Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που οι χαμηλές πτήσεις μιας κυβέρνησης συμπαρασέρνουν μαζί τους και σχεδόν το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων, δημιουργώντας έτσι ένα ιδιαίτερο περίπλοκο πολιτικό τοπίο. Στις αδυναμίες της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη έρχονται να προστεθούν μια σειρά από αδυναμίες των κομμάτων δημιουργώντας ένα περίεργο πολιτικό παζλ πρωτοφανές για τα κυπριακά δεδομένα.

Η απογοήτευση που προκάλεσε ο Νίκος Χριστοδουλίδης λίγα μόλις 24ωρα μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας συνεχίζει να επισκιάζει την κάθε κίνηση και απόφαση που λαμβάνει εδώ και ένα χρόνο η κυβέρνησή του. Ξεκινώντας από τις επιλογές από τον Λόφο μέχρι και τις θέσεις επιτρόπων, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε καταφέρει από μόνος του να τσαλακώσει την εικόνα του, και παρά τις επικοινωνιακές αντεπιθέσεις στις οποίες προβαίνει έκτοτε αυτό δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να αλλάξει τα εις βάρος του δεδομένα.

Τα πολιτικά κόμματα βρέθηκαν, στο σύνολό τους, σε μια πρωτοφανή κατάσταση στην σύγχρονη πολιτική ιστορία της Κύπρου. Η απουσία αμφοτέρων των «μεγάλων δυνάμεων» από την διακυβέρνηση του τόπου δημιούργησε μια νέα κατάσταση πραγμάτων, καθώς είναι η πρώτη φορά που έχουν βρεθεί σε μια τέτοια θέση, χωρίς να υπάρχουν ορατές γραμμές αντιπαραθέσεις. Από την άλλη τα κόμματα του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου βρέθηκαν αίφνης στο βάθρο του νικητή από μόνα τους χωρίς κάποιο ισχυρό δίπλα τους. Από την άλλη, παρά τα όσα έχουν λεχθεί και γραφεί κατά διαστήματα, τα τρία κόμματα που τοποθετούνται στο χώρο της συγκυβέρνησης δεν αισθάνονται ότι συγκυβερνούν!

Από την άλλη, τα δύο μεγάλα κόμματα – ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ – που βρέθηκαν για πρώτη φορά στην αντιπολίτευση, βρίσκονται επίσης σε μια κατάσταση που δεν τους επιτρέπει να ασκήσουν τον αντιπολιτευτικό τους ρόλο με τον παραδοσιακό τρόπο. Η αδυναμία αμφοτέρων να ασκήσουν μια παραδοσιακού τύπου αντιπολίτευση φαίνεται – επί του παρόντος – να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα στο χώρο της παραδοσιακής δεξιάς παρά στην αριστερά. Κι αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη θεωρείται ένα παρακλάδι, αυτού που ονομάζεται κυπριακή δεξιά, όπως αυτή εκπροσωπείται κυρίως από τον Δημοκρατικό Συναγερμό.

Ένα χρόνο μετά τις εκλογές του 2023, οι οποίες θα αποτελούν σημείο αναφοράς στο διηνεκές τα κυπριακά πολιτικά κόμματα βρίσκονται πάνω σε μια κινούμενη άμμο μέσα στην οποία ενίοτε βυθίζονται και ενίοτε δείχνουν να περπατούν με άνεση στην επιφάνεια. Πάνω σ’ αυτή την κινούμενη πολιτική άμμο πορεύονται προς μια εκλογική διαδικασία η οποία με τη χειρά της αναμένεται να αποτελέσει το δεύτερο σημείο αναφοράς και να δημιουργήσει ένα νέο πολιτικό χάρτη στην Κύπρο.

