Κρίσιμη θεωρείται στο Ισραήλ η εβδομάδα που διανύουμε για τις αποφάσεις που αναμένεται να λάβει η Ουάσιγκτον σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας με το Ιράν για τον έλεγχο του πυρηνικού του προγράμματος. Δυσάρεστο προμήνυμα για την ισραηλινή πλευρά είναι η πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας να αποδεχθεί τις διευκρινίσεις της Τεχεράνης επί των καταγγελιών για παραβίαση των επιτρεπομένων ορίων εμπλουτισμού ουρανίου. Ακολούθησαν δημόσιες τοποθεσίες ισραηλινών αξιωματούχων, με τον Υπουργό Άμυνας της χώρας ουσιαστικά να προειδοποιεί ότι «ελλείψει δυτικής κατανόησης», η στιγμή της ανάληψης μονομερούς στρατιωτικής επιχείρησης κατά του Ιράν πλησιάζει.

Πράγματι, οι συχνές δραματικές προειδοποιήσεις επικοινωνιακά δεν ωφέλησαν και η ισραηλινή διπλωματία διαπιστώνει ότι οι επανειλημμένες δηλώσεις ανησυχίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν καλύπτονται πια από τα διεθνή ΜΜΕ.

Ο ‘ιρανικός κίνδυνος’ εκλαμβάνεται στο εξωτερικό ως το αγαπημένο θέμα κάθε ισραηλινού μονολόγου, αλλά λίγοι τον ακούν με προσοχή. Αυτή η ισραηλινή μοναξιά δεν κρύβεται πια. Παρότι στα τοπικά ΜΜΕ, η επικείμενη συνάντηση του ισραηλινού Υπουργού Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, με τον αμερικανό ομόλογό του, Λόιντ Όστιν, εμφανίζεται ωσάν «η τελευταία ευκαιρία» να πεισθούν οι ΗΠΑ να μην υπογράψουν συμφωνία με το Ιράν, δεν υπάρχει εγχώρια εκτίμηση που να μην καταλήγει ότι πρόκειται για μια ευκαιρία χαμένη εκ των προτέρων.

Το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα πράξει το Ισραήλ στην περίπτωση μίας επικείμενης συμφωνίας ΗΠΑ-Ιράν. Οι ισραηλινές εναλλακτικές προς τους Αμερικανούς στερούνται ρεαλισμού. Από τη μια, εάν το Ιράν αφεθεί εκτός συμβατικού πλαισίου, θα συνεχίσει ανενόχλητο να εμπλουτίζει ουράνιο χωρίς διεθνή έλεγχο. Από την άλλη, εάν η νέα συμφωνία με τις ΗΠΑ υπογραφεί, ο Πρόεδρος Μπάιντεν θα φανεί συνεπής ότι «επί των ημερών του, το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα», αλλά δεν εγγυάται για το τι θα συμβεί μετά το πέρας της θητείας του. Ο Μπάιντεν θα έχει φύγει. Ο ιρανικός κίνδυνος θα είναι παρών.

Οι Ισραηλινοί απορρίπτουν αμφότερα τα ενδεχόμενα, αφήνοντας ουσιαστικά ένα μόνο περιθώριο: Τη στρατιωτική δράση, μονομερή ή μη. Από την άλλη, προ δύο εβδομάδων, ο ισραηλινός Υπουργός Άμυνας δήλωνε ότι εάν αυτό συμβεί, «ο άμαχος πληθυσμός στο Ισραήλ θα ζήσει πρωτόγνωρες καταστάσεις». Και δεν διευκρίνισε εάν προτίθεται να αναλάβει ο ίδιος μια τέτοια ευθύνη.

Μετά την πικρή γεύση που άφησε η τριήμερη επίσκεψη Μπλίνκεν στη Σαουδική Αραβία (6-8/6/2023), το Ισραήλ οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι οι Συμφωνίες του Αβραάμ δεν συνεπάγονται απαραίτητα τον σχηματισμό ενός συμπαγούς αντι-ιρανικού προκεχωρημένου φυλακίου. Αντιθέτως, το Ιράν βρέθηκε ξαφνικά να ανανεώνει τις γέφυρες με τους γείτονές του. Η «άνοιξη» στις σχέσεις Ριάντ-Τεχεράνης αποτελεί για το Ισραήλ μία έκπληξη δυσάρεστη, που σίγουρα καθυστερεί τυχόν περιφερειακές στρατιωτικές συνέργειες κατά του ιρανικού παράγοντα. Από την άλλη, η διακυβέρνηση Μπάιντεν δεν προτίθεται να ανοίξει νέο θερμό μέτωπο. Αντιθέτως, θέλει να κλείσει το «κεφάλαιο Ιράν», για να αποσπάσει την Τεχεράνη από την σφιχτή ρωσοκινεζική αγκαλιά.

Είναι, ωστόσο, εντυπωσιακό, γιατί οι ΗΠΑ δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται ότι τόσο το Ιράν, όσο και άλλοι σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες (βλ. Σαουδική Αραβία, Τουρκία) έμαθαν πια να κινούνται πέρα και υπεράνω παλαιών, γνωστών στεγανών.

Ο δρ. Γαβριήλ Χαρίτος διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ και του ισραηλινού Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν.