Την πρώτη
εβδομάδα του Οκτωβρίου σε δυο διαφορετικές άκρες του κόσμου διεξήχθησαν δύο
σημαίνουσες εκλογικές αναμετρήσεις. Στη Γεωργία, το κόμμα του Μιχαήλ Σαακασβίλι
ηττήθηκε στις εκλογές, ενώ στη Βενεζουέλα, ο Ούγκο Τσάβες παρέμεινε πρόεδρος
του κράτους. Ο Σαακασβίλι και ο Τσάβες έχουν ομοιότητες στο χαρακτήρα και την
ιδιοσυγκρασία τους, είναι όμως εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους όσον αφορά τις
απόψεις και τα πολιτικά τους προγράμματα. Θα έλεγε κανείς ότι αποτελούν τους
δύο πόλους του σύγχρονου ιδεολογικοπολιτικού συστήματος.

Τους
προέδρους της Γεωργίας και της Βενεζουέλας ενώνει η κοινή βαθιά πίστη ότι αυτό
που κάνουν είναι το ορθό. Κανείς από τους δύο δεν είναι
πραγματιστής-καιροσκόπος, αμφότεροι είναι πολιτικοί με ιδεολογία. Όσο ζήλο
επέδειξε ο Σαακασβίλι για την ιδιωτικοποίηση και τη διαδικασία απεξάρτησης της
οικονομίας από τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους, άλλο τόσο ήταν και το πάθος του
Τσάβες να  προβεί στην εθνικοποίησή της
και την υποταγή της υπό κρατικό έλεγχο.

Και οι δυο
είναι πεπεισμένοι ότι η αυταρχική εξουσία -όταν δηλαδή όλες οι τυπικές και
άτυπες εξουσίες συγκεντρώνονται στα χέρια ενός ατόμου- είναι ο μοναδικός τρόπος
διακυβέρνησης στην εποχή των ριζικών μετασχηματισμών.
Και δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία ότι, προκειμένου να ολοκληρώσουν την
ιστορική αποστολή τους, πρέπει να κυβερνήσουν για πολύ καιρό.

Για αυτούς
είναι σημαντικό να υπάρχει ένας ισχυρός εχθρός (η Ρωσία στην περίπτωση
Σαακασβίλι, η Αμερική στην άλλη), καθώς η αντιπαράθεση μαζί τους προσφέρει
ηθική δικαίωση για τα μέτρα που λαμβάνουν. Είναι αναγκαίος επίσης και ένας
φίλος με μεγάλη επιρροή (οι ίδιες δυνάμεις, αλλά από την ανάποδη), ο οποίος θα
βοηθά στην αύξηση της ισχύος, συμπεριλαμβανομένης και της στρατιωτικής.

Οι
Σαακασβίλι και Τσάβες πιστεύουν ότι είναι οι πρωτοπόροι
που δείχνουν στους υπόλοιπους, σε όλο τον κόσμο, το δρόμο που πρέπει να
ακολουθηθεί. Από εδώ πηγάζει και η επιδίωξη της ανάδειξης σε περιφερειακές
δυνάμεις, στον Καύκασο και στη Νότια Αμερική αντίστοιχα.

Ριζοσπάστης
μπολσεβίκικης κοπής

 Τέλος, και
ο πρώην αντισυνταγματάρχης αλεξιπτωτιστής, και ο δικηγόρος με αμερικανικό
πτυχίο, βασίζονται στον ίδιο βαθμό στο πολιτικό τους χάρισμα για να
συσπειρώσουν και να εξασφαλίσουν την υποστήριξη.

Ο
Σαακασβίλι είναι ο μεταρρυθμιστής ριζοσπάστης μπολσεβίκικης κοπής, ο οποίος
επιδιώκει να αλλάξει όχι μόνο την οικονομία, αλλά και την κρατική δομή, και
ακόμη, να μεταβάλλει όχι μόνο τις σχέσεις στην κοινωνία, αλλά και τους ίδιους
τους ανθρώπους. Όπως ο ίδιος πιστεύει, τον γεωργιανό πολίτη πρέπει να τον
αναγκάσεις να ζει και να εργάζεται όπως οι «κανονικοί» Ευρωπαίοι, να τον
ξεμάθεις από τις πελατειακές σχέσεις και τον ανέμελο βίο σε βάρος των διπλανών του.

Ανάλογα
βήματα δεν μπορούν να γίνουν δημοφιλή, γι’ αυτό και πραγματοποιεί άνοιγμα προς
την πιο δραστήρια και νέα σε ηλικία μειοψηφία. Είναι αυτή η μειοψηφία που,
έχοντας απελευθερωθεί από τις παλαιές παραδόσεις, θα κτίσει τη νέα Γεωργία στην
οποία ο καθένας θα βασίζεται στον εαυτό του και μόνο. Ενώ το βασικό στήριγμα
δεν θα βρίσκεται στο εσωτερικό, αλλά στο εξωτερικό. Θα προέρχεται από την
πλευρά εκείνων, στους οποίους το έθνος πρέπει να μοιάζει.

Με όπλο
του, τους φτωχούς

 Την βάση
για τον Τσάβες αποτελεί η πλειοψηφία, σε μια δυνητικά ευημερούσα χώρα, στην
οποία ανέκαθεν επικρατούσε έντονη κοινωνική
διαστρωμάτωση, και αυτός, είναι το πρόσωπο εκείνο που υπόσχεται φροντίδα και
ισονομία για όλους. Η συνεπής στήριξη εκ μέρους του κράτους, το σύστημα της δίκαιης
μοιρασιάς, είναι το απόλυτο «πιστεύω» του,
και είναι καταδικασμένο να υποστηριχτεί για πολύ καιρό
από τον φτωχό πληθυσμό. Αργά ή γρήγορα πάντως, θα έρθει η ώρα του
απολογισμού όσον αφορά τα πραγματικά αποτελέσματα, με τον αριθμό των
δυσαρεστημένων και απογοητευμένων να αυξάνεται. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των
εκλογών δείχνουν ότι προς το παρόν τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Παρά το
γεγονός ότι οι προσανατολισμοί τους είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι, ο Σαακασβίλι
και ο Τσάβες έχουν μια σημαντική ομοιότητα. Και οι δυο βρέθηκαν στην αντίπερα
όχθη από τις παραδοσιακές κοινωνικές και πολιτικές κάστες. Στη Βενεζουέλα ο
«πρόεδρος του λαού» εκπροσωπεί του φτωχούς και τους μειονεκτούντες έναντι της
πλούσιας αριστοκρατίας, η οποία πάντα αντιμετώπιζε τους υπόλοιπους με
απροκάλυπτη αλαζονεία. Στη Γεωργία, ο ηγέτης της «Επανάστασης των ρόδων», αν
και ο ίδιος προέρχεται από οικογένεια της υψηλής κοινωνίας, βάλθηκε να
γκρεμίσει την προνομιακή θέση των «αξιοσέβαστων» ανθρώπων,
με όλες τις ερμηνείες που διαθέτει αυτή η λέξη.

Τον Τσάβες
δαιμονοποίησε η αστική τάξη της Βενεζουέλας. Όχι μόνο οι παραμερισμένοι
αριστοκράτες, αλλά και η ενεργός μεσαία
τάξη, η οποία δεν έχει ανάγκη την ασφυκτική κηδεμονία από το κράτος. Από την
άλλη, ο Σαακασβίλι τράβηξε πάνω του πλήθος εχθρών από τους κύκλους της διάσημης
γεωργιανής διανόησης, η οποία προσβλήθηκε από την κατάφωρη περιφρόνηση. Είναι
αλήθεια βέβαια, ότι κατά του συνταγματάρχη της Βενεζουέλας υπάρχουν πολυάριθμοι
αφανείς αντίπαλοι από το στρατόπεδο εκείνων που είναι υπέρ της αναδιανομής του
πλούτου και υπέρμαχοι της ισότητας. Αλλά και ο γεωργιανός ηγέτης, εκτός από την
πρώην ανώτερη τάξη της Τιφλίδας, έχει απέναντί του και ένα μεγάλο τμήμα του
πληθυσμού που δεν ωφελήθηκε διόλου από τις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις.

Ο Τσάβες,
τον οποίο πολλοί θεωρούν σχεδόν δικτάτορα, επί της ουσίας είναι ένας γνήσιος
υπέρμαχος της δημοκρατίας εφόσον νιώθει την υποστήριξη της πλειοψηφίας.
Αντίθετα, ο Σαακασβίλι, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε κατά κόρον το σύμβολο του
«πυρσού της δημοκρατίας», πιστεύει μόνο στις αυταρχικές μεθόδους επιβολής του
εκσυγχρονισμού στην πλειοψηφία.

Ουδείς από
τους δύο δημιούργησε ένα σταθερό θεμέλιο, αλλά η καριέρα τους δεν έχει
τελειώσει. Ο Τσάβες παραμένει, ο Σαακασβίλι μπορεί κάλλιστα να επιστρέψει, παρ’
όλο που όταν συμβεί αυτό, θα υποχρεωθεί να ξεκινήσει από την αρχή. Αν
συνοψίσουμε τα πεπραγμένα τους, το συμπέρασμα αποδεικνύεται κοινότυπο.
Οποιοδήποτε σχίσμα στην κοινωνία οδηγεί σε επικίνδυνη ανισορροπία, είτε η
εξουσία στηρίζεται στην παθητική πλειοψηφία, είτε στην ενεργό μειοψηφία. Και τα
δύο αυτά στοιχεία της κοινωνίας είναι εξίσου απαραίτητα για την εξασφάλιση μιας
νόμιμης, ισχυρής λαϊκής εντολής, γιατί αυτή
ακριβώς αποτελεί την εγγύηση της επιτυχίας στον σύγχρονο χαοτικό κόσμο.

Ο Φιόντορ Λουκιάνοβ είναι αρχισυντάκτης του
περιοδικού «Η Ρωσία στην παγκόσμια πολιτική».