Νέα τάξη, ή αταξία, στον ΔΗΣΥ

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός βρέθηκε στην πιο δεινή θέση από ιδρύσεώς του. Ούτε ο στημένος αποκλεισμός του από τη Βουλή, το 1976, αλλά ούτε και γεγονότα όπως εκείνα του 2003 και του 2004 προκάλεσαν στο κόμμα της κυπριακής δεξιάς μια ανάλογη κατάσταση με την οποία βιώνει σήμερα. Και για την οποία από διάφορες πλευρές προκύπτουν ερωτήματα όχι για το πότε αλλά εάν θα μπορέσει να επανακάμψει από την κατάσταση που βρίσκεται εδώ και ένα χρόνο.

Πηγαίνοντας πίσω στην προ-2023 περίοδο είναι εμφανές ότι η πιο ηχηρές επιθέσεις κατά του Νίκου Χριστοδουλίδη προέρχονταν από την Πινδάρου. Ήταν ίσως ο μόνος υπουργός της κυβέρνησης Αναστασιάδη (η οποία χαρακτηριζόταν και κυβέρνηση του ΔΗΣΥ) που δεν είχε σχέσεις ή άμεση επαφή με το κόμμα και δεν είναι σίγουρο εάν στη διάρκεια της υπουργικής του θητείας πέρασε το κατώφλι των γραφείων στην Πινδάρου. Αλλά και στη διάρκεια του προεκλογικού οι πιο οργανωμένες επιθέσεις αμφισβήτησης του Νίκου Χριστοδουλίδη είχαν ως σημείο εκκίνησης των Δημοκρατικό Συναγερμό. Επιθέσεις που πολλές φορές δεν κινούνταν εντός που παραδοσιακού πλαισίου πολιτικής αντιπαράθεσης.

Παρ’ όλα ταύτα οι συνεχείς αναφορές (στη διάρκεια του προεκλογικού) από τον ίδιο τον Νίκο Χριστοδουλίδη ότι ο ίδιος ανήκει στον χώρο του ΔΗΣΥ, αλλά και η τοποθέτηση στην κυβέρνηση ατόμων τα οποία προέρχονται από τις τάξεις του Συναγερμού, δημιουργήσαν μια νέα περίεργη κατάσταση πραγμάτων. Ο ΔΗΣΥ από ηττημένος των εκλογών του 2023 βρέθηκε να κουβαλά βαρίδια προερχόμενα από τον άνθρωπο τον οποίο πολέμησε όσο τίποτε περισσότερο και από τον οποίο έχασε (κατά κάποιους δύο φορές) από ένα χρόνο. Δημιουργήθηκε μια περίεργη κατάσταση όπου ο ΔΗΣΥ να είναι – εκ του εκλογικού αποτελέσματος – αντιπολίτευση, αλλά να μην θεωρείται ότι είναι αντιπολίτευση!

Η κατάσταση που βρέθηκε ο ΔΗΣΥ το 2023 δεν απέχει πολύ από τα όσα βίωσε η Πινδάρου δύο δεκαετίες προηγουμένως και την περίοδο 2003-2004 (ήττα στις προεδρικές εκλογές και ήττα της τότε ηγεσίας στο δημοψήφισμα επί του σχεδίου Ανάν). Πλην όμως στην δεύτερη περίπτωση ο Νίκος Αναστασιάδης έμεινε και πάλεψε για να μπορέσει το κόμμα του να ανακάμψει, σε αντίθεση με την πρώτη περίπτωση όπου ο Αβέρωφ Νεοφύτου εγκατέλειψε ατάκτως την Πινδάρου.

Το κόμμα παραδόθηκε σε μια νέα, εν πολλοίς άπειρη ηγεσία, η οποία έδειξε από νωρίς να μην μπορεί να βρει έναν μπούσουλα. Κι αυτό δεν ήταν άσχετο από τη συμπεριφορά μερίδας της νέας ηγετικής ομάδας που ανάλαβε την τύχη του ΔΗΣΥ. Ενώ η πρόεδρος του κόμματος, Αννίτα Δημητρίου, δήλωνε πως το κόμμα ανήκε στην αντιπολίτευση, άτομα της ηγεσίας ανεβοκατέβαιναν στον Λόφο, στέλνοντας το αντίθετο μήνυμα.

Παράλληλα ο χώρος πέριξ της Πινδάρου χρησιμοποιείται ως πεδίο επίλυσης διαφορών του παρελθόντος προκαλώντας μια εσωστρέφεια από την οποία η πρόεδρος του κόμματος προσπαθεί να εξέλθει, χωρίς μέχρι στιγμής να το επιτυγχάνει στο βαθμό που η ίδια θα ήθελε.

Άνεση χωρίς όμως κάποιο αντίκρισμα

Ένα χρόνο μετά τη δική του ήττα στις προεδρικές εκλογές (η οποία βεβαίως επικαλύφθηκε από την χιονοστιβάδα που έπληξε τον ΔΗΣΥ) το ΑΚΕΛ δείχνει να βρίσκεται σε μια από τις καλύτερες φάσεις της ζωής του για πάνω από μια δεκαετία. Τα γεγονότα ως έχουν εξελιχθεί τον τελευταίο ένα χρόνο προσφέρουν μια πρωτοφανή άνεση κινήσεων στο ΑΚΕΛ και ήταν κάτι που φάνηκε τους τελευταίους μήνες με τις αποφάσεις για τις προσεχείς δημοτικές εκλογές.

Η νυν ηγεσία του κόμματος κατάφερε όχι μόνο να βγει αλώβητη από τις εκλογές του 2023, αλλά και στη συνέχεια το πολιτικό σκηνικό όπως έχει διαμορφωθεί την βόλεψε αφάνταστα. Θεωρείται η κύρια αντιπολιτευόμενη δύναμη, καθώς δεν υφίσταται κάποια άμεση ή έμμεση σχέση με την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Κάτι που ενισχύθηκε με τους προεδρικούς χειρισμούς κατά την επιλογή των συμβουλίων των ημικρατικών.

Σ’ αυτό το θετικό κλίμα ήρθε να προστεθεί και η έμμεση συνεργασία και σύμπλευση με κόμματα της συγκυβέρνησης κάτι ενισχύει περισσότερο το πολιτικό του προφίλ για τη συνέχεια. 

Παρ’ όλο ότι το ΑΚΕΛ αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε καλύτερη θέση απ’ όλους τους υπόλοιπους εντούτοις αυτό δεν φαίνεται να αποτυπώνεται στις έως τώρα μετρήσεις που τον δείχνουν να κινείται πάνω-κάτω στα ίδια επίπεδα με τον ΔΗΣΥ, ο οποίος διέρχεται μια κρίση. Η ηρεμία που σήμερα υπάρχει στην Εζεκία Παπαϊωάννου μπορεί εύκολα, σε βάθος χρόνου, να μετατραπεί σε ένταση εάν δεν υπάρξει το ανάλογο θετικό αντίκρισμα στην κάλπη.

Συμπολιτευόμενοι που όμως δεν είναι

Οι ηγεσίες του Δημοκρατικού Κόμματος, της Δημοκρατικής Παράταξης και της ΕΔΕΚ φρόντισαν εγκαίρως να στοιχηθούν πίσω από την δημοφιλία του Νίκου Χριστοδουλίδη και το βράδυ της 12ης Φεβρουαρίου 2023 κατάφεραν να στέκονται δίπλα από το βάθρο του νικητή. Ήταν εμφανές από εκείνο το βράδυ πως ο νικητής των εκλογών τους ήθελε εκτός του δικού του κάδρου. Λίγα 24ωρα αργότερα τα πράγματα θα μπλεχτούν ακόμα περισσότερο με την σύσταση του πρώτου Υπουργικού Συμβουλίου του Νίκου Χριστοδουλίδη.

