Νέο πεδίο ανταγωνισμού η Αρκτική

Του James Stavridis

Στον απόηχο της προσχώρησης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (NATO), η Συμμαχία μπορεί να κάνει τον γύρο του θριάμβου που της αξίζει. Διοικούσα στρατεύματα και από τις δύο αυτές χώρες στο Αφγανιστάν και τις σουηδικές δυνάμεις στην εκστρατεία στη Λιβύη το 2011. Τα κράτη αυτά διαθέτουν επαγγελματικό και γεμάτο κίνητρα προσωπικό, εξοπλισμένο με εξαιρετικά συστήματα τεχνολογίας, από προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη έως “αόρατες” ναυτικές κορβέτες.

Αυτό δημιουργεί προβλήματα για τον στρατό του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έχει ήδη εξαντληθεί πολύ από την ατυχή περιπέτειά του στην Ουκρανία. Και τα δύο νέα μέλη έχουν οδυνηρές ιστορικές εμπειρίες με τη Ρωσία. Η Φινλανδία έρχεται μαζί με 800 μίλια ΝΑΤΟϊκών συνόρων τα οποία οι Ρώσοι θα πρέπει να σχεδιάσουν πώς να υπερασπιστούν. Εάν ο Πούτιν εισέβαλλε στην Εσθονία, για παράδειγμα, θα ήταν τώρα πια ευάλωτος στο να πλαγιοκοπηθεί από την πρώην ουδέτερη Φινλανδία, κάτι που σίγουρα περιπλέκει σοβαρά τους στρατιωτικούς του υπολογισμούς.

Αρκτικός Κύκλος

Μια πτυχή της ένταξης Σουηδίας-Φινλανδίας η οποία λαμβάνει ελάχιστη γεωπολιτική προσοχή – όταν τα πάντα είναι επικεντρωμένα στην Ουκρανία – είναι το πώς θα λειτουργήσουν προσθετικά στη δύναμη του ΝΑΤΟ στην Αρκτική. Όταν επισκέφτηκα τις βορειοευρωπαϊκές χώρες πριν από μια δεκαετία ως ανώτατος συμμαχικός διοικητής της Συμμαχίας, οι αρχηγοί των επιτελείων Άμυνας μού έκαναν μια επίδειξη των χειμερινών δυνατοτήτων τους – της μαεστρίας τους στο να λειτουργούν σε αυτό που οι Καναδοί σύμμαχοί μας αποκαλούν Άνω Βορρά, πάνω από τον Αρκτικό κύκλο. Έφυγα βαθιά εντυπωσιασμένος.

Δεδομένων των νέων μελών, λοιπόν, πώς θα έμοιαζε μια συνεκτική στρατηγική του ΝΑΤΟ για την ολοένα και πιο σημαντική Αρκτική;

Κάντε ένα βήμα πίσω και δείτε τη γεωγραφία. Η κορυφή του κόσμου είναι ένα γεωπολιτικό Thunderdome, με το έπαθλο του Αρκτικού Ωκεανού στο κέντρο του. Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη αφαιρεί όλο και περισσότερο το κάλυμμα του πάγου, η πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας ναυτιλιακές διαδρομές και υδρογονάνθρακες -πετρέλαιο και φυσικό αέριο- θα είναι όλο και πιο κρίσιμη για τα έθνη στην μπροστινή βεράντα της Αρκτικής Θάλασσας (ο συνάδελφός μου στο Bloomberg Opinion, Liam Denning, ο οποίος πρόσφατα επέστρεψε από την περιοχή, ετοιμάζει μια εξαιρετική σειρά άρθρων και βίντεο για όλα αυτά).

Πριν από τη Σουηδία και τη Φινλανδία, πέντε τέτοιες χώρες ήταν ήδη σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ: ο Καναδάς, η Δανία (λόγω της Γροιλανδίας), η Ισλανδία, η Νορβηγία και οι ΗΠΑ. Οι δύο νέοι σύμμαχοι, παρά την έλλειψη ακτών σε ωκεανό, θεωρούνται χώρες της Αρκτικής. Περίπου το 15% της Σουηδίας και το ένα τρίτο της Φινλανδίας βρίσκονται εντός του Αρκτικού Κύκλου: πρόκειται για την περιοχή που είναι γνωστή ως Λαπωνία. Επτά σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ αντιμετωπίζουν τώρα τη Ρωσία στην άλλη όχθη του Αρκτικού Ωκεανού.

Πριν από την εισβολή του στην Ουκρανία, ο Πούτιν αύξανε τις δυνατότητες του ρωσικού στρατού στην Αρκτική. Περισσότερα στρατεύματα, βάσεις και πλοία προστέθηκαν στον Αρκτικό Κύκλο. Δεδομένων των τεράστιων απωλειών τις οποίες έχει υποστεί στην Ουκρανία, αυτή η προσπάθεια πιθανότατα θα επιβραδυνθεί, δίνοντας “όπλα” και μια ευκαιρία στο ΝΑΤΟ. Η συμμαχία θα πρέπει να σχηματίσει έναν μικρότερο “Αρκτικό Συνασπισμό” εντός του ΝΑΤΟ για να επικεντρωθεί στην αύξηση της αμυντικής της ικανότητας προς τα βόρεια.

Αυτός ο συνασπισμός θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα καλά στελεχωμένο κέντρο αφιερωμένο στη μελέτη και ανάλυση των αμυντικών δραστηριοτήτων στις σκληρές τοπικές συνθήκες. Λογικά και συμβολικά, αυτό θα πρέπει να έχει τη βάση του στην επικράτεια ενός από τους δύο νέους συμμάχους.

Λεπτομερές σχέδιο

Η συμμαχία θα πρέπει επίσης να αναπτύξει ένα λεπτομερές αμυντικό σχέδιο για την απάντηση στις ρωσικές δραστηριότητες στο βορρά. Το ΝΑΤΟ έχει επεξεργασμένα αμυντικά σχέδια για την αντιμετώπιση πιθανών επιθέσεων της Ρωσίας κατά των χωρών της Βαλτικής, της Τουρκίας και των χωρών της Μαύρης Θάλασσας – χρειάζεται ένα παρόμοιο πολεμικό σχέδιο για τον Άνω Βορρά, το οποίο να δοκιμαστεί αυστηρά τόσο σε εικονικές ασκήσεις όσο και σε πραγματικές επιχειρήσεις.

Το ΝΑΤΟ μπορεί επίσης να αυξήσει τις συνήθεις δραστηριότητες επιτήρησης και περιπολίας του στην περιοχή. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τακτικές περιπολίες πυρηνικών υποβρυχίων κάτω από τον πάγο από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, περισσότερο δορυφορικό χρόνο ο οποίος να αφιερώνεται στην επιτήρηση της πολικής περιοχής, αυξημένες υπερπτήσεις από αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας μεγάλης εμβέλειας τα οποία εκτελούν δρομολόγια από την Ισλανδία, τον Καναδά και τη Σουηδία και τέλος επίγεια συστήματα ραντάρ μεγάλης εμβέλειας στη Γροιλανδία και σε άλλες βόρειες τοποθεσίες.

Τέλος, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να διεξάγει τακτικές, μεγάλης κλίμακας μάχιμες ασκήσεις υπό ρεαλιστικές συνθήκες. Η πολεμική μάχη είναι πολύ διαφορετική σε πολικές θερμοκρασίες δεκάδων βαθμών Κελσίου κάτω από το μηδέν. Κάθε σχετικό σύστημα μάχης του ΝΑΤΟ – από πυραύλους μέχρι τυφέκια, ραντάρ και πολεμικά πλοία – θα πρέπει να αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητά του στις συνθήκες της Αρκτικής.

Υπάρχει επίσης μια διπλωματική πτυχή στον ρόλο του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Ο διεθνής οργανισμός γνωστός ως Αρκτικό Συμβούλιο περιλαμβάνει όλα τα επτά μέλη του ΝΑΤΟ και τη Ρωσία, καθώς και χώρες-παρατηρητές, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Παρείχε ένα φόρουμ για τον σχεδιασμό για την κοινή χρήση των διεθνών υδάτων και του εναέριου χώρου – ένα φόρουμ όπου μπορούν να ακουστούν οι διαφορές και να επιτευχθούν συμβιβασμοί.

Παρά τις τεράστιες διαφορές σχετικά με την Ουκρανία, το ΝΑΤΟ και η Ρωσία πρέπει να επιδιώξουν να αποφύγουν έναν πόλεμο στην κορυφή του κόσμου. Το Αρκτικό Συμβούλιο, όπως και οι αποτελεσματικές συμφωνίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών επί Ψυχρού Πολέμου, μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας διπλωματικής διαδρομής για την αντιμετώπιση μη σχετιζόμενων με την Ουκρανία ζητημάτων.

Η προσθήκη της Σουηδίας και της Φινλανδίας είναι ένα πολύ θετικό βήμα για το ΝΑΤΟ για πολλούς λόγους – γεωγραφία, στρατιωτικές δυνατότητες, προηγμένη τεχνολογία, ευρωπαϊκή ενότητα. Σηματοδοτεί ωστόσο επίσης πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα δραστηριότητας στην Αρκτική.

Η Συμμαχία θα πρέπει να σκεφτεί προσεκτικά και να ενεργήσει γρήγορα για να αξιοποιήσει αυτό το απροσδόκητο βόρειο “κεφάλαιο”, ενόσω η προσοχή της Ρωσίας είναι στραμμένη αλλού.

Πηγή: Bloomberg