Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης

Σᾶς γράφω σήμερα ἀπό τήν Ἀλεξανδρούπολη. Γιά νά σᾶς περιγράψω μία μεταβολή τήν ὁποία ἤδη εἶχα παρατηρήσει ἀπό τό καλοκαίρι τοῦ 2020, κατά τήν διάρκεια τῆς κρίσης τοῦ Ὀρούτς Ρέϊς.

Ὅταν κατά τήν διάρκεια ἐπίσκεψής μου στήν Κομοτηνή εἶχα ἐπισημάνει τό παράδοξο: τήν στιγμή πού οἱ στόλοι Ἑλλάδας καί Τουρκίας εἶχαν παραταχθεῖ ὁ ἕνας ἀπέναντι στόν ἄλλον στό Αἰγαῖο, οἱ μετακινήσεις πολιτῶν μεταξύ τῆς ἑλληνικῆς Θράκης καί Κωνσταντινουπόλεως, καί ἀπό τίς δύο πλευρές τῶν συνόρων, ξεπερνοῦσαν κάθε ρεκόρ. Οἱ πολῖτες ἀγνοοῦσαν τήν ἔνταση καί συνέχιζαν τίς ζωές τους. Τρία χρόνια μετά τήν κρίση ἐκείνη, ἡ μεταβολή ἔχει ἀλλάξει ἐπίπεδο. Ἐνῷ στό παρελθόν οἱ Ἕλληνες πριμοδοτοῦσαν τήν τουρκική οἰκονομία, σήμερα γίνεται σιωπηρά τό ἀκριβῶς ἀντίθετο. Οἱ Τοῦρκοι ἐπιδοτοῦν τήν ἑλληνική οἰκονομία. Θά σᾶς περιγράψω πῶς, ἀφοῦ ὑπογραμμίσω κάτι θεμελιῶδες: Εἶναι ἄλλο ἡ συμπεριφορά τῶν λαῶν καί ἡ σχέση μεταξύ τους καί ἄλλο τά στρατηγικά συμφέροντα τῶν κρατῶν. Διαφέρουν. Οἱ πολῖτες καί στό παρελθόν καί τώρα ἀναζητοῦν στίς γειτονικές οἰκονομίες καλύτερες εὐκαιρίες. Φθηνότερες ἀγορές καί ἀναψυχή. Οἱ πολιτικοί ἀναζητοῦν στήν σκακιέρα εὐκαιρίες γεωπολιτικῆς ἀναβάθμισης τῆς χώρας τους καί κατάκτησης ζωτικοῦ χώρου εἰς βάρος τῶν συνομιλητῶν τους. Δέν ταυτίζονται πάντα οἱ ἐπιδιώξεις τῶν πολιτῶν μέ τούς στόχους τῶν κρατῶν τους.

Ποιά εἶναι ἡ παρατήρησή μου σήμερα; Πολλές εἰκόνες. Εἰκόνα πρώτη: Οἱ Τοῦρκοι πολῖτες, εἰδικά οἱ γυναῖκες, πού ἐπισκέπτονται τήν Ἀλεξανδρούπολη καί τή Θεσσαλονίκη κάθε σαββατοκύριακο τόν χειμῶνα, πετοῦν ἀμέσως μετά τήν ἔξοδό τους ἀπό τό τελωνεῖο τῶν Κήπων τίς μαντῆλες. Καί ἐφ’ ὅσον τούς δίνεται ἡ δυνατότητα, ρέπουν πρός τό ἀλκοόλ καί πρός τήν ἐλευθερίαν ἔνδυσης καί ἔκφρασης. Κοντές φοῦστες, δημόσιες περιπτύξεις ἐρωτευμένων κ.λπ. Τό Ἰσλάμ τούς καταπιέζει. Εἰκόνα δεύτερη. Ἡ σχέση τους μέ τούς Ἕλληνες εἶναι ἁρμονική. Ἀπό τήν τοπική ἐκκλησία μοῦ εἶπαν ὅτι δέν ἔχει ἀναφερθεῖ ποτέ τό παραμικρό ἐπεισόδιο κατά τήν διάρκεια τῆς συνύπαρξης Ἑλλήνων καί Τούρκων τά σαββατοκύριακα. Σοβαρές οἰκογένειες, σεμνές, μέ μικρά παιδιά, ἀναζητοῦν μία εὐκαιρία γιά ἀπόδραση. Εἰκόνα τρίτη. Ὁ ὑπερπληθωρισμός στήν Τουρκία ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νά μήν εἶναι δυνατή ἡ ἀκριβής τιμολόγηση τῶν προϊόντων, μέ συνέπεια τήν ἐκτόξευση τῶν τιμῶν. Στήν πραγματικότητα, οἱ γείτονές μας κατά τίς ἐπισκέψεις τους ἐκτός ἀπό ἀναψυχή ἀναζητοῦν καλύτερες φθηνότερες ἀγορές. Τά καταστήματα ἠλεκτρονικῶν, τά καταστήματα παιχνιδιῶν καί ἄλλα ἔχουν αὐξήσει κατακόρυφα τίς πωλήσεις τους. Καί βεβαίως, καί τά τοπικά ξενοδοχεῖα, τά ὁποῖα ὑποδέχονται σταθερά ἐπισκέπτες καί ἀπό τήν Βουλγαρία, κυρίως ἐργαζόμενους ἐπιχειρήσεων πού κάνουν τά συνέδριά τους. Εἰκόνα τέταρτη: Ὅσο κι ἄν ἀκούγεται ἀπίστευτο, πάρα πολλοί Τοῦρκοι πηγαίνουν στίς ἐκκλησίες, εἰδικά στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Νικολάου, καί ἀνάβουν κερί. Κάποιοι, μάλιστα, κάνουν τόν σταυρό τους ἀλλά μέ τόν καθολικό τρόπο. Ὑπάρχει κίνημα κρυπτοχριστιανῶν στήν γειτονική χώρα, τό ὁποῖο δέν ἀνιχνεύεται εὔκολα. Εἶδα μέ τά μάτια μου μέσα στήν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικολάου, πού κτίστηκε τό 1901, ζευγάρια νά δηλώνουν στήν ἀρχή «Τοῦρκοι», νά κάνουν τόν σταυρό τους καί μετά νά δηλώνουν, γιά λόγους πού μόνο ἐκεῖνοι ἤξεραν, «Ἀρμένιοι».

Στήν πραγματικότητα λοιπόν, ὅποιος ζεῖ αὐτόν τόν καιρό στήν Θράκη, βλέπει τήν σύζευξη τῶν λαῶν καί τήν συνάντηση τῶν πολιτισμῶν. Μόνο πού, ἄν ἀναλύσει κανείς βαθύτερα αὐτήν τήν μεταβολή, θά διαπιστώσει ὅτι οἱ αἰτίες της εἶναι ἡ ἄθλια κατάσταση τῆς τουρκικῆς οἰκονομίας καί ἡ μείζων καταπίεση τῆς τουρκικῆς κοινωνίας μέσῳ τῶν σχετικῶν κανόνων τοῦ Ἰσλάμ. Στήν πραγματικότητα, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, πάνω στούς ὁποίους θέλουν κάποιοι νά βασίσουν καί τό τουριστικό μοντέλο τῶν νησιῶν τοῦ βορείου Αἰγαίου, δέν μᾶς κάνουν χάρη. Μᾶς ἔχουν ἀνάγκη.

Τοπικοί μουσουλμᾶνοι, θρησκευτικοί λειτουργοί, τῶν ὁποίων τά παιδιά σπουδάζουν στήν Γερμανία, καί οἱ γερμανικές Ἀρχές τά βλέπουν μέ ἐπιφύλαξη, ἐξομολογοῦνται στίς χριστιανικές ἡγεσίες τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως, πώς ἡ στάση τῶν Γερμανῶν ἀλλάζει ἀμέσως ὅταν βλέπουν τό ἑλληνικό διαβατήριό τους. Ἐκτός, δηλαδή, ἀπό τούς Τούρκους γείτονες, καί γηγενεῖς μουσουλμᾶνοι τουρκικῆς καταγωγῆς ἀντιλαμβάνονται ὅσο βαθαίνει ἡ κρίση στήν Τουρκία, ὅτι τό νά ἔχεις ἑλληνική ταυτότητα στήν τσέπη καί εὐρώ στό πορτοφόλι σου εἶναι μεῖζον πλεονέκτημα γιά τήν ἐπιβίωσή σου σέ μία ξένη χώρα.

Ἄν ὑπάρχει ἕνα δίδαγμα ἀπό αὐτήν τήν μεταβολή –πού δείχνει πώς οἱ Τοῦρκοι προστρέχουν γιά νά ἐκμεταλλευτοῦν τά καλά τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας, τήν ὁποία λοιδοροῦσαν στό παρελθόν– αὐτό εἶναι πώς ἡ ἐξέλιξη αὐτή θά μποροῦσε νά ἀποτελέσει μοχλό πίεσης στίς διαπραγματεύσεις γιά τά δικά μας ἐθνικά συμφέροντα. Ὅταν ἕνας Τοῦρκος ἀγοράζει φθηνά στήν Ἑλλάδα καί ὄχι ἀκριβά στήν Τουρκία, στήν πραγματικότητα κερδισμένος εἶναι καί ὁ Ἐρντογάν, πού ἀγοράζει κοινωνική εἰρήνη στήν Τουρκία. Ἄν ἡ Ἑλλάς εἶναι ἐγγυήτρια σέ ἕναν βαθμό τῆς κοινωνικῆς εἰρήνης στήν Τουρκία, ἀντί νά διακινδυνεύσει μείζονα ἀγαθά, ὅπως ἡ ἐθνική μας κυριαρχία καί ἡ ἐδαφική μας ἀκεραιότητα, θά ἔπρεπε νά ζητεῖ ἀπό τούς γείτονες τήν ὥρα τῆς διαπραγμάτευσης πολλά περισσότερα.

Ἐπειδή εἶδα μέ τά μάτια μου τά σμήνη τόν Τούρκων πού ἔρχονται στήν Ἑλλάδα νά ἀγοράσουν φθηνά, ἐπειδή στήν Τουρκία εἶναι πολύ ἀκριβά, καλό εἶναι ἡ παράμετρος αὐτή νά συνυπολογιστεῖ στήν χάραξη τῆς ἑλληνικῆς διαπραγματευτικῆς τακτικῆς. Μία ἀσθενής οἰκονομία, ὅπως ἡ τουρκική, δέν γίνεται νά μᾶς συμπεριφέρεται ἡγεμονικά.

ΠΗΓΗ: ΕΣΤΙΑ