Η αναποφασιστικότητα και η δυστοκία του εκλελεγμένου Προέδρου να σχηματίσει κυβέρνηση έβαλε στο παιχνίδι του τρεις κομματάρχες οι οποίοι έκαναν το δικό τους παιχνίδι στη βάση των δικών τους δεδομένων. Αποτέλεσμα να προκληθεί ο πρώτος λεκές στο προφίλ ενός πολιτικού ο οποίος μέχρι τότε προσπαθούσε επιμελώς να μείνει ατσαλάκωτος. Ο θόρυβος που ακολούθησε τη σύσταση του πρώτου υπουργικού είχε ως αποτέλεσμα ο νέος ΠτΔ να θελήσει να κρατήσει όσο γίνεται πιο μακριά τους «συγκυβερνώντες», καθώς θεωρούσε ότι του προκαλούσαν ζημιά.

Αποτέλεσμα, να καταγράφεται μια πρωτοφανής έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές και οι βουλευτές των, κατά τα άλλα, συγκυβερνώντων κομμάτων να βρίσκονται τους πρώτους μήνες προ εκπλήξεων με τα νομοθετήματα που έστελνε η κυβέρνηση, να μην γνωρίζουν επακριβώς ποια είναι η κυβερνητική θέση, και στο τέλος να εμφανίζονται με διαφορετικές θέσεις και απόψεις.

Οι κινήσεις που έγιναν και γίνονται έκτοτε για μια καλύτερη επικοινωνία ανάμεσα σε Λόφο και τα τρία κόμματα δεν φαίνεται να μπορούν να διορθώσουν τα πράγματα. Αισθάνονται ότι ο Ν. Χριστοδουλίδης, τους κρατά συνεχώς σε απόσταση, δεν τους εμπιστεύεται και δεν είναι διατεθειμένος να μοιραστεί μαζί τους σκέψεις. Υποστηρίζουν ότι βρίσκονται συνεχώς προ εκπλήξεων και ενημερώνονται για τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τα μέσα ενημέρωσης. Και δυσφορούν ότι ενώ από τη μια είναι αμέτοχοι κατά τις αποφάσεις καλούνται εκ των υστέρων να βάλουν πλάτες, να στηρίξουν και εν τέλει πληρώνοντας κι ένα σοβαρό πολιτικό κόστος που τους τραβά προς τα κάτω σε επικίνδυνες καταστάσεις.

Το βολεύει η εξέλιξη του παιχνιδιού

Το ΕΛΑΜ επέλεξε τόσο προεκλογικά όσο και μετεκλογικά να μείνει εκτός κάδρου κάτι που δείχνει να του προσφέρει σημαντικά οφέλη. Αυτή τη στιγμή θεωρείται από όλους ως τρίτη πολιτική δύναμη στον τόπο. Κάτι που βεβαίως δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί στην πράξη καθώς βρισκόμαστε ακόμα δύο χρόνια μακριά από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Είναι ωστόσο ξεκάθαρο ότι το ΕΛΑΜ καταφέρνει να εκμεταλλευθεί στο έπακρο τα λάθη και τις παραλείψεις όλων των υπολοίπων. Η απέχθεια μερίδας των πολιτών προς τα δύο μεγάλα κόμματα, αλλά και η δυσφορία έναντι των τριών του ενδιάμεσου χώρου (που θεωρούνται συμπολίτευση του Χριστοδουλίδη) λειτουργούν ενισχυτικά προς το ΕΛΑΜ το οποίο ουκ ολίγοι θεωρούν, αυτή τη στιγμή, το αντίπαλο δέος προς το κατεστημένο.

Κάποιοι νεοφανείς, καθώς και παλαιότεροι, σχηματισμοί δεν κατάφεραν να πείσουν για την αντισυστημικότητά τους στο βαθμό που πείθει το ΕΛΑΜ.

Φιλελεύθερος