Γρήγορη αξιοποίηση του φυσικού αερίου για παραγωγή φθηνού ηλεκτρικού ρεύματος προς όφελος νοικοκυριών και επιχειρήσεων προβλέπει η επικαιροποιημένη ενεργειακή πολιτική της νέας κυβέρνησης, ζήτημα το οποίο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ιεραρχεί ψηλά στις προτεραιότητές του. Ουσιαστικά η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη επαναφέρει το πλάνο για μετατροπή της Κύπρου σε μικρό αλλά νευραλγικό κόμβο υγροποίησης φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου ετοιμάζει βαλίτσες για το Ισραήλ προκειμένου να υπογράψει μνημόνιο συναντίληψης, που θα θέτει το πολιτικό πλαίσιο για την εγκατάσταση υποθαλάσσιου αγωγού, ο οποίος θα ενώνει τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες των δύο χωρών. Προηγήθηκε η συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου, οι οποίοι έδωσαν τα χέρια για το φιλόδοξο αυτό πλάνο, το οποίο θεωρείται υλοποιήσιμο και ρεαλιστικό.

Η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέδειξε την ανάγκη απεξάρτησης της Κύπρου από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, οι οποίες επηρεάζουν την ενεργειακή αγορά. Συνεπώς, η αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου είναι μονόδρομος, με πρώτιστο στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους για κάλυψη των αναγκών της κυπριακής αγοράς, δηλαδή των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, που ασφυκτιούν εδώ και χρόνια για φθηνή ενέργεια.

Οι πυλώνες

Η επικαιροποιημένη ενεργειακή πολιτική της Λευκωσίας έχει σαν άμεσο στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους αλλά τα μακροπρόθεσμα διακυβεύματα έχουν ζωτική σημασία για την Κύπρο γιατί προσβλέπουν στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας, στην απεξάρτησή της Κύπρου από διεθνή γεωπολιτικά γεγονότα που επηρεάζουν τις τιμές της ενέργειας, στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της χώρας, στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού και στην ταχεία μετάβαση σε πράσινη οικονομία. «Η αξιοποίηση του φυσικού αερίου δεν είναι αυτοσκοπός, είναι το μεταβατικό στάδιο για να περάσουμε ομαλότερα στην πράσινη οικονομία» δηλώνει στο Insider ο αρμόδιος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου. «Αυτοσκοπός είναι η πράσινη μετάβαση» συμπληρώνει και εξηγεί ότι η επικαιροποίηση της ενεργειακής πολιτικής της Λευκωσίας γίνεται στη βάση τεχνοοικονομικών κριτηρίων. Ετσι, παράλληλα με τις προσπάθειες ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τη διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη από τη Δημόσια Εταιρεία Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), το οποίο στη συνέχεια θα επαναεριοποιείται στο τερματικό της Εταιρείας Υποδομών Φυσικού Αερίου (η ΕΤΥΦΑ είναι θυγατρική εταιρεία της ΔΕΦΑ), που κατασκευάζεται στο Βασιλικό για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή, η κυβέρνηση θέτει ως εναλλακτική επιλογή την εισαγωγή φυσικού αερίου σε αέρια μορφή μέσω αγωγού. Η πολιτική βούληση υπάρχει και θα επισημοποιηθεί με την υπογραφή του μνημονίου Κύπρου-Ισραήλ για σύνδεση των ΑΟΖ τους με αγωγό, αλλά από εκεί και πέρα το λόγο θα έχουν οι εταιρείες.

Ο κ. Παπαναστασίου εμφανίζεται αρκετά αισιόδοξος ότι το προκαταρκτικό ενδιαφέρον των εταιρειών θα αποτυπωθεί με πιο επίσημη μορφή στο εργαστήρι που θα οργανωθεί στη Λευκωσία από  το υπουργείο σε συνεργασία με την Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου το διήμερο 29-30 Μαΐου υπό τον τίτλο «The Cyprus Gateway: Natural Gas to Power and Liquefaction». Σύμφωνα με τον υπουργό, στο εργαστήρι έχουν προσκληθεί εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη βιομηχανία του φυσικού αερίου και καλύπτουν όλη την αλυσίδα παραγωγής, προμήθειας και αγοράς, αλλά και στην αλυσίδα του ηλεκτρισμού. Στόχος είναι η παρουσίαση και συζήτηση της προοπτικής μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κύπρο με αγωγό, για ηλεκτροπαραγωγή και για προώθηση των επιλογών εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG. Στις εκκρεμότητες μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ παραμένει το θέμα της συνεκμετάλλευσης του φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα στα τεμάχια Αφροδίτη – Ισάι.  Η διαφορά τυγχάνει διαπραμάτευσης ανάμεσα στα υπουργεία ενέργειας των δύο χωρών, με πηγές στη Λευκωσία να υποστηρίζουν ότι υπάρχει μεγάλος βαθμός σύγκλισης.  Πάντως ο όλος σχεδιασμός δεν αναιρεί την πρόθεση για συνεργασία με την Αίγυπτο και πιο συγκεκριμένα, για τη μεταφορά φυσικού αερίου από Κύπρο στα τερματικά της Αιγύπτου.

Το τεχνικό μέρος

Με βάση τον σχεδιασμό το αέριο θα μεταφέρεται με αγωγό σε αέρια μορφή, θα υγροποιείται και θα φορτώνεται σε πλοία LNG, όπως το θέλει πλέον η ευρωπαϊκή αγορά. Για την υγροποίηση η λύση φαίνεται να βρίσκεται στην τεχνολογία των χερσαίων αρθρωτών σταθμών (Modular LNG Plants), που είναι μονάδες μικρότερης δυναμικότητας. Πρόκειται ουσιαστικά για προσωρινές εγκαταστάσεις που μπορούν να αποσυναρμολογηθούν και να μεταφερθούν σε άλλη τοποθεσία. Δεν είναι η τεχνολογία του τερματικού υγροποίησης με τα «τρένα», που συζητούσαμε για να κατασκευαστεί στην Κύπρο αρχές της δεκαετίας, με την πρώτη ανακάλυψη φυσικού αερίου στο «Αφροδίτη». Η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί και πλέον κερδίζει έδαφος η τάση των πλωτών σταθμών υγροποίησης (FLNG) και των χερσαίων προκατασκευασμένων σταθμών υγροποίησης (Modular LNG Plants). Πέραν όμως της μεταφοράς φυσικού αερίου σε αέρια μορφή για υγροποίηση στην Κύπρο, το επικαιροποιημένο ενεργειακό πλάνο της κυβέρνησης προβλέπει και αξιοποίηση του τερματικού LNG Terminal στο Βασιλικό για την πλωτή μονάδα αποθήκευσης επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU), για τις χερσαίες και τις θαλάσσιες υποδομές. Ο συνδυασμός των δύο αυτών πηγών υπηρετεί την κάλυψη των στόχων για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και επιπλέον, συμβάλλει στη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού που θα επιτρέπει στη Δημόσια Εταιρεία Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) να προμηθεύεται το πιο φτηνό καύσιμο.

Το χρονοδιάγραμμα

Ο υπουργός Ενέργειας αποφεύγει να δώσει χρονικό ορόσημο για το πότε μπορεί το φυσικό αέριο να είναι στην Κύπρο. Εξηγεί όμως ότι από τη στιγμή που θα υπάρξει η οριστική απόφαση της εταιρείας για υλοποίηση του έργου (Final Investment Decision) απαιτούνται 2.5 χρόνια. «Χρειάζονται να παραγγελθούν οι αγωγοί, τα units, να βρεθούν οι εργολάβοι κλπ», δηλώνει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαναστασίου. Είναι σημαντικό πάντως το γεγονός ότι όλο αυτό το έργο της υγροποίησης θα εργάζεται με πράσινη ενέργεια, που θα είναι ακόμη πιο φθηνή γιατί δεν θα έχει πρόστιμο για τους ρύπους. «Θα φροντίσουμε ώστε να δουλεύουν με πράσινο ρεύμα. Στόχος μας είναι την πληθώρα ηλεκτρισμού που τώρα απορρίπτουμε να την αποθηκεύουμε και να την δίδουμε για την παραγωγή» συμπληρώνει ο υπουργός Ενέργειας και αναφέρεται στη ανάγκη αναβάθμισης του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες. 

Eξυπνο δίκτυο διανομής

Παρόλον ότι το ενδιαφέρον για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών είναι ιδιαίτερα αυξημένο, η Κύπρος περιλαμβάνεται στις χώρες της ΕΕ που καταγράφουν αρνητική πρωτιά στην κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Η αναβάθμιση του συστήματος διανομής και τα έργα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας είναι υποδομές ζωτικής σημασίας, που θα ανατρέψουν το υφιστάμενο τοπίο.

Η αδυναμία αποθήκευσης ενέργειας παραμένει πηγή απώλειας σημαντικής ποσότητας ενέργειας αλλά και απώλειας οικονομικών πόρων. Για πρώτη φορά σημειώθηκε πρόσφατα στην Κύπρο σημαντική απώλεια ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, λόγω του γεγονότος ότι η παραγόμενη ενέργεια ήταν περισσότερη από τη ζήτηση και έθετε σε κίνδυνο το ισοζύγιο ενέργειας. Το ανισοζύγιο παραγωγής-ζήτησης παρατηρείται την άνοιξη και το φθινόπωρο όταν οι θερμοκρασίες είναι ήπιες και δεν επιβάλλουν τη χρήση συσκευών θέρμανσης και κλιματιστικών. Η ενεργειακή μετάβαση είναι μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία αφού η αλματώδης ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή συνοδεύεται με τεράστιες προκλήσεις για τα ηλεκτρικά δίκτυα.

Από Insider Μαΐου