Ανέλαβαν δράση οι Βρετανοί, και προωθούν ιδέες δικές τους και της Τουρκίας, με πρόσχημα την επανέναρξη των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού. Έχουν ήδη προχωρήσει σε επαφές με την Αθήνα και τη Λευκωσία χρησιμοποιώντας το φυσικό αέριο, που είναι συναφές με θέματα κυριαρχίας και ειδικής κυριαρχίας, ως εργαλείο για να τετραγωνίσουν τον κύκλο. Η πρακτική αυτή δημιουργεί συνθήκες για την υποβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αναβάθμιση του ψευδοκράτους, πριν από τη διευθέτηση του προβλήματος μέσω Κοινής Επιτροπής των δυο πλευρών, στη λογική της εν δυνάμει λύσης.

Σε συνεννόηση με την Τουρκία

Πιο συγκεκριμένα, μία από τις προτάσεις των Βρετανών, την οποία παραδέχονται ότι έχουν συζητήσει με τους Τούρκους, αφορά -μεταξύ άλλων- τα εξής: Να συσταθεί μια κοινή Επιτροπή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για το φυσικό αέριο και την εκμετάλλευσή του. Χωρίς, όμως, να είναι καθορισμένο το νομικό της καθεστώς. Χωρίς, δηλαδή, να είναι κάτω από την Κυπριακή Δημοκρατία, που συνιστά το μόνο αναγνωρισμένο κράτος στον ΟΗΕ και στην ΕΕ. Εφόσον τα βρει η εν λόγω Επιτροπή σε πρώτο στάδιο, θα μπορεί εν συνεχεία να κληθεί η Τουρκία για να γίνει καθορισμός κοινών ΑΟΖ. Υπενθυμίζεται ότι, σχετικές με το θέμα δηλώσεις, δηλαδή για την κοινή Επιτροπή συνεκμετάλλευσης του φυσικού αερίου, είχαν γίνει τον Ιούλιο του 2019 από τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Είχε, μάλιστα, στείλει τις θέσεις του γραπτώς προς τα Ην. Έθνη. Τον Οκτώβριο του ’23 ο Τούρκος ΥπΕξ Χακάν Φιτάν είχε προβάλει τη θέση περί συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας για την ΑΟΖ, αλλά με τη συγκυριαρχική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων. Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε από τη Λευκωσία και έγινε η αντιπρόταση περί συμφωνίας με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, που παραπέμπει στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και μόνο. Την ίδια περίοδο επανέλαβε ενώπιον του κατοχικού ηγέτη την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ ψευδοκράτους και Ελληνοκυπρίων, όπως είπε, για τη συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Ακολούθως, τη σκυτάλη πήραν από τους Τούρκους οι Βρετανοί, οι οποίοι ανέλαβαν να την προωθήσουν, μαζί με άλλες ιδέες, που έχουν να κάνουν με μια φόρμουλα συγκαλυμμένης ισότιμης κυριαρχίας, η οποία είναι συναφής με τις αποκλειστικές εξουσίες που μπορούν να έχουν οι Τουρκοκύπριοι σε περίπτωση λύσης και δη στο πλαίσιο μιας «χαλαρής ομοσπονδίας», συνομοσπονδιακού χαρακτήρα. Αυτά μάλλον θα τα πει λίαν συντόμως ο Πρόεδρος κατ’ ιδίαν με τους Βρετανούς, όταν θα μεταβεί στο Λονδίνο.

Η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου και βραχυκύκλωμα

Θα πρέπει πάντως να επισημανθεί ότι, από πλευράς ψευδοκράτους, είναι η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Άγκυρα θα είναι ούτως ή άλλως στο παιχνίδι της συνεκμετάλλευσης, διεκδικώντας δικαιώματα εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων, αλλά στο πλαίσιο των παράνομων συμφωνιών της με το ψευδοκράτος, που θα επιδιώξει να νομιμοποιήσει. Συνεπώς, η Άγκυρα δεν θα είναι μόνο στη διαδικασία για την ΑΟΖ, αλλά και σε εκείνη της συνεκμετάλλευσης, μια εξέλιξη που θα ήταν δυνατό να περιπλέξει την κατάσταση, διότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη υπογράψει συμφωνίες εκμετάλλευσης. Τι θα συμβεί υπό αυτές τις συνθήκες; Πιστεύει κάποιος ότι η Τουρκία δεν θα αξιώσει οφέλη; Είναι πρόδηλος ο κίνδυνος να καθυστερήσει και να εγκλωβιστεί η διαδικασία της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στις αξιώσεις της Άγκυρας και να τεθεί στην εξής βάση: Δεν πρόκειται να γίνει η εκμετάλλευση χωρίς συμφωνία. Οπότε, ή θα γίνουν δεκτοί οι όποιοι τουρκικοί όροι ή θα μείνει το φυσικό αέριο στον πάτο.

Πονηρά σκεπτόμενοι… χωρίς καθεστώς

Οι Βρετανοί, κατά τις επαφές τους, δεν αναφέρονται σε καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας και εντάσσουν αυτήν την αντίληψη στη λογική τής εν δυνάμει λύσης. Δηλαδή, εφόσον υπάρχει δέσμευση των δύο πλευρών ότι ο βορράς θα είναι εσαεί τουρκικός και ο νότος ελληνικός, τότε θα πρέπει ν’ αφήσουμε σταδιακά πίσω την υφιστάμενη κατάσταση, δηλαδή εκείνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, και να εξετάσουμε εκείνη της διευθέτησης. Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, αυτή η πρόταση είναι τμήμα των όσων έχει δηλώσει ο Ύπατος Αρμοστής της Βρετανίας στην Κύπρο περί κινήτρων προς τους Τουρκοκυπρίους, πέραν των μονομερών μέτρων, που είχε ήδη ανακοινώσει ο Πρόεδρος.

Το ακατόρθωτο

Πρόσθετα, οι Βρετανοί διπλωμάτες έχουν τονίσει ότι: Πρώτο, θα ήταν δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να πιστεύει κάποιος ότι οι Τούρκοι θα δεχτούν να συζητήσουν επί της ουσίας εάν δεν τους δοθούν κίνητρα. Πρόκειται, δηλαδή, περί μίας μορφής ευγενικού διπλωματικού εκβιασμού, στην εξής βάση: Εάν θέλετε επανέναρξη των συνομιλιών, πρέπει να βάλετε ως κίνητρο στο τραπέζι το φυσικό αέριο, αλλιώς δεν θα προωθηθεί η διαδικασία, θα αποτύχει και θα χρεωθεί το κόστος η ελληνοκυπριακή πλευρά, που την ζήτησε και δη ο Πρόεδρος. Δεύτερο, υπάρχουν ελληνοκυπριακά κόμματα, που συγκλίνουν με τις δικές τους και τις τουρκικές θέσεις.

Η Κυβέρνηση

Επί του παρόντος, η κυπριακή Κυβέρνηση κρατά εκτός των συνομιλιών το θέμα του φυσικού αερίου και αυτή είναι η στάση του Υπουργείου των Εξωτερικών ως θέση του ίδιου του Προέδρου και δη προεκλογική. Θεωρεί, δε, ότι η προώθησή του από κόμματα και πολιτικούς δυσκολεύει το έργο της. Διότι, όπως επισημάνθηκε από κυβερνητικές πηγές, δεν είναι μόνο οι Βρετανοί, αλλά και οι Γερμανοί που επικαλούνται τα ελληνοκυπριακά κόμματα και πολιτικούς ή άλλους παράγοντες, πρώην Υπουργούς κ.λπ, με τους οποίους έχουν επαφές για να προωθήσουν τις ιδέες του φυσικού αερίου, ως κερκόπορτα για την αναβάθμιση του ψευδοκράτους πριν από τη λύση, στη λογική της πολιτικής ισότητας και της ισότιμης κυριαρχίας.

Ελληνικός εξοστρακισμός και στρατηγικό κενό

Πάντως, το ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών, στο οποίο έγινε, εκτός των άλλων, η σχετική με το θέμα βολιδοσκόπηση, επιδίωξε να την εξοστρακίσει, τονίζοντας ότι δεν μπορεί να καταργηθεί το καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας και θέματα κυριαρχίας, όπως είναι αυτά της ΑΟΖ, να συζητούνται απλώς από κοινές Επιτροπές.

Αυτά είναι εκ των πραγμάτων τα κενά στρατηγικής των Αθηνών και της Λευκωσίας, που είναι συναφή με μια διαδικασία, η οποία μοιάζει με ναρκοπέδιο.

Η όποια εμπλοκή των Τουρκοκυπρίων στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου θα πρέπει να γίνει με την επιστροφή τους κάτω από το νομικό κέλυφος της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι όπως επιδιώκουν οι Βρετανοί, οι οποίοι προσδοκούν στην αποδοχή του ψευδοκράτους (νομικό καθεστώς acknowledgement) πριν από τη λύση. Είναι, δε, πρόδηλον ότι το φυσικό αέριο και η εκμετάλλευσή του είναι ζητήματα που αφορούν στην κυριαρχία των κρατών και η ΑΟΖ με τα ειδικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Τέτοια δικαιώματα έχει μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία.

Αίγυπτος και Γαλάζια Πατρίδα

Απ’ όσα ισχυρίζονται οι Βρετανοί, για να προχωρήσει η διαδικασία θα πρέπει να γίνουν νέες υποχωρήσεις από την κυπριακή Κυβέρνηση και δη επί των ισότιμων κυριαρχικών δικαιωμάτων, που θα προκαθορίσουν το αποτέλεσμα της τελικής διχοτομικής διευθέτησης. Μάλιστα, τη στιγμή που οι Βρετανοί, σε συνεννόηση με την Άγκυρα, προωθούν τη συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου χωρίς να διευκρινίζουν ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί μόνο κάτω από την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι Τούρκοι φλερτάρουν πλέον με την Αίγυπτο. Και αυτό που έχουν κατά νουν είναι να καθορίσουν μαζί της ΑΟΖ σε βάρος των συμφερόντων της Κύπρου και της Ελλάδος, καθώς και στην πρακτική εφαρμογή της Γαλάζιας Πατρίδας. Και τη γεωπολιτική κυριαρχία της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο με λάφυρο την Κύπρο. Ας ελπίσουμε ότι η τουρκική επεκτατικότητα θα συνεχίσει να δημιουργεί υποψίες στο Κάιρο για τις προθέσεις της Άγκυρας…

Το τουρκικό βαθύ κράτος, για να επιτύχει τους στρατηγικούς του σχεδιασμούς, προσφέρει σε γειτονικές μας χώρες, όπως ο Λίβανος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, τμήματα της κυπριακής ΑΟΖ. Επί τη βάσει των αντιλήψεων του ναυάρχου Cihat Yayci και άλλων καθηγητών πανεπιστημίου και των όσων διδάσκονται στις Στρατιωτικές Ακαδημίες της Τουρκίας και περνούν ως θέσεις και στο Υπουργείο Εξωτερικών. (Ο χάρτης δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στη «Σημερινή» στις 26/3/2017).

Υπάρχουν, μεταξύ άλλων, δυο σενάρια, τα οποία θα ήταν δυνατό να εξελιχθούν με βάση τα όσα οι Τούρκοι έκνομα διεκδικούν από την Κυπριακή Δημοκρατία σε επίπεδο ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Σενάριο Α

Η Τουρκία διεκδικεί περί το 41% της Κυπριακής ΑΟΖ για τον εαυτό της, 31% για τους Τκ, και αφήνει το 28% στην Κυπριακή Δημοκρατία. Συνεπώς, εάν η συζήτηση αρχίσει στο πλαίσιο Κοινή Επιτροπής Ε/κ και Τ/κ, χωρίς να βρίσκονται νομικά και θεσμικά κάτω από το κέλυφος των κυριαρχικών δικαιωμάτων του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε θα συμβεί το εξής: Η Άγκυρα θα θέλει να πάρει το 41% της Κυπριακής ΑΟΖ και το ομόσπονδο ή συνομόσπονδο πολιτειακό σύστημα της Κύπρου το 59%. Θα γίνει δηλαδή κατανομή, κατά την οποία οι Ε/κ θα λάβουν το 28% και οι Τ/κ το 31%. Ποιο είναι το τρικ; Εφόσον είναι η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων που ενεργεί και εκμεταλλεύεται τις πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου του ψευδοκράτους, σημαίνει ότι η Άγκυρα προσδοκά τον έλεγχο και την εκμετάλλευση του 72% της Κυπριακής ΑΟΖ. Είτε η συμφωνία είναι πριν από τη λύση είτε είναι μετά από αυτή. Βεβαίως, υπάρχουν συμβόλαια με ξένες εταιρείες, τα οποία έχει υπογράψει η Κυπριακή Δημοκρατία, οπότε ενδέχεται επί τούτου και δη επί των ωφελημάτων, που θα έπρεπε να είχε η Τουρκία, να τεθεί ζήτημα διακανονισμού.

Σενάριο Β

Η Τουρκία είναι έτοιμη να δώσει τμήματα τής Κυπριακής ΑΟΖ σε Λίβανο, Ισραήλ και Αίγυπτο, προκειμένου να κερδίσει την εύνοιά τους. Επί τη βάσει αυτού του σεναρίου θα ήταν δυνατό να γίνει η εξής κατανομή της Κυπριακής ΑΟΖ σε σχέση με την Τουρκία, τα γειτονικά μας κράτη και την ομόσπονδη ή τη συνομόσπονδη Κύπρο, είτε ακόμη και σε μια διευθέτηση δύο χωριστών κρατών: Η Άγκυρα παίρνει το 41% της Κυπριακής ΑΟΖ προς τα δυτικά, προσφέρει το 25% στον Λίβανο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ και αφήνει στην ομόσπονδη ή συνομόσπονδη Κύπρο, το 34%. Από αυτό το 34%, το 3% βρίσκεται στα βόρεια και το 31% στα νοτιοανατολικά. Μέρος των γεωτρήσεων που έγιναν σήμερα εντός της Κυπριακής ΑΟΖ εμπίπτουν, σύμφωνα με τουρκικού σχεδιασμούς, στην ΑΟΖ που θα πάρει η Αίγυπτος. Ούτως ή άλλως, εάν θεωρηθεί ότι η Κοινή για παράδειγμα Επιτροπή Ε/κ και Τ/κ αποφασίζει στη βάση της συνεκμετάλλευσης, θα είναι δυνατό να συμβεί το εξής: Από τις έρευνες, στις οποίες έχει προβεί σήμερα η Κυπριακή Δημοκρατία, θα έχουν οφέλη μεν οι Τ/κ, αλλά εφόσον η διαχείριση γίνεται από την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων, καθόλου παράξενο δεν είναι να ζητήσει η Άγκυρα μερίδιο για να δώσει την έγκρισή της υπό το πρόσχημα ότι δεν είχε το δικαίωμα να συμμετάσχει πριν από τη συμφωνία Ε/κ και Τ/κ, λόγω της υφιστάμενης κατάστασης. Υπό αυτές τις συνθήκες, ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν θα εγείρει θέμα διαφυγόντων κερδών;

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων

Πηγή: Σημερινή