Του Tom Waldwyn

Η αμυντική βιομηχανία της Σουηδίας έλαβε πιθανώς μία ώθηση από το πρόσφατο μήνυμα της Τουρκίας ότι θα υποστηρίξει επιτέλους την αίτηση της χώρας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά υπάρχουν ακόμα αρκετά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο τομέας. Η Σουηδία εξέπληξε πολλούς, τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας, όταν ανακοίνωσε τον Μάιο του 2022 ότι θα επιδιώξει την ένταξη στο ΝΑΤΟ μετά από δεκαετίες που τηρούσε επισήμως στάση ουδετερότητας. Η χώρα ήταν ήδη κοντά σε πολλά μέλη της συμμαχίας και αρκετά εξ αυτών συγκαταλέγονταν μεταξύ των πελατών της αμυντικής βιομηχανίας της Σουηδίας, ιδιαιτέρως της Saab – η Ουγγαρία και η Τσεχία απέκτησαν το JAS-39 Gripen στις αρχές της δεκαετίας του 2000, για παράδειγμα. Όμως, όπως είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Saab, Micael Johansson, όταν παρουσίασε την Έκθεση δεύτερου τριμήνου 2023 της εταιρείας στις 20 Ιουλίου, “το να είσαι στο ΝΑΤΟ είναι φυσικά διαφορετικό πράγμα”.  

Η Saab συνεισφέρει στο έργο Μελλοντικής Επιτήρησης και Ελέγχου της Συμμαχίας του NATO το αερομεταφερόμενο αεροσκάφος έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου GlobalEye – που έχει ήδη παραγγελθεί από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σουηδία – ως πιθανό αντικαταστάτη του Boeing E-3A Sentry. Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πιθανότατα θα ενίσχυε τις πιθανότητες της εταιρείας να κλείσει τη συμφωνία, αν και το να εκτοπίσει την Boeing, η οποία προσφέρει το E-7 Wedgetail, θα συνιστούσε ακόμα μία πρόκληση και ο Johansson αναγνώρισε ότι η προσφορά της Saab θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική.

Η σουηδική αμυντική βιομηχανία είναι προσανατολισμένη στις εξαγωγές – με το 58% από τα συνολικά έσοδα της Saab να προέρχονται από ξένες πωλήσεις, για παράδειγμα – και η ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές μελών του ΝΑΤΟ θα ήταν ιδιαίτερα πολύτιμα, δεδομένου του ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ (εξαιρουμένων των ΗΠΑ) αναμένεται φέτος να δαπανήσουν συνολικά περισσότερα από 119 δισ. δολάρια σε εξοπλισμό. Αλλά υπήρξε συζήτηση στη Σουηδία σχετικά με την ανάγκη για μια αναθεωρημένη στρατηγική για την αμυντική βιομηχανία, ώστε να αντιμετωπιστεί η νέα πολιτική πραγματικότητα. Ως μέρος αυτής της διαδικασίας, οι Σουηδοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι αξιωματούχοι του κλάδου θα πρέπει να εξετάσουν αρκετά ζητήματα που δεν έχουν αντιμετωπιστεί στα πρόσφατα έγγραφα πολιτικής.  

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σουηδία διατήρησε μια ευρεία και ικανή αμυντική βιομηχανία που πληρούσε τις περισσότερες απαιτήσεις εξοπλισμού, ακόμη και αν σε ορισμένους τομείς βασιζόταν σε ξένη τεχνολογία, όπως οι κινητήρες τζετ των ΗΠΑ. Η βιομηχανία εξακολουθεί να έχει πλεονεκτήματα σε πολεμικά αεροσκάφη, σχεδιασμό και κατασκευή σκαφών, αισθητήρες, κατευθυνόμενα όπλα, αντιαρματικά όπλα πεζικού και συστήματα εκπαίδευσης (Saab)· ιχνηλατούμενα τεθωρακισμένα οχήματα (BAE Systems Hägglunds)· πυρομαχικά και πυροβόλα συστήματα (Nammo και BAE Systems Bofors)· και εξαρτήματα κινητήρα και αεροδομές (GKN Aerospace). 

Όμως, ενώ η ένταξη στο ΝΑΤΟ υπόσχεται πολλά, δεν εξαλείφει ορισμένα δύσκολα ζητήματα για την αμυντική βιομηχανία της Σουηδίας, ιδιαιτέρως στον τομέα των πολεμικών αεροσκαφών. Το 2013 η Saab πούλησε το νέο πρότυπο Gripen E του μονοκινητήριου μαχητικού στη Σουηδία, αλλά από τότε που εξασφάλισε τη Βραζιλία ως πελάτη εξαγωγών το 2014, δεν προέκυψαν άλλες εξαγωγικές συμφωνίες. Η Τσεχική Δημοκρατία που χρησιμοποιεί το Gripen επέλεξε το 2022 το F-35A Lightning II της Lockheed Martin ως μελλοντικό μαχητικό αεροσκάφος της, αν και η Saab εξακολουθεί να έχει ελπίδες να διατηρήσει την Πράγα ως πελάτη. Επιδιώκει επίσης μια συμφωνία με την Ουγγαρία και μια επόμενη παραγγελία στη Βραζιλία, ενώ προσπαθεί να εξασφαλίσει υπογραφές για το Gripen από την Κολομβία και τις Φιλιππίνες. Υπάρχει επίσης έλλειψη σαφήνειας σχετικά με την προσέγγιση της Σουηδίας για τα μαχητικά αεροσκάφη επόμενης γενιάς, σε μια εποχή που χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ ακολουθούν αναπτυξιακούς δρόμους. Η Σουηδία το 2019 υπέγραψε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για εταίρους στις μελλοντικές τεχνολογίες πολεμικών αεροσκαφών, αλλά δεν έχει ενταχθεί στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Μαχητικών Αεροσκαφών έκτης γενιάς Ιταλίας-Ιαπωνίας-ΗΒ – ο Johansson παρατήρησε πέρυσι ότι η συμμετοχή της Σουηδίας στο πρόγραμμα βρισκόταν “σε ένα είδου χειμερείας νάρκης”. Η Σουηδία κινδυνεύει να παραγκωνιστεί από την άποψη της συμβολής στις προσπάθειες σχεδιασμού και μπορεί να βρει περιορισμένες τις ευκαιρίες εργασίας της εάν καθυστερήσει να δεσμευτεί σε ένα από τα προγράμματα που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη.   

Θέματα χρηματοδότησης και κόστους κρέμονται επίσης πάνω από τον κλάδο. Η Σουηδία έχει λάβει μέτρα για να προωθήσει από το 2028 στο 2026 την ημερομηνία – στόχο ώστε οι αμυντικές δαπάνες να φτάσουν το 2% του ΑΕΠ, αλλά οι πληθωριστικές πιέσεις ήδη καταναλώνουν τι μπορεί να αγοράσει επιπλέον χρήματα. Και η υψηλή ζήτηση για στρατιωτικά αγαθά – που προκαλείται κυρίως από τον πόλεμο στην Ουκρανία – δημιουργεί πιέσεις κόστους εκτός από τις ευκαιρίες πωλήσεων. Η πολιτική εξαγωγών όπλων της Σουηδίας παραμένει επίσης σε ροή. Η χώρα πριν από αρκετά χρόνια υιοθέτησε πιο περιοριστικές κατευθυντήριες γραμμές για τις εξαγωγές όπλων, οι οποίες σταμάτησαν τις συμφωνίες με την Τουρκία. Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να κερδίσει την υποστήριξη της Άγκυρας για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η Στοκχόλμη έκτοτε ήρε τους περιορισμούς στη χώρα.   

Περισσότερη σαφήνεια θα μπορούσε να προκύψει το επόμενο έτος, όταν μια σουηδική κοινοβουλευτική επιτροπή άμυνας πρόκειται να εκδώσει έκθεση σχετικά με το ποιες δυνατότητες θα χρειαστούν για την αντιμετώπιση του νέου περιβάλλοντος απειλής.

Παρά αυτά τα ζητήματα, η παρουσίαση του 2ου τριμήνου του Johansson έδωσε αισιόδοξο τόνο για τις προοπτικές για τον αμυντικό τομέα, δεδομένης της προόδου όσον αφορά την ένταξη στο ΝΑΤΟ: “Νομίζω ότι είναι ένα πολύ θετικό βήμα… Αυτό θα σημαίνει ότι είμαστε δεσμευμένοι στη Συμμαχία μακροπρόθεσμα, και αυτό περιλαμβάνει τη βιομηχανία”.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