Του Κώστα Ράπτη

Μακρά συνάντηση με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντελφάταχ αλ Σίσι και τον επικεφαλής των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών είχε την Τρίτη στο Κάιρο ο διευθυντής της CIA Ουίλιαμ Μπερνς με αντικείμενο το μέλλον της Λωρίδας της Γάζας.

Η συνάντηση φέρεται να υπήρξε άκαρπη, καθώς η αιγυπτιακή πλευρά κατέστησε σαφές ότι δεν θα ανεχθεί ενδεχόμενη εξώθηση του παλαιστινιακού πληθυσμού εκτός της Λωρίδας της Γάζας ούτε προτίθεται να συμβάλλει σε μια πολυεθνική δύναμη ελέγχου της περιοχής μετά την ήττα της Χαμάς, όπως συζητείται.

Οι αντιστάσεις του Σίσι ερμηνεύονται από πολλούς λόγους – όμως ο κυριότερος είναι ότι η κρίση της Γάζας βρίσκει τον ίδιο στη χειρότερη δυνατή στιγμή.

Τον Δεκέμβριο διεξάγονται, από τις 10 έως τις 12 του μηνός, προεδρικές εκλογές στην Αίγυπτο και ο στρατάρχης Σίσι σκοπεύει να διεκδικήσει μία τρίτη κατά σειρά θητεία, δέκα χρόνια αφότου ανέλαβε την εξουσία, ανατρέποντας πραξικοπηματικά, αλλά και με ικανά λαϊκά ερείσματα, την πρώτη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση που είχε έρθει στα πράγματα το προηγούμενο έτος, υπό τον Μοχάμαντ Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Για αυθεντικό πολιτικό ανταγωνισμό δεν μπορεί να γίνεται ούτε λόγος: ήδη από τον Αύγουστο του 2013 η περίοδος Σίσι ξεκίνησε με ένα πραγματικό μακελειό, την σφαγή 900 ανθρώπων κατά την εκκαθάριση των καθιστικών διαμαρτυριών που είχε διοργανώσει η Μουσουλμανική Αδελφότητα στις πλατείες Ραμπάα και Νάχτα του Καϊρου.

Οι πολιτικοί κρατούμενοι αυτή τη στιγμή στην Αίγυπτο υπολογίζονται σε 40.000 και περιγράφονται όλοι ως “ισλαμιστές”, μολονότι αντιπροσωπεύουν όλο το πιθανό φάσμα της πολιτικής διαφωνίας. Για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η περίοδος αυταρχικής διακυβέρνησης του Χόσνι Μουμπάρακ, ο οποίος ανετράπη από τις κινητοποιήσεις της Πλατείας Ταχρίρ το 2011, αρχίζει και αποτελεί αντικείμενο νοσταλγίας.

Το μιντιακό τοπίο ελέγχεται απολύτως, όπως και η πολιτική σκηνή. Ο πρώην βουλευτής Άχμεντ Ταντάουι του Δημοκρατικού Κινήματος Πολιτών, ο οποίος είχε προαναγγείλει ότι θα αντιμετωπίσει τον Σίσι στην προεδρική κάλπη, απέσυρε την υποψηφιότητά του, επικαλούμενος επιθέσεις “τραμπούκων” εναντίον υποστηρικτών του.

Θα έλεγε κανείς ότι ο στρατάρχης οδεύει σε μία επανάληψη της πρώτης “νίκης” του με 96% στις εκλογές του 2014, οι οποίες επικρίθηκαν διεθνώς. Και όμως, έχει λόγους να είναι ανήσυχος (όπως αντιστοιχεί σε τέτοια θωρακισμένα καθεστώτα) για ενδεχόμενες κοινωνικές αντιδράσεις που δεν θα μπορούν να ελεγχθούν στο μέλλον.

Ο βασικός πυροδότης της δυσφορίας είναι η κατάσταση της αιγυπτιακής οικονομίας, καθώς ο πληθωρισμός έφθασε τον Σεπτέμβριο στο ιστορικό υψηλό του 38% σε ετήσια βάση και η ανεργία των νέων κυμαίνεται στο 17%.

Από τις αρχές του χρόνου η Αίγυπτος βρίσκεται, για τέταρτη φορά τα τελευταία επτά χρόνια, σε πρόγραμμα διάσωσης του ΔΝΤ, έναντι 3 δισ. δολαρίων εντός 46 μηνών, το οποίο ελπίζεται ότι θα προσελκύσει πρόσθετη ξένη χρηματοδότηση 14 δισ. δολαρίων. Οι όροι των δανειστών από το 2016 και εξής περιλαμβάνουν μείωση των επιδοτήσεων καυσίμων, αύξηση των έμμεσων φόρων, περικοπές στον προϋπολογισμό και ιδιωτικοποιήσεις. Όμως οι προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης προσκρούουν από τη μία στον βαρύνοντα ρόλο του στρατού στην αιγυπτιακή οικονομία και τα πλέγματα διαφθορά που προκύπτουν και από την άλλη στην ανάγκη να υπάρξει κάποιο δίχτυ κοινωνικής προστασίας για τα εκατομμύρια των πληβείων που αντιμετωπίζουν εκτίναξη του κόστους διαβίωσης. Και για μία χώρα η οποία τρέφει τα 100 εκατομμύρια των κατοίκων της σχεδόν αποκλειστικά με εισαγωγές σιτηρών, ο πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας δημιουργεί μία πρόσθετη περιπλοκή.

Αν σε αυτό το τοπίο, προσθέσει κανείς και το “εθνικό θέμα” της τύχης των Παλαιστινίων, το μείγμα αρχίζει και γίνεται εκρηκτικό. Ο Σίσι αποτελεί στενό συνεργάτη των Αμερικανών και η Αίγυπτος (δεύτερος μεγαλύτερος αποδέκτης αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας παγκοσμίως μετά το Ισραήλ) συμπράττει από τη δική της πλευρά των συνόρων στον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας εδώ και 16 χρόνια. Άλλωστε η οργάνωση Χαμάς που ελέγχει τον παλαιστινιακό θύλακα, αποτελεί οιονεί “θυγατρική” της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, από τα χρόνια που η περιοχή τελούσε υπό αιγυπτιακή κυριαρχία.

Όμως καμία αραβική χώρα δεν μπορεί να παρακολουθήσει απαθώς το θέαμα μιας “δεύτερης Νάκμπα”, ήτοι μαζικής προσφυγοποίησης των Παλαιστινίων όπως το 1948, πόσω μάλλον που οτιδήποτε επιχειρηθεί στη Γάζα θα δημιουργήσει προηγούμενο για την ακόμη πιο σημαντική Δυτική Όχθη του Ιορδάνη. Ούτε και η Αίγυπτος μπορεί να ενσωματώσει, ακόμη και με ξένη βοήθεια, ένα τέτοιο προσφυγικό κύμα.

Όποια και αν είναι τα σχέδια Ισραήλ και Δύσης για την “σταθεροποίηση” της Γάζας των 2,3 εκατ. κατοίκων, η αποσταθεροποίηση της Αιγύπτου των 100 εκατομμυρίων δεν μοιάζει για καλή ιδέα. 

capital.gr