Πριν από έναν χρόνο, η “χωρίς όρια φιλία” την οποία διακήρυξε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έμοιαζε σε πολλούς στο Πεκίνο σαν διπλωματικό αριστούργημα. Ενωμένοι στον φόβο και τη δυσαρέσκεια τους για την αμερικανική ισχύ, οι ηγέτες Κίνας και Ρωσίας φαίνονταν να είχαν συνάψει μια εταιρική σχέση η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.

Ο Σι, ωστόσο, μάλλον δεν περίμενε ο Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία προτού στεγνώσει το μελάνι της “Κοινής Δήλωσης για τις Διεθνείς Σχέσεις”. Η γεωπολιτική δυναμική την οποία πυροδότησε ο πόλεμος έχει έκτοτε ανατρέψει τους στρατηγικούς υπολογισμούς του Κινέζου ηγέτη, ενώ τα αναμενόμενα οφέλη από μια σινο-ρωσική ευθυγράμμιση μπορεί να μην υλοποιηθούν ποτέ.

Απώλειες

Η Κίνα μπορεί να μην πολεμά στην Ουκρανία. Ωστόσο, ακόμη κι έτσι, υφίσταται απώλειες.

Εξετάστε τα επιχειρήματα, μεταξύ άλλων από εξέχοντες Ρώσους αναλυτές, τα οποία υποστηρίζουν ότι η Κίνα έχει αποκτήσει τεράστια στρατηγικά πλεονεκτήματα από τον επιθετικό πόλεμο του Πούτιν. Σημειώνουν, πρώτον, ότι μια Ρωσία αποδυναμωμένη από τον πόλεμο και τις δυτικές κυρώσεις εξαρτάται πλέον περισσότερο από ποτέ από την Κίνα.

Επιπλέον, ισχυρίζονται ότι η σύγκρουση έχει αποδειχθεί δαπανηρή απόσπαση της προσοχής για τις ΗΠΑ, τόσο όσον αφορά την προσοχή όσο και τη βοήθεια (η οποία έχει ξεπεράσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια). Η κατάσταση θυμίζει τα χρόνια μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους του νεότερου είχε επίσης πρόθεση να αντιμετωπίσει την Κίνα, την οποία είχε χαρακτηρίσει “στρατηγικό ανταγωνιστή”. Στη συνέχεια, η ατυχής εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και το τέλμα στο Αφγανιστάν κατανάλωσαν όλη την ενέργεια των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής στην Ουάσιγκτον. Η Κίνα απόλαυσε έτσι ένα στρατηγικό παράθυρο ευκαιριών που διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες.

Και τα δύο επιχειρήματα είναι εσφαλμένα. Είναι αλήθεια ότι η εξάρτηση της Ρωσίας από την Κίνα πιθανότατα θα αυξηθεί εάν ο Πούτιν παραμείνει στην εξουσία. Κανείς όμως δεν πρέπει να περιμένει ότι η σινο-ρωσική στρατηγική ευθυγράμμιση θα αντέξει μετά την αποχώρηση του Πούτιν, 70 ετών σήμερα, κάτι που είναι σίγουρο ότι θα συμβεί μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, εάν όχι πολύ νωρίτερα.

Επιπλέον, μια αποδυναμωμένη Ρωσία είναι απίθανο να αντέξει έναν μακροχρόνιο πόλεμο, επομένως η ικανότητά της να αποσπάσει την προσοχή των ΗΠΑ μπορεί να είναι βραχύβια. Και, σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να κάνουν το ίδιο στρατηγικό λάθος δύο φορές.

Εκ των υστέρων, η κυβέρνηση Μπους έκανε λάθος λόγω των υπερβολικά αισιόδοξων υποθέσεων της. Ως η μόνη υπερδύναμη του κόσμου, η Αμερική θα μπορούσε να κάνει υποτίθεται στο Ιράκ έναν “περίπατο” και στη συνέχεια να επιστρέψει γρήγορα στην ημιτελή δουλειά του περιορισμού της Κίνας, η οποία τότε είχε ΑΕΠ περίπου το ένα όγδοο της οικονομικής παραγωγής της Αμερικής.

Σήμερα, με την οικονομία της Κίνας στα τρία τέταρτα της οικονομίας των ΗΠΑ, οι Αμερικανοί ηγέτες δεν έχουν πλέον την πολυτέλεια να αγνοούν τον κύριο αντίπαλό τους. Οι κραυγές αγανάκτησης Δημοκρατικών, αλλά και Ρεπουμπλικανών, για την πτήση ενός κινεζικού κατασκοπευτικού αερόστατου πάνω από τις ΗΠΑ, είναι απόδειξη του πόσο στοχοπροσηλωμένο παραμένει το πολιτικό κατεστημένο των ΗΠΑ.

Τίμημα

Εάν τα κέρδη από τον πόλεμο του Πούτιν είναι δύσκολο να εντοπιστούν, το τίμημα το οποίο έχει πληρώσει η Κίνα για τη στάση της είναι πραγματικό και ουσιαστικό.

Σε στρατηγικό επίπεδο, η σινο-ρωσική εταιρική σχέση έχει προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στους δεσμούς της Κίνας με την Ευρώπη. Πριν από τον πόλεμο, η Κίνα μπορεί να είχε μια ρεαλιστική πιθανότητα να κρατήσει τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες ουδέτερες στον κλιμακούμενο ανταγωνισμό της με τις ΗΠΑ. Όμως, μόλις η Ρωσία έριξε τον πρώτο πυροβολισμό, οι ευρωπαϊκές χώρες εύλογα είδαν την Κίνα ως συνένοχο στην επιθετικότητα της Ρωσίας.

Ταυτόχρονα, η ακλόνητη υποστήριξη της Ουάσιγκτον προς την Ουκρανία απέδειξε για άλλη μια φορά τον απαραίτητο ρόλο της όσον αφορά την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη. Ο πόλεμος οδήγησε την ΕΕ πιο κοντά στις ΗΠΑ και πιο μακριά από την Κίνα.

Η εισβολή της Ρωσίας έχει επίσης υπονομεύσει τη θέση της Κίνας στην Ταϊβάν. Πριν από το ξέσπασμα του πολέμου, λίγοι θεωρούσαν πιθανή μια απρόκλητη κινεζική επίθεση στο νησί. Η επιθετικότητα του Πούτιν κλιμάκωσε τους φόβους ότι η ίδια αδιανόητη καταστροφή θα μπορούσε να συμβεί στην Ταϊβάν.

Το πόσο ρεαλιστικές είναι τέτοιες ανησυχίες δεν έχει σημασία. Η επακόλουθη προσοχή στη μοίρα της Ταϊβάν ήταν εξαιρετικά επιζήμια για τα συμφέροντα της Κίνας. Οι Δυτικοί, πρόθυμοι να επιδείξουν την υποστήριξή τους, έχουν ανυψώσει τη διεθνή προβολή και το στάτους της Ταϊβάν, κάτι που η Κίνα είχε εργαστεί ακούραστα για να αποφύγει. Ακόμη χειρότερα, η προοπτική ενός πολέμου στα στενά της Ταϊβάν έχει ενεργοποιήσει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να ενισχύσουν την Ταϊβάν στρατιωτικά και διπλωματικά, αποδυναμώνοντας περαιτέρω την “πολιτική της μιας και ενιαίας Κίνας”.

Οι φόβοι για πιθανή κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν ώθησαν επίσης την Ιαπωνία να διπλασιάσει τις στρατιωτικές της δαπάνες τα επόμενα πέντε χρόνια – μια αλλαγή πολιτικής που κανένας λογικός Κινέζος ηγέτης δεν ήθελε να δει.

Αποσύνδεση

Σωρευτικά, η αλλαγή στη στάση της Ευρώπης απέναντι στην Κίνα και η προοπτική ενός πολέμου μεταξύ της ηπειρωτικής Κίνας και της Ταϊβάν, ο οποίος σίγουρα θα κατέστρεφε το παγκόσμιο εμπόριο, έχουν εισφέρει μια επείγουσα και ισχυρή ώθηση στην “οικονομική αποσύνδεση” της Δύσης με την Κίνα. Ανήσυχα στελέχη επιχειρήσεων δε χρειάζονται πλέον ενθάρρυνση από τα “γεράκια” της Ουάσιγκτον για να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις αλυσίδες εφοδιασμού της ηπειρωτικής Κίνας.

Το στρατηγικό και οικονομικό κόστος για την Κίνα πρόκειται να αυξηθεί. Ο Σι δεν έχει άλλη εναλλακτική από το να παραμείνει δίπλα στον Πούτιν. Η εγκατάλειψή του τώρα θα θεωρούνταν ασυγχώρητη προδοσία από πλευράς Μόσχας, ενώ θα είχε οριακή θετική επίδραση στη διόρθωση των δεσμών με την Ευρώπη. Η απόσυρση της κινεζικής υποστήριξης προς τον Πούτιν θα μπορούσε επίσης να επιταχύνει την ήττα του τελευταίου στην Ουκρανία, κάτι που θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να επικεντρώσουν την αμέριστη προσοχή τους στην Κίνα μια ώρα αρχύτερα.

Ο Σι βρίσκεται παγιδευμένος σε ένα στρατηγικό δίλημμα, στο έλεος των γεγονότων. Το άλλοτε αριστούργημά του μοιάζει όλο και περισσότερο με χαμένο στοίχημα.

BloombergOpinion