Του Κώστα Ράπτη

Η ομιλία που εκφώνησε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν την Παρασκευή, ενώπιον του συνόλου των πολιτικών αξιωματούχων της χώρας του κατά την τελετή προσάρτησης τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών στη Ρωσική Ομοσπονδία, ήταν, όπως και αν το δει κανείς, η σημαντικότερη της όλης σταδιοδρομίας του. 

Από αυτή την άποψη, η ομιλία της Παρασκευής συνεισέφερε νέα στοιχεία, τα οποία δεν είχαν προηγουμένως αρθρωθεί και τεθεί τόσο ανοικτά. Η Ρωσία, σύμφωνα με όσα ακούσαμε, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σύγκρουσης παγκοσμίων διαστάσεων, αντικείμενο της οποίας είναι η προσπάθεια της Δύσης (εσωτερικά ιεραρχημένης σε έναν αγγλοσαξωνικό πυρήνα και μια σειρά υποτελών) να αποτρέψει την ήδη δρομολογημένη, αντικειμενικά και ανεπίστρεπτα, κάμψη της μονοπολικής κυριαρχίας της και να διαιωνίσει την νεοαποικιακή εκμετάλλευση της υφηλίου από μέρους της. Με αυτήν την έννοια, η Ρωσία χρίζει εαυτήν ως εμπροσθοφυλακή ενός νέου αντιαποικιακού αγώνα, στον οποίο καλεί την ανθρωπότητα και δη τον παγκόσμιο Νότο να συμπαραταχθεί.

Έχει προφανή χρησιμότητα για τον Πούτιν, με δεδομένο άλλωστε το μεγάλο έλλειμμα της Ρωσίας σε soft power, το να εμπνευσθεί ένα “αφήγημα” που να μπορεί να απευθυνθεί στον υπόλοιπο κόσμο (όχι όμως και στον “αδελφό” ουκρανικό λαό, για τον οποίο δεν έχει να πει τίποτε απολύτως, πέρα ίσως από το ότι αποτελεί “τεχνητό κατασκεύασμα”). Η ξαφνική ολόθερμη υιοθέτηση της αντιαποικιακής ρητορικής συνταιριάζει άλλωστε με τα στηρίγματα, διπλωματικά και οικονομικά, που αναζητεί η Ρωσία στον πάλαι ποτέ “Τρίτο Κόσμο”, υποβοηθούμενη και από δεσμούς που είχαν οικοδομηθεί (χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ινδία) από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης.

Αλλά εδώ ακριβώς βρίσκεται το “τυφλό σημείο” της ομιλίας Πούτιν. Η δική του περίπλοκη σχέση με το ιστορικό παρελθόν (κατεξοχήν το σοβιετικό) υπονομεύει το αντιαποικιακό πρόσωπο που ο ίδιος προβάλλει στη συγκυρία.

Η Ρωσική Αυτοκρατορία, της οποίας πολλούς πρωταγωνιστές μνημόνευσε στην ομιλία του, δεν ήταν μια οικειοθελής ένωση λαών. Ήταν μια κατακτητική μηχανή (σχεδόν γενοκτονική, αν αναλογισθούμε λ.χ. την μοίρα των Τσερκέζων) και ήταν μια μεγάλη δύναμη η οποία συμμετείχε, μαζί με τις υπόλοιπες δυτικότερά της, στο παιχνίδι της μοιρασιάς του κόσμου (αν και όχι με τον ίδιο υπερπόντιο αποικιακό ζήλο).

Η Ρωσία εκείνη υπήρξε μεν απροκατάληπτη στα φυλετικά ζητήματα (ο ίδιος ο εθνικός ποιητής της, Αλεξάντρ Πούσκιν, αποκαλείται και “Αφρικανός”, από τον προπάππου του, Ερυθραίο σκλάβο που κατέληξε στρατηγός του τσάρου), αλλά ήταν βαθιά καταπιεστική και ιεραρχημένη και με εθνοτικά κριτήρια.

Η Αυτοκρατορία αυτή ήταν η μόνη που τρόπον τινά επέζησε στην ηπειρωτική Ευρώπη μετά την θύελλα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, διότι πριν από την λήξη του είχε ήδη καταρρεύσει εσωτερικά και είχε παραδοθεί σε έναν επαναστατικό αναβρασμό, η έκβαση του οποίου ήταν η διαμόρφωση ενός νέου “συμβολαίου” μεταξύ των περισσότερων λαών της, βασισμένου στην επαγγελία της ισοτιμίας τους και μιας ολότελα διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης.

για τη συνέχεια CAPITAL