενοι ταυτόχρονα τη λύση “δύο κρατών” στην περιοχή. Αντίθετα, το Ισραήλ δεν έχει ακόμα αναγνωρίσει στους Παλαιστινίους το δικαίωμα της αυτοκυβέρνησης, κάτι το οποίο θα ωθούσε τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις σε νέο επίπεδο μιας και το Ισραήλ είναι η ισχυρή πλευρά στη διαμάχη. Στο ίδιο σκεπτικό, απαραίτητη θα ήταν και η απομάκρυνση του Ισραήλ από τις περιοχές που κατέλαβε το 1967 παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο.
Θα ήθελα να κλείσω με κάποιες προσωπικές σκέψεις και ανησυχίες για το εν λόγω θέμα. Ο ακαδημαϊκός που προανέφερα, περιγράφει ένα σχέδιο εξόντωσης των Παλαιστινίων από το Ισραήλ. Ένα σχέδιο εξόντωσης το οποίο σύγχρονα ισχυρά κράτη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Η.Π.Α., ανέχονται κάτω από τη σημαία προστασίας του Ισραηλινού λαού λόγω των εκδιώξεων και της γενοκτονίας που αυτός υπέστη από την Ναζιστική Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Θύματα ειρωνίας, όμως, τα κράτη αυτά υποστηρίζουν τώρα ένα κράτος το οποίο από το 1948 είναι υπεύθυνο για το διαρκές ολοκαύτωμα του Παλαιστινιακού λαού.
1. Το πολιτικό σκέλος της Hamas έχει εκλεγεί νόμιμα από τον Παλαιστινιακό λαό το 2006 και κανένας Διεθνής οργανισμός ή κράτος δεν το αναγνωρίζει ως τέτοιο ή του συμπεριφέρεται ανάλογα με τη θέληση που εκφράστηκε από τους Παλαιστινίους.
2. Eric Rouleau, “New Israeli Scholars Face up to Israel’s Origins”, Le Monde diplomatique, May 10 2008
*Ο Σταύρος Καλεντερίδης είναι διεθνολόγος