Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Ραμαζάνι και το Εβραϊκό Πάσχα θα συνέπιπταν χρονικά και ήταν κοινό μυστικό ότι ο φετινός Απρίλιος προβλέπεται ταραχώδης. Σε αυτό βοηθούσαν οι κατά καιρούς ακραίες δηλώσεις ορισμένων υπουργών της ακροδεξιάς εθνοθρησκευτικής πτέρυγας της ισραηλινής κυβέρνησης, συν το ότι από την αρχή του 2023 αυξήθηκε κατακόρυφα ο αριθμός τόσο των παλαιστινιακών επιθέσεων όσο και των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Δυτική Όχθη.

Με αρχιτέκτονα την διακυβέρνηση Μπάιντεν, το Ισραήλ, η Παλαιστινιακή Αρχή, η Ιορδανία και η Αίγυπτος αποφάσισαν να δράσουν προληπτικά με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθούν με τη συμμετοχή των ΗΠΑ δύο διεθνείς διασκέψεις για να απομακρυνθεί το ενδεχόμενο ενός ταραχώδους Απριλίου. Η πρώτη έγινε στην Άκαμπα στις 26/2 και η δεύτερη στο Σαρμ-Αλ-Σέιχ στις 19/3, μόλις 4 μέρες πριν την έναρξη του Ραμαζανίου. Επρόκειτο για ένα ενδιαφέρον πείραμα, που πέτυχε εν μέρει. Οι πρώτες εννέα μέρες του Ραμαζανίου κύλησαν ήρεμα, εκπλήσσοντας τους πάντες. Προηγουμένως, και παρά τις αντιδράσεις της ενδοκυβερνητικής ακροδεξιάς, το Ισραήλ πάγωσε την κατεδάφιση αυθαιρέτων αραβικών κτισμάτων και εκκένωσε παράνομους εβραϊκούς καταυλισμούς στην Δυτική Όχθη, επιτρέποντας παράλληλα σε ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό προσκυνητών από την Δυτική Όχθη και τη Γάζα να μεταβαίνουν στις προσευχές στο Αλ-Άκσα.

Ωστόσο, όταν μαθεύτηκε ότι η ισραηλινή αστυνομία προέβη σε συλλήψεις Εβραίων ακτιβιστών που στόχευαν να μεταβούν στον προαύλιο χώρο του Τεμένους Αλ-Άκσα για να αναβιώσουν το έθιμο της θρησκευτικής σφαγής αρνιών και κατσικιών κατά την παραμονή του Εβραϊκού Πάσχα, νεαροί Παλαιστίνιοι κινητοποιήθηκαν. Εφοδιάστηκαν με πέτρες, μπουκάλια και πυροτεχνήματα και επεδίωκαν να διανυκτερεύσουν μέσα στο Αλ-Άκσα για να αντιμετωπίσουν Εβραίους θρησκευόμενους ακτιβιστές που θα επιχειρούσαν να πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους τα ξημερώματα του Εβραϊκού Πάσχα στις 4/4. Οι εικόνες από την ισραηλινή αστυνομική επιχείρηση εκκένωσης του Τεμένους προκάλεσαν την ανάφλεξη όλων των μετώπων. Η αναταραχή στην Ιερουσαλήμ επεκτάθηκε στην μεθόριο της Γάζας, στις αραβικές μειονοτικές πόλεις στο Βόρειο Ισραήλ και τέλος στην μεθόριο με τον Λίβανο και τη Συρία. Αυτή η ανάφλεξη διήρκησε πέντε μέρες, με τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στις εβραϊκές πόλεις της χώρας κατά της αμφιλεγόμενης δικαστικής μεταρρύθμισης να συμπληρώνουν ένα χαοτικό σκηνικό.

Η εκτόξευση ρουκετών από τη Γάζα ήταν αναμενόμενη, ως επίσης και οι ταραχές στην Δυτική Όχθη. Οι περιστάσεις θα ενθάρρυναν την επανάληψη των συγκρούσεων μεταξύ Εβραίων και Αράβων στις μικτές πόλεις του προπέρσινου Μαΐου. Ωστόσο, ο φετινός ταραγμένος Απρίλιος διέφερε σε σημαντικά σημεία:

Κατ’ αρχήν, οι διαδηλώσεις των Αράβων μειονοτικών δεν εξαπλώθηκαν σε αστικά κέντρα με μικτό πληθυσμό.
Όσον αφορά στο μπαράζ των ρουκετών από τον Νότιο Λίβανο, η Χεζμπολάχ δεν ανέλαβε καμία ευθύνη. Παράλληλα, η κυβέρνηση του Λιβάνου καταδίκασε «όσους χρησιμοποιούν την λιβανική επικράτεια ως εφαλτήριο στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά τρίτης χώρας», ενώ την ίδια στιγμή, ο τακτικός λιβανικός στρατός, για πρώτη φορά ύστερα από τρεις δεκαετίες, ανέλαβε δράση στον Νότιο Λίβανο και (προφανώς με την άδεια της Χεζμπολάχ) κατάσχεσε ρουκέτες και εκτοξευτήρες που ανήκαν σε πυρήνες της Χαμάς στο παλαιστινιακό στρατόπεδο προσφύγων Ρασιντίγιε της Τύρου.

Η εντυπωσιακή μεταστροφή της κυβέρνησης της Βηρυτού οφείλεται στις δεσμεύσεις που ανέλαβε κατά την υπογραφή της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης με το Ισραήλ τον περσινό Οκτώβριο. Παρά τις αντιρρήσεις που είχε προβάλει, την θαλάσσια οριοθέτηση Λιβάνου-Ισραήλ είχε αποδεχθεί και η Χεζμπολάχ, θέλοντας να αποδείξει ότι δεν προτίθεται να εμποδίσει την ανάκαμψη της λιβανικής οικονομίας και την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της χώρας. Τέλος, σε συγκυριακό επίπεδο, αυτήν την περίοδο η προσωρινή κυβέρνηση του Λιβάνου δυσκολεύεται να ανταπαντήσει στις κατηγορίες του ΔΝΤ, που την φέρουν απρόθυμη να προβεί σε δομικές μεταρρυθμίσεις της λιβανικής οικονομίας. Με την ‘επανακατάληψη’ του ελέγχου του Νοτίου Λιβάνου, η Βηρυτός θέλει να αποδείξει ότι έχει αξιοπιστία έναντι των ανήσυχων πιστωτών και των ενεργειακών επενδυτών.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι το φιτίλι κάθε ανάφλεξης βρίσκεται στο Τέμενος Αλ-Άκσα και στην διένεξη Ισραηλινών-Παλαιστινίων. Ως προς αυτό το ζήτημα, το αδιέξοδο θα παραμένει, με την επικράτηση ακραίων φωνών στην ισραηλινή κυβέρνηση και το απρόβλεπτο μέλλον της Παλαιστινιακής Αρχής, μετά το πέρας της θητείας του γηραιού Προέδρου της, Μαχμούντ Αμπάς.

Ο δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ και του ισραηλινού Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν. Διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν.