Του Dumitru Minzarari

Οι διαμαρτυρίες αντιπροσωπεύουν ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχεία μιας λειτουργικής δημοκρατίας, εκπληρώνοντας μια σειρά από σημαντικές πολιτικές λειτουργίες. Στη Μολδαβία, η Ρωσία τις εκμεταλλεύεται, τις χρησιμοποιεί και τις εργαλειοποιεί ως μέρος της εκστρατείας της κατά της φιλοδυτικής κυβέρνησης. Τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία έχει κινητοποιήσει τους πολιτικούς πληρεξουσίους της στη Μολδαβία για να διαμαρτυρηθούν κατά της κυβέρνησης και μάλιστα έχει πληρώσει τους ανθρώπους για να συμμετάσχουν στις συγκεντρώσεις τους. Η κυβέρνηση της Μολδαβίας έχει κάνει κάποιες προσπάθειες να ανταποκριθεί σε αυτές τις επιρροές, αλλά η προσέγγισή της είναι έντονα εσφαλμένη.

Η εργαλειοποίηση διαμαρτυριών από τη Ρωσία είναι βασικό στοιχείο του υβριδικού πολέμου της – ένα είδος διακρατικής επιθετικότητας κάτω από το κατώφλι του συμβατικού πολέμου – εναντίον της φιλοδυτικής μολδαβικής κυβέρνησης υπό την ηγεσία της προέδρου Μάγια Σάντου. Εδώ και αρκετούς μήνες, η Ρωσία κατευθύνει τους δύο κύριους πολιτικούς της αντιπροσώπους στη Μολδαβία – το Κόμμα των Σοσιαλιστών και το Κόμμα Σορ – να εφαρμόσουν τη στρατηγική της για εξαναγκασμό.

Από τη μια πλευρά, η Μόσχα χρησιμοποίησε το μονοπώλιο της στην ενεργειακή αγορά της Μολδαβίας για να αυξήσει τις τιμές του φυσικού αερίου πριν από τους δύο τελευταίους χειμώνες και απείλησε με περικοπές φυσικού αερίου, επηρεάζοντας σοβαρά την πλειοψηφία του οικονομικά υποβαθμισμένου πληθυσμού της Μολδαβίας. Από την άλλη πλευρά, οδήγησε τους δύο πληρεξούσιους της να συσπειρώσουν τμήματα του κυρίως άπορου πληθυσμού εναντίον της φιλοευρωπαϊκής κυβέρνησης, μεταθέτοντας την ευθύνη για τις αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου στις κατεστημένες αρχές και πληρώνοντας τους διαδηλωτές για να συμμετάσχουν στις συγκεντρώσεις.

Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία επιχειρεί να σταματήσει τη συνεργασία της Μολδαβίας με τη Δύση, να αυξήσει τα φιλορωσικά αισθήματα στη Μολδαβία και να αναγκάσει ιδανικά την κυβέρνηση να αποδεχθεί την κατεύθυνση του Κρεμλίνου στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας της. Ο μεσοπρόθεσμος στόχος είναι να φέρει στην εξουσία τους πολιτικούς του αντιπροσώπους στη Μολδαβία και να εδραιώσει ένα αυταρχικό σύστημα διακυβέρνησης στη χώρα, το οποίο θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει για να εμποδίσει τη λαϊκή αντίσταση μετατρέποντας τη Μολδαβία σε κράτος δορυφόρο.

Στις αρχές Μαρτίου, ο συντονιστής για τις στρατηγικές επικοινωνίες στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζον Κίρμπι, δήλωσε ότι σύμφωνα με τις πληροφορίες των ΗΠΑ, Ρώσοι παράγοντες με δεσμούς με τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών σχεδιάζουν να οργανώσουν και να εκμεταλλευτούν διαδηλώσεις στη Μολδαβία “ως βάση για να υποκινήσουν μια κατασκευασμένη εξέγερση κατά της κυβέρνησης της Μολδαβίας”. Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία ενημέρωσε τις μολδαβικές αρχές για τις σχεδιαζόμενες ενέργειες της Ρωσίας να ανατρέψει την υφιστάμενη κυβέρνηση και να την αντικαταστήσει με μια πιστή στο Κρεμλίνο, κάτι που η Σάντου αναγνώρισε.  

Οι αρχές της Μολδαβίας προσπάθησαν να ανταποκριθούν σε αυτήν την απειλή. Ακριβώς πριν από τις πιο πρόσφατες δημόσιες συγκεντρώσεις στις 12 Μαρτίου – με επικεφαλής το Κόμμα Σορ – δήλωσαν ότι κατάφεραν να αποτρέψουν μια συνωμοσία που κατευθύνθηκε από ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας για την υποκίνηση βίαιων ενεργειών κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων προκλήσεων και επιθέσεων κατά της αστυνομίας. Οι αρχές επιβολής του νόμου της Μολδαβίας συνέλαβαν περισσότερα από 50 άτομα πριν από τις διαδηλώσεις, δηλώνοντας ότι ήταν μέρος περίπου δέκα “ειδικών ομάδων” που συντονίζονταν από έναν Ρώσο πράκτορα πληροφοριών και είχαν επιφορτιστεί με βίαιες επιθέσεις κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης. Η αστυνομία κατέσχεσε δεκάδες χιλιάδες σε δολάρια και ευρώ από αυτές τις ομάδες και το Κόμμα Σορ – φέρεται να προέρχονται από ρωσικές πηγές – καθώς και υλικό παρακολούθησης που επιβεβαιώνει τις παράνομες δραστηριότητές τους. Επιπλέον, η συνοριακή αστυνομία της Μολδαβίας ανέφερε ότι πρόσφατα εμπόδισε ένα μέλος της ρωσικής κρατικής χορηγίας της Ομάδας Βάγκνερ να εισέλθει στη Μολδαβία και αρνήθηκε την είσοδο στη χώρα σε περισσότερους από 180 αλλοδαπούς κατά τη διάρκεια της εβδομάδας πριν από τη συγκέντρωση της 12ης Μαρτίου.

Αλλά η ποινική έρευνα των μολδαβικών αρχών στόχευε μόνο το εξωτερικό στοιχείο της εξέγερσης, ενώ έκανε ελάχιστα για να υπονομεύσει τα εσωτερικά. Αυτό είναι εφικτό μόνο ως βραχυπρόθεσμη, καθυστερημένη στρατηγική. Είναι σχεδόν αδύνατο να αποτραπεί η σταδιακή διείσδυση στη χώρα εκπαιδευμένων ατόμων που θα αποτελούσαν το βίαιο σκέλος της εξέγερσης. Για να ελαχιστοποιηθεί η απειλή, μαζί με την απομάκρυνση του εξωτερικού βραχίονα της εξέγερσης, οι μολδαβικές αρχές πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν τον εσωτερικό βραχίονα, που σχηματίζεται από τους τοπικούς πολιτικούς πληρεξούσιους της Ρωσίας. Αυτοί οι πληρεξούσιοι παρέχουν στη Ρωσία πολιτική νομιμότητα στη Μολδαβία, τοπικό σχεδιασμό και οργάνωση και εύκολη πρόσβαση στους κρατικούς θεσμούς της Μολδαβίας. Το τμήμα του πληθυσμού του οποίου οι πολιτικές προτιμήσεις έχουν διαμορφωθεί με επιτυχία από το Κρεμλίνο τους δίνει αυτή τη δυνατότητα.

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι το συλλαλητήριο της 12ης Μαρτίου ήταν μια προπαρασκευαστική και αναγνωριστική άσκηση για τους Ρώσους επιχειρηματίες. Οι πληροφορίες που αποκάλυψε η αστυνομία υποδηλώνουν ότι η σχεδιαζόμενη βία πιθανότατα είχε σκοπό να δοκιμάσει την απόκριση των αρχών επιβολής του νόμου και τις τυπικές διαδικασίες λειτουργίας, καθώς και τους μηχανισμούς συντονισμού μεταξύ των σχετικών κρατικών υπηρεσιών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο αριθμός των ανθρώπων που σχεδίαζαν να επιτεθούν στην αστυνομία κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων δεν θα ήταν αρκετός για να καταλάβουν τα κυβερνητικά κτίρια. Οι “επιτιθέμενοι” στρατολογήθηκαν επίσης από εγκληματικές και αθλητικές ομάδες, κάτι που υποδηλώνει ότι χρειαζόταν μόνο η επιθετικότητά τους. Για να ανατραπεί η κυβέρνηση, θα χρειάζονταν τουλάχιστον μερικές εκατοντάδες εκπαιδευμένοι πράκτορες. Οι αρχές έλαβαν επίσης τέσσερις ψευδείς κλήσεις για απειλές για βόμβες την ημέρα της συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένης μίας με στόχο το διεθνές αεροδρόμιο του Κισινάου, κάτι που επιβεβαίωσε τον διερευνητικό χαρακτήρα αυτών των ενεργειών.

Επιπλέον, αυτές οι συγκεντρώσεις πιθανότατα έχουν σχεδιαστεί για να ριζοσπαστικοποιήσουν περαιτέρω την κοινωνία και να βαθύνουν τη δυσπιστία του πληθυσμού προς τις αρχές, καθώς η ευθύνη για τη βία θα βαρύνει την αστυνομία. Ακολουθώντας αυτή τη στρατηγική, η Ρωσία θα είναι επομένως σε θέση να αυξήσει σταδιακά τον αριθμό των γνήσιων διαδηλωτών που θα συμμετέχουν σε μελλοντικές διαδηλώσεις.

Οι ρωσικές ενέργειες υποδηλώνουν έντονα ότι η Μόσχα προετοιμάζεται για μια πλήρους κλίμακας εξέγερση στη Μολδαβία. Οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές το 2024 και οι βουλευτικές εκλογές το 2025 παρέχουν ένα παράθυρο ευκαιρίας: οι εκλογές προσφέρουν το τέλειο πλαίσιο για μια εξέγερση, καθώς οι βίαιες διαμαρτυρίες μπορεί να εξηγηθεί ότι προέρχονται από τη λαϊκή δυσαρέσκεια με τα εκλογικά αποτελέσματα. Παράλληλα, η Ρωσία διεξάγει επιχειρήσεις επιρροής στη Μολδαβία, οι οποίες γίνονται εφικτές από τις ανεπαρκείς προσπάθειες των αρχών να τις περιορίσουν. Υπάρχουν προτάσεις ότι οι εκστρατείες παραπληροφόρησης της Ρωσίας λειτουργούν: δεδομένα δημοσκοπήσεων δείχνουν ότι ο αριθμός των ερωτηθέντων που θεωρούν την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ως αδικαιολόγητη μειώθηκε σε 38,2% τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, από 43,1% τον Μάρτιο του 2022. Η περιοχή της Γκαγκαουζίας, όπου ο πληθυσμός δείχνει ήδη σημάδια απόρριψης της εξουσίας του Κισινάου, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις υβριδικές πολεμικές ενέργειες της Ρωσίας ενόψει των εκλογών.

Οι αρχές της Μολδαβίας πρέπει να γνωρίζουν ότι μια ρωσική υβριδική επίθεση δεν θα βασίζεται μόνο σε μία γραμμή επίθεσης. Η Μολδαβία χρειάζεται μια νέα προσέγγιση στην εθνική ασφάλεια και άμυνα για να προστατευτεί από μια ρωσική εξέγερση και τις συνδεδεμένες απειλές. Θα πρέπει να απομακρυνθεί από τον αστυνομικό – κεντρικό τομέα ασφαλείας, που κληρονόμησε από προηγούμενες κλεπτοκρατικές κυβερνήσεις, και να δημιουργήσει επαγγελματικές υπηρεσίες πληροφοριών που να είναι πιο κατάλληλες να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις. Η αστυνομία έσπευσε να προβεί σε λίγες συλλήψεις πριν από τη συγκέντρωση της 12ης Μαρτίου, και με αυτόν τον τρόπο και εξέθεσε τον μυστικό πράκτορά της και δεν κατάφερε να συγκεντρώσει στοιχεία που να συνδέουν τη ρωσική υπηρεσία κατασκοπείας με τους τοπικούς πολιτικούς πληρεξούσιους της. Εκτός από την ενίσχυση των υπηρεσιών πληροφοριών της, πρέπει να προστατεύει τον πληθυσμό της από τις επιχειρήσεις επιρροής της Ρωσίας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