Γράφει ο Ηλίας Σ. Φούτσης*

Στο επετειακό ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, στη Διακοσιετηρίδα του Αγώνα της Παλιγγενεσίας, είναι ωφέλιμο για την φοιτητιώσα νεολαία μας να αναλογισθούμε την περί Παιδείας παρακαταθήκη του Εθνάρχου Καποδίστρια, ειδικά μάλιστα όσον αφορά στις σπουδές στο εξωτερικό.

Αγωνιζόμενος ο Καποδίστριας για μια “σωτηριώδη Ἰδιογενὴ Παιδαγωγία”—με βάση την διαχρονική ελληνική γλώσσα, την παγκοσμίως διαλάμπουσα Κλασική Γραμματεία και τις ακατάλυτες πολιτισμικές αξίες του ιστορικού μας Γένους—χαρακτήριζε την πρώιμη μετανάστευση Ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό ως “ὄνειδος” για την Ελλάδα.

Ειδικότερα, ο Καποδίστριας θεωρούσε ότι οι πρωΐμως ξενιτεμένοι νέοι της Ελλάδος διατρέχουν τον κίνδυνο πολιτισμικής αλλοτρίωσης και εθνικής απομείωσής τους, όπως έγραφε στον Μουστοξύδη (1827):

“Τὰ παιδία μας, οὕτως ἐκεῖσε κείμενα [σε ξένους τόπους], κινδυνεύουσιν νὰ ἐκστραφῶσι [εκτραπούν] τῆς οἰκείας φύσεως, χάνοντα βαθμηδόν καὶ τὴν αἴσθησιν τῶν θρησκευτικῶν χρεῶν των καὶ τὴν χρῆσιν τῆς γλώσσης των, καὶ τὴν μνήμην τῶν ἐφεσίων καὶ ἰδιογενῶν ἠθῶν.

     Ἀποσπασμένα πρωΐμως ἀπὸ τὴν ὄντως πατρίδα, ἆρὰ γε δὲν θέλουσιν αναπλάσῃ ἐν ἑαυτοῖς πατρίδα τινὰ ἰδανικήν, κατὰ τὸν τύπον τοῦ τόπου ἐν ᾧ ἤρχισαν πρῶτον νὰ σκέπτωνται; Ἀνδρωθέντες δέ, ἐπιστρέψουσιν ἆρα εἰς τὰς πατρίους αὐτῶν ἑστίας; Καὶ ἐπιστρέψαντες, ἔσονται ἆρα πολῖται ὠφέλιμοι;”

Η απάντηση του Καποδίστρια σε αυτά τα ερωτήματα είναι καταιγιστική, ήτοι ότι οι ξενιτεμένοι νέοι που θα υποστούν εκπαιδευτική αλλοτρίωση ή και “ἐξέθνωση” (πολιτισμική γενιτσαροποίηση) θα αποβούν “χαμένοι” για την Ελλάδα και “άχρηστοι” για κάθε άλλη χώρα:

“Ἀπεκρίθη πρὸς ταῦτα ἡ πεῖρα, καὶ ἀποκρίνεται καθ’ ἑκάστην ὅτι, παραδεδομένοι οἱ νέοι οὗτοι μόνως εἰς ἑαυτοὺς καὶ εἰς τῶν ξένων τὰ παραδείγματα [σε ξένα υλιστικά ατομικιστικά πρότυπα], χαμένοι θέλουσιν εἶσθαι διὰ τὴν πατρίδα των, καὶ οὐδ᾿ ἄλλου τόπου τὴν σήμερον θέλουσιν γείνῃ χρήσιμον ἀπόκτημα. Ἀλλὰ καὶ τούτου γενομένου, τὸ ὄνειδος τῆς ἐξεθνώσεώς των εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ πέση.”

Σε επιστολή του δε προς τον Κοραή (1829), ο Καποδίστριας επεσήμανε την επιτακτική εθνική ανάγκη για επανάκαμψη στην πατρίδα όσων Ελλήνων σπουδάζουν πρωΐμως στα ξένα, ώστε να εξαληφθή το εθνικό “ὄνειδος” της πολιτισμικής τους “διαφθορᾶς”:

“Καὶ ἐγὼ ἀναγκαιώτατον κρίνω νὰ συλλέξωμεν καὶ ἐπαναγάγωμεν εἰς τὴν Ἑλλάδα τοὺς νέους ῞Ελληνας ὅσοι ἐπὶ προφάσει μαθήσεως διαφθείρονται ἐν Εὐρώπῃ.”

Αυτό το Καποδιστριακό πρόταγμα έγινε ακόμα πιο επίκαιρο εφέτος εξ αιτίας της Πανδημίας, η οποία προξένησε μια σαρωτική μετάλλαξη στην ακαδημαϊκή κοινότητα παγκοσμίως: Εκατοντάδες πανεπιστήμια και κολλέγια στο εξωτερικό αναγκάσθηκαν να κλείσουν εσπευσμένα τις πανεπιστημιουπόλεις τους και να “αδειάσουν” άρον-άρον τις φοιτητικές τους εστίες.

Κατά συνέπεια, χιλιάδες ξενιτεμένοι Έλληνες φοιτητές επανέκαμψαν στην Ελλάδα, στην ασφάλεια και την θερμή αγκαλιά της πατρίδος, η οποία σήμερα είναι πανέτοιμη να καλύψει επαρκώς τις σπουδαστικές τους ανάγκες—είτε σε ΑΕΙ, που εδώ και δύο δεκαετίες διεξάγουν μεταπτυχιακά προγράμματα σύμφωνα με διεθνή πρότυπα (ΜΒΑ κ.τ.λ.), είτε σε κολλέγια, όπου ο σπουδαστής έχει πλέον την δυνατότητα να λάβει αυθεντικό πτυχίο (Bachelor, Master, Ph.D.) κρατικού πανεπιστημίου Ευρώπης ή Αμερικής σπουδάζοντας όμως με ασφάλεια στον τόπο του, εξ ολοκλήρου πλέον στην Ελλάδα.

Στην προσπάθεια αυτή πρέπει όλοι να συμβάλουμε με πυξίδα την πατρίδα, την αριστεία και το μέλλον των παιδιών μας.

*  Ο Ηλίας Σ. Φούτσης, Hon PhD, είναι ιδρυτής και Πρόεδρος του ιδ. Πανεπιστημίου University of New York in Prague (Τσεχία) και του κολλεγίου New York College (Ελλάδα).

Αναδημοσίευση φώτο από ΤΑ ΝΕΑ: Μπροστά από το Kapodistrias Hall —ενός από τα 4 κτίρια του NYC Athens Campus του Νew York College στην καρδιά της Αθήνας (Αμαλίας 38, ΣΥΝΤΑΓΜΑ).

ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ:

Περί Παιδείας Παρακαταθήκη Ιωάννου Καποδίστρια,

https://www.openbook.gr/peri-paideias-parakatathiki-iwannou-kapodistria/

http://www.istorikathemata.com/2018/05/TheKapodistrianLecacyonEducation.html

ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ / Σαββατοκύριακο, έντυπη έκδοση 5-6 Σεπτεμβρίου 2020.