Προς τι η απόφαση να χρησιμοποιηθεί το αφήγημα της “Ειδικής Επιχείρησης” από τη Ρωσική κυβέρνηση

Γράφει ο Γεώργιος – Παϊσιος Φωτιάδης

Ψυχολόγος

Η απόφαση να χρησιμοποιηθεί το αφήγημα της “Ειδικής Επιχείρησης” από τη Ρωσική κυβέρνηση αποτελεί έναν πολυδιάστατο και σύνθετο συνδυασμό νομικών, στρατηγικών, ψυχολογικών, διεθνών και πολιτικών παραμέτρων. Μέσω της ανάλυσης – κατανόησης αυτών των παραμέτρων, μπορούμε να αποκτήσουμε καλύτερο προσανατολισμό για τα κίνητρα και τους στόχους που διαμόρφωσαν αυτή την επιλογή της Ρωσίας βραχυπρόθεσμα καθώς και μακροπρόθεσμα.

Πολιτική  : Η επιλογή του μπορεί να συνάδει με συγκεκριμένους πολιτικούς στόχους της ρωσικής κυβέρνησης. Με την ετικέτα μιας “Ειδικής Επιχείρησης“, επιδιώκεται η δημιουργία μιας εικόνας ελέγχου, αντί για μια ενέργεια δευτερογενούς αντίδρασης απέναντι σε ένα δυτικό σχέδιο που ήδη εφαρμόζεται. Το αφήγημα συνεπικουρεί στη διατήρηση της εγχώριας υποστήριξης και την προβολή της κυβέρνηση ως λαμβάνουσα αποφασιστικά μέτρα χωρίς να επιφέρει τις δυνητικές συνέπειες που συνδέονται με τον “Πόλεμο“.

Στρατηγικός σχεδιασμός : Η χρήση του όρου “Ειδική Επιχείρηση” εξυπηρετεί επικοινωνιακούς στρατηγικούς σκοπούς. Μπορεί να υποδηλώνει ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις, δυνάμεις ασφαλείας εμπλέκονται σε μια περιορισμένη επιχείρηση με συγκεκριμένους στόχους, όπως ο αντιτρομοκρατικός αγώνας, η προστασία των εθνικών συμφερόντων ή την αντίδραση σε αντιληπτή απειλή. Αυτή η παρουσίαση επιτρέπει ευελιξία στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, δυνητικές μυστικές επιχειρήσεις, συγκεκριμένες επιθέσεις χωρίς απαραιτήτως να ανάγει την εισβολή σε έναν πλήρη πόλεμο. ( Ένας σημαντικός λόγος ο οποίος ο οποίος έγινε αντιληπτός εκ του αποτελέσματος είναι η δυνατότητα χρήσης μισθοφορικών δυνάμεων, καθώς και η παροχή υλικοτεχνικών μέσων και πληροφοριών σε αυτές χωρίς να εγείρονται ερωτήματα και απόψεις που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν το εσωτερικό των κέντρων λήψης αποφάσεων της Ρωσίας ) 

Νομικές και διπλωματικές συνέπειες: Η χρήση συγκεκριμένης ορολογίας έχει νομικές και διπλωματικές συνέπειες. Η ανακήρυξη μιας κατάστασης ως “Πόλεμος” μπορεί να κινητοποιήσει διεθνή νομικά πλαίσια και μηχανισμούς . Χρησιμοποιώντας τον όρο “Ειδική Επιχείρηση,” η κυβέρνηση μπορεί να επιδιώκει να διαχειριστεί αυτές τις νομικές συνέπειες,  διατήρηση διπλωματικών καναλιών πιθανώς αποφεύγοντας ορισμένες νομικές επιπτώσεις ή διεθνή παρέμβαση (έστω σε πρώτο χρόνο). Το παραπάνω αφήγημα δίνει την δυνατότητα σε χώρες που είναι δυνητικά προσκείμενες βάση των συμφερόντων τους ( ενεργειακά Γερμάνια) να έχουν όσο το δυνατό ουδέτερη στάση ( αποφυγή  επιβολής μαζικών κυρώσεων) αποφεύγοντας την κατάκριση από το πλαίσιο συμμαχίας στο οποίο ανήκουν ( ΕΕ , ΝΑΤΟ).

Επιρροή εσωτερικού ακροατηρίου: Η χρήση του συγκεκριμένου αφηγήματος από την Ρωσία ( κέντρα ψυχολογικής επιρροής) σκιαγραφεί το πλαίσιο-πρίσμα επιρροής της κοινής γνώμης – αντίληψης με αντικειμενικό σκοπό την διατήρηση ηθικού στον λαό και την μείωση των ψυχολογικών επιπτώσεων. Επιπρόσθετα διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική συνοχή και την υποστήριξη στην κυβέρνηση.  Περιγράφοντας την κατάσταση ως “Ειδική Επιχείρηση“, διατηρεί μια αίσθηση σταθερότητας και ελέγχου τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο διεθνές πεδίο.}

Έλεγχος πληροφοριών: Η επιλογή της ονομασίας “Ειδική Επιχείρηση” αντί για ‘Πόλεμο’ δικαιολογεί τον άμεσο και κάθετο περιορισμό και έλεγχο πηλοφοριών όλων των επικοινωνιακών διαύλων και μέσων (ροή πληροφοριών) του εσωτερικού, περιορίζοντας το φαινόμενο “echo chamber”-(θόλος αντήχησης: άτομα ή ομάδες ασχολούνται με επαναλαμβανόμενες συζητήσεις ή αλληλεπιδράσεις που ενισχύουν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις ή απόψεις τους, χωρίς σημαντική έκθεση σε εναλλακτικές απόψεις ή κριτική ανάλυση) επίκρισης και του απόηχου της στους Ρώσσους πολίτες εντός και εκτός της χώρας. Η Ρωσική κυβέρνηση μπορεί να επιδιώκει να περιορίσει την πρόσβαση σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες καθώς και την αυστηρή δημοσιογραφική κάλυψη υπό το πρόσχημα μιας ειδικής επιχείρησης, ελέγχοντας έτσι ολιστικά το πλαίσιο και τα όρια της δημοσιογραφίας, επηρεάζοντας έτσι την αντίληψη του λαού.

Παράθυρο μελλοντικής απεμπλοκής – διασφάλιση πλαισίου αποκλιμάκωσης. Χρησιμοποιώντας έναν όρο που υπονοεί μιας πιο περιορισμένης έκταση δράση, η κυβέρνηση μπορεί να μεταδώσει την πρόθεσή της να επιλύσει – τερματίσει την συνθήκη εισβολής χωρίς περαιτέρω κλιμάκωση ή άμεση εμπλοκή τρίτων χωρών. Μετά το πέρας της επίχρισης και την επίτευξη των αντικειμενικών στόχων. 

Εν κατακλείδι, πλήθος δυνάμεων και καθεστώτων έχουν χρησιμοποίηση παρόμοιες τεχνικές και μεθόδους ώστε παραποιήσουν και να παραμορφώσουν την ιστορική και την πραγματική αιτία των ενεργειών τους. Το αφήγημα της Ρωσίας είναι προεργασία η οποία δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την παραποίηση της Ιστορίας μακροπρόθεσμα. Αντικειμενικός σκοπός είναι η τοποθέτηση ενός ακρογωνιαίου λίθου σε ένα ρευστό και τάχιστο επικοινωνιακό περιβάλλον όπου η επανάληψη πληροφοριών τα μετατρέπει σε δεδομένα μακροπρόθεσμα. Η Ρωσία, με αυτό τον τρόπο θέτει την βάση μέσα στον αντιληπτικό κυκεώνα η οποία μελλοντικά θα παραποιήσει τα γεγονότα.  

Παράδειγμα της Τουρκίας  

Η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο στης 20 Ιουλίου 1974 (τουρκικά: Kıbrıs Barış Harekâtı, Επιχείρηση ειρήνευσης Κύπρου ή  Attila Harekâtı, Επιχείρηση Αττίλας) ήταν τουρκική στρατιωτική εισβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η εισβολή αυτή αποτελούσε απόπειρα της Τουρκίας να καταλάβει εδάφη της Κύπρου και να εδραιώσει τον έλεγχό της στην Μεγαλόνησο.

Κατά τη διάρκεια της εισβολής, η Τουρκία αναφέρθηκε στη στρατιωτική επέμβασή της ως “Επιχείρηση Ειρήνης” ή “Επιχείρηση Διατήρησης της Ειρήνης“, αντί να το αναγνωρίσει ρητά ως πολεμική – επιθετική ενέργεια. Αυτή η σκόπιμη επιλογή στη διατύπωση είχε ως στόχο να παρουσιάσει τις ενέργειες της Τουρκίας ως απόκριση για την προστασία της τουρκοκυπριακής μειονότητας και τη διατήρηση της ειρήνης και σταθερότητας στο νησί.

Χρησιμοποιώντας τον όρο “Επιχείρηση Ειρήνης“, η Τουρκία επιδίωκε να διαμορφώσει το αφήγημα γύρω από την εισβολή, παρουσιάζοντάς την ως μια περιορισμένη επέμβαση με ανθρωπιστικό κίνητρο. Αυτή η διατύπωση είχε ως στόχο να αποκτήσει διεθνή υποστήριξη και να αποφύγει τις αρνητικές συνδέσεις που συνδέονται με επιθετικές στρατιωτικές ενέργειες ή μιας εισβολής.

Τα χρόνια που ακολούθησαν την εισβολή, η ιστορική αφήγηση γύρω από τα γεγονότα του 1974 έχει υποστεί παραπλάνηση και ποικίλες ερμηνείες, τόσο εντός όσο και εκτός της Τουρκίας. Η Τουρκία έχει εργαστεί για να διαμορφώσει τις ιστορικές αναφορές έτσι ώστε να ευθυγραμμίζονται με τους στρατηγικούς της στόχους, τονίζοντας τον ρόλο της ως προστάτη των Τουρκοκυπρίων και υποβαθμίζοντας οποιαδήποτε παραβίαση του διεθνούς δικαίου ή της εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου.