Του Κώστα Ράπτη

Για όποιον επιθυμεί να διατηρήσει επιρροή στη Δυτική Αφρική, η βασική οδηγία φαίνεται πως είναι πολύ απλή: η τήρηση αποστάσεων ασφαλείας από τη Γαλλία.

Η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι από αυτήν την άποψη χαρακτηριστική. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, υπήρξε από τους πρώτους που έδωσαν το σήμα της αποκλιμάκωσης της έντασης, χαρακτηρίζοντας τη διπλωματία ως την “προτιμότερη οδό” για την επίλυση της κρίσης που προέκυψε από την ανατροπή του προέδρου Μοαμέντ Μπαζούμ του Νίγηρα, με στρατιωτικό πραξικόπημα στα τέλη Ιουλίου. Η δε δεύτερη τη τάξει του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Βικτόρια Νούλαντ, πολύ πιο τολμηρά, μετέβη αυτοπροσώπως στον Νίγηρα για συνομιλίες με εκπροσώπους της στρατιωτικής χούντας, προκειμένου να επιτύχει (διά των “καλών υπηρεσιών” της Ουάσιγκτον) την επιστροφή στη συνταγματική τάξη.

Η (έμπειρη σε ζητήματα “πολύχρωμων επαναστάσεων”) αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ συναντήθηκε και με εκπροσώπους της “κοινωνίας των πολιτών” του Νίγηρα, ωστόσο δεν της επετράπη να δει ούτε τον ανατραπέντα και πλέον κρατούμενο Μοαμέντ Μπαζούμ, ούτε τον νέο ισχυρό άνδρα της χώρας, στρατηγό Αμπντουραχαμάν Τσιανί, ενώ η μεσολαβητική προσφορά της απορρίφθηκε. Η ίδια αποχώρησε χωρίς, όπως δείχνουν οι δηλώσεις της, να έχει αποσπάσει μια σαφή εικόνα των προθέσεων της χούντας.

Το ότι ο απολογισμός ήταν, κατά δική της ομολογία, απογοητευτικός, δεν μειώνει τη σημασία του ταξιδιού. Συνιστά μία έμμεση αναγνώριση των νέων ιθυνόντων του Νίγηρα, αν όχι ως νόμιμης εξουσίας, οπωσδήποτε ως συνομιλητών που έχουν να παίξουν ρόλο. Πόσω μάλλον που η αποστολή της Νούλαντ στη Νιαμέι πραγματοποιήθηκε ενώ είχε ήδη εκπνεύσει το τελεσίγραφο της, υπό την ηγεσία της γειτονικής Νιγηρίας, Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS), το οποίο άφηνε ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης για την αποκατάσταση του Μπαζούμ.

Στην πραγματικότητα, οι μετέπειτα εξελίξεις δημιουργούν την εντύπωση ότι οι γείτονες του Νίγηρα επιχειρούν να “αποδράσουν” από το ίδιο τους το τελεσίγραφο, αν και η νέα έκτακτη σύνοδο Κορυφής της ECOWAS την Πέμπτη, στην Αμπούτζα της Νιγηρίας, διατηρεί ακόμη ανοικτό αυτό το ενδεχόμενο. Την κατάσταση περιέπλεξε η σθεναρή στάση του Μαλί και της Μπουρκίνα Φάσο. Οι δύο αυτές χώρες, οι οποίες έχουν δρομολογήσει διαδικασία ομοσπονδιοποίησής τους μετά τα παρόμοιων χαρακτηριστικών στρατιωτικά κινήματα που κατέκτησαν την εξουσία σε αμφότερες την τελευταία διετία, διαμήνυσαν ότι θα θεωρήσουν κήρυξη πολέμου εναντίον τους κάθε στρατιωτική κίνηση κατά του Νίγηρα, ενώ αντίστοιχη στάση τηρούν η Γουινέα και η Αλγερία, δηλαδή η μόνη άλλη χώρα της περιοχής που μπορεί να παραβγεί σε στρατιωτική ισχύ τη Νιγηρία.

Συνεπώς, η Νούλαντ έχει κάθε λόγο να επείγεται. Όχι τόσο για την απελευθέρωση του Μπαζούμ, όσο για την αποτροπή μιας διείσδυσης της ρωσικής μισθοφορικής εταιρείας Wagner, την οποία μια γενικευμένη πολεμική περιπέτεια θα καθιστούσε ευκολότερη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Λευκός Οίκος από νωρίς έδωσε βάρος στα ενδογενή αίτια της κρίσης του Νίγηρα, διατυπώνοντας την εκτίμηση ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ρωσικής υποκίνησης του πραξικοπήματος. Η διατύπωση ανησυχιών ότι η Ρωσία μπορεί να “επωφεληθεί” εκ των υστέρων είναι κάτι πολύ διαφορετικό από τη “νεοψυχροπολεμική πανστρατιά” που θα προκαλούσε η απόδοση της ανατροπής του Μπαζούμ σε άμεση εμπλοκή της Μόσχας. Διευκολύνει άλλωστε, τα πράγματα η επίσημη τοποθέτηση της ρωσικής διπλωματίας υπέρ της “συνταγματικής νομιμότητας” στον Νίγηρα.

Από αυτήν την άποψη, οι ενέργειες της χούντας της Νιαμέι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από τη μία, κινήσεις όπως το κλείσιμο του εναέριου χώρου και των συνόρων με ορισμένους από τους γείτονες υποδηλώνουν ετοιμότητα (αναντίστοιχη προς τις επιχειρησιακές και οικονομικές δυνατότητες της χώρας) για ένοπλη απόκρουση οποιαδήποτε επέμβασης. Από την άλλη, η αμφισημία σχετικά με την τύχη του Μπαζούμ και την πιθανότητα πρόσκλησης της Wagner αφήνει κάθε διεθνή παρατηρητή στη δύσκολη θέση να πορεύεται με εικασίες. Την ίδια στιγμή, η άρνηση υποδοχής κοινής μεσολαβητικής αποστολής της ECOWAS, της Αφρικανικής Ένωσης και του ΟΗΕ, καθώς και η συγκρότηση νέας κυβέρνησης (που κλείνει τον δρόμο σε συμβιβαστικές λύσεις γύρω από κάποιο μεταβατικό σχήμα) αποτελούν επιδείξεις αποφασιστικότητας.

Αλλά η χούντα της Νιαμέι τηρεί δύο μέτρα και σταθμά. Ενώ έχει διατάξει (χωρίς να εισακουσθεί ως τώρα) την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στη χώρα και παραλλήλως έχει εξαγγείλει τη διακοπή της εξαγωγής ουρανίου στη Γαλλία, δεν έχει λάβει κανένα μέτρο με αντιαμερικανική αιχμή, ούτε έχει ζητήσει την αποχώρηση των στρατευμάτων των ΗΠΑ, που έχουν δημιουργήσει βάση στο Αγκαντέζ.

Εξάλλου, ο στρατηγός Τσιανί έχει συμμετάσχει σε προηγούμενη επέμβαση της ECOWAS στην Ακτή Ελεφαντοστού (άρα έχει γνώση των σχετικών επιχειρησιακών σχεδίων), ενώ ο νέος αρχηγός του γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων του Νίγηρα, ταξίαρχος Μούσα Σαλαού Μπαρμού έχει συνεργασθεί επί πολλά χρόνια με τους Πεζοναύτες των ΗΠΑ, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η Νούλαντ.

Με άλλα λόγια, η “Δύση” δεν έχει λόγους να ταυτισθεί με τη Γαλλία, η οποία αποτελεί το κατεξοχήν αντικείμενο της οργής των πραξικοπηματιών. Πόσω μάλλον που η οργή αυτή στηρίζεται στην κατηγορία ότι η γαλλική πολιτική στηρίζεται στην ανοχή (το λιγότερο) των ισλαμιστών ανταρτών από τους οποίους πάσχει η περιοχή.

Ένας ευέλικτος συνδυασμός πιέσεων και προσπαθειών προσεταιρισμού ενδεχομένως να απέτρεπε την ισχυρότερη πρόσδεση του Νίγηρα σε φιλορωσικό μέτωπο – όπερ και είναι το μείζον για τις ΗΠΑ.

capital.gr