Όταν ξέσπασε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος η ΑΕΚ μεσουρανούσε στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Είχε πάρει δυο τίτλους σερί και όλοι παραδέχονταν την ανωτερότητα της. Η ιστορία της σπουδαίας ομάδας, οι πρωταγωνιστές της οποίας συνέχισαν να διακρίνονται είτε στο αλβανικό μέτωπο, είτε στην αντίσταση…

κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου στις 28 Οκτωβρίου του 1940 ήρθε ξαφνικά, όπως όλοι οι πόλεμοι. Η έτσι κι αλλιώς δύσκολη ζωή των (ως επί το πλείστον) φτωχών Ελλήνων, ανατρεπόταν. Η δικτατορία του Μεταξά -με την ανοχή βέβαια του τότε βασιλιά Γεωργίου- και ο “Γ ελληνικός πολιτισμός” είχαν κάψει τα “επικίνδυνα βιβλία”, κυνηγούσαν με μανία τον κομμουνισμό, απαγόρευαν τις απεργίες, φυλάκιζαν και εξόριζαν τους αντιφρονούντες. Κι από την μια στιγμή στην άλλη, τη Δευτέρα 28/10/1940 η Ελλάδα έπαιρνε τα όπλα για να αποκρούσει την εισβολή της φασιστικής Ιταλίας.

Η γενική επιστράτευση, το έπος της Αλβανίας, που γράφτηκε με πολύ αίμα, πόνο και μάχες αρκετές φορές σώμα με σώμα, έφερε στα βουνά τους νέους που λίγες μέρες πριν δεν υποψιάζονταν καν ότι θα αναχαίτιζαν την ιταλική στρατιά, που κατά τον Μουσολίνι θα κατακτούσε την Ελλάδα σε μερικά εικοσιτετράωρα. Απλοί άνθρωποι, εργάτες, υπάλληλοι, μορφωμένοι και μή, ηθοποιοί, καλλιτέχνες και βέβαια αθλητές, ενώθηκαν όλοι μαζί στα χιονισμένα βουνά.

Μόλις την Κυριακή 27/10, είχαν γίνει οι δυο αγώνες ποδοσφαίρου για το Κύπελλο των πόλεων, τη διοργανωση δηλαδή που διεξαγόταν από το 1924 (και μετά τον ΒΠΠ, συνεχίστηκε μέχρι το 1957) και συμμετείχαν οι μικτές ομάδες των ενώσεων (Αθήνα, Πειραιάς στην αρχή, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλος τα επόμενα χρόνια). Ήταν τα δυο τελευταία ποδοσφαιρικά παιχνίδια, που έγιναν εν καιρώ ειρήνης.

Ο Πειραιάς νικούσε την Πάτρα με 3-1, ενώ η Αθήνα θριάμβευε επί του Βόλου με 6-0. Για την Μικτή Αθηνών τα πέντε από τα έξι γκολ, τα είχαν σημειώσει παίκτες της ΑΕΚ (3 ο Τζανετής από ένα οι Μαρόπουλος-Βασιλείου) της κορυφαίας ομάδας δηλαδή που είχε αναδείξει το ελληνικό ποδόσφαιρο τη διετία 1939-40. Η “Ένωση” του Κώστα Νεγρεπόντη, κατακτώντας τα δυο πρώτα πρωταθλήματα της ιστορίας της, ετοιμαζόταν για το τρίτο (και μπορεί, το τέταρτο και το πέμπτο) σερί.

Ο πόλεμος και η κατοχή σταμάτησαν βίαια την ξέφρενη πορεία της καλύτερης ελληνικής ομάδας εκείνης της εποχής. Κάποιοι βρέθηκαν στο αλβανικό μέτωπο, όπως ο Αλέκος Χατζησταυρίδης που τραυματίστηκε μάλιστα στο Τεπελένι, άλλοι ανέπτυξαν αντιστασιακή δράση με κορυφαία ηρωική μορφή τον Σπύρο Κοντούλη, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στον δρόμο για το Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Οι “Ενωσίτες”, στην πλειοψηφία τους πρόσφυγες, συμμετείχαν ενεργά στην Αντίσταση, ο Κλεάνθης Μαρόπουλος ο καλύτερος ποδοσφαιριστής εκείνης της ομάδας πρωταγωνίστησε στο περίφημο παιχνίδι με τον Παναθηναϊκό το 1942, που δεν έγινε ποτέ στη Λεωφόρο και μετατράπηκε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο.

Ο Παύλος Ραγκαβής, μέλος της Διοίκησης της ΑΕΚ, διέθετε το σπίτι του για να κρύβει τα μέλη των αντιστασιακών οργανώσεων, ενώ πολλοί συμμετείχαν στις ομάδες ποδοσφαίρου της ΕΠΟΝ, της νεολαίας του ΕΑΜ, που προσπαθούσε στα ζοφερά χρόνια της κατοχής να δώσει πνοή και μέσω του αθλητισμού.

ΜΕ ΕΜΠΝΕΥΣΤΗ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ

Δυο χρόνια πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, το φθινόπωρο του 1938, η ΑΕΚ ξεκινούσε την πορεία της για το πρώτο πρωτάθλημα. Οι καιροί είχαν ωριμάσει, ο Ολυμπιακός πέντε συνεχόμενες φορές πρωταθλητής (από το 1932 μέχρι το 1938, το 1935 δεν έγινε τελικός και έτσι τους τίτλους μοιράστηκαν στο Νότο, ο Εθνικός και στον Βορρά ο Άρης) δεν είχε την ίδια δυναμική, ο Παναθηναϊκός έψαχνε πάντα τον τρόπο που θα κέρδιζε εκτός από τον τίτλο στην Αθήνα και εκείνο του πανελλήνιου πρωταθλήματος, ο Απόλλων Αθηνών η ελαφρά ταξιαρχία (όπως ήταν το παρατσούκλι της ιστορικής ομάδας, από την περίφημη ταινία του 1936) είχε αναδειχθεί πρωταθλητής Αθηνών το 1938.

Η κιτρινόμαυρη ομάδα είχε αναδειχθεί Κυπελλούχος Ελλάδος το 1932, όταν στον τελικό νικούσε στη Λεωφόρο τον Άρη με 5-3. Ένα από τα πέντε γκολ της ΑΕΚ είχε πετύχει ο Κώστας Νεγρεπόντης, που βρισκόταν στο τελείωμα της καριέρας του (35 ετών). Θα έπαιζε ένα ακόμη χρόνο μπάλα και στη συνέχεια θα αναλάμβανε την τεχνική ηγεσία της ομάδας.

Ο Νεγρεπόντης (1897-1973) είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη, ασχολήθηκε από νεαρός με το ποδόσφαιρο και κέρδισε τρία πρωταθλήματα στην Πόλη, φορώντας τη φανέλα της Φενέρ. Ιδρυτικό μέλος του Πέρα Κλουμπ με το οποίο πήρε ένα ακόμη τίτλο, όταν έγινε η μικρασιατική καταστροφή, βρέθηκε στη Γαλλία, όπου έπαιξε μπάλα σε δυο ομάδες (Παρί και Ντουέ) πριν αποφασίσει το 1926 να μετακομίσει οριστικά στην Ελλάδα.

Οι παραστάσεις του ήταν μοναδικές για την εποχή κι ο “Νέγκρο” ήταν για τρεις δεκαετίες (1933-1959) ένας από τους κορυφαίους προπονητές του ελληνικού ποδοσφαίρου. Εκτός από την ΑΕΚ εργάστηκε σε Ολυμπιακό, Εθνικό, Πανιώνιο, Πανελευσινιακό, Φωστήρα και Παναγιάλειο, ενώ ήταν ο πρώτος κόουτς που συμπλήρωσε διψήφιο αριθμό αγώνων με την Εθνική Ομάδα (16) της οποίας ήταν ο προπονητής της στη μεγαλύτερη σε έκταση νίκη της ιστορίας της (8-0, την Συρία το 1949)

ΝΤΑΜΠΛ ΔΙΑ ΠΥΡΟΣ ΚΑΙ ΣΙΔΗΡΟΥ!

Ο Νεγρεπόντης έφτιαξε μια σπουδαία ομάδα, στηριζόμενος σε νέα παιδιά, που ζούσαν στις προσφυγικές γειτονιές, γύρω από το γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας. Όλοι οι οι ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ είχαν γεννηθεί είτε στην Μικρασία, είτε στην Κωνσταντινούπολη. Όλοι πλην ενός, του Κώστα Βασιλείου, που ήταν Κύπριος, είχε στεφθεί πρωταθλητής με το ΑΠΟΕΛ και το 1936 είχε πάρει μεταγραφή στην ΑΕΚ.

Φωτογράφος στο επάγγελμα, ενώ οι περισσότεροι συμπαίκτες του με τη βοήθεια της διοίκησης της ομάδας εργάζονταν στην εταιρεία υδάτων, το 1938 παντρεύτηκε τη Ρένα Βλαχοπούλου της οποίας ήταν ο πρώτος σύζυγος. Λέγεται ότι μαγεύτηκε από τη φωνή της νεαρής (μόλις 19 ετών) τραγουδίστριας που αργότερα έγινε και σπουδαία ηθοποιός!

Η ΑΕΚ έπαιζε ωραίο ποδόσφαιρο, θεαματικό, έβαζε πολλά γκολ και αυτή ικανότητα της έδωσε εν τέλει τον τίτλο στο νότο. Πρωταθλητής Αθηνών είχε αναδειχθεί ο Παναθηναϊκός, ήταν όμως η “Ένωση” κυριάρχησε στην β’ φάση, όταν δηλαδή έπαιζαν μαζί οι ομάδες Αθήνα και Πειραιά.

Η μάχη με τον Ολυμπιακό (που επίσης δεν ήταν πρωταθλητής Πειραιά, αφού τον τίτλο στο λιμάνι εκείνη την σεζόν τον πήρε ο Εθνικός) είχε ένταση και πολύ παρασκήνιο. Οι μεταξύ τους αγώνες συγκλόνιζαν τους φανατικούς φίλους και των δυο ομάδων, ενώ αν νομίζετε ότι το αίτημα για ξένους διαιτητές είναι τωρινό φαινόμενο απατάσθε! Η ΑΕΚ ζητούσε αλλοδαπούς ρέφερι για το ντέρμπι με τον Ολυμπιακό, πριν από 85 χρόνια! Όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν; Ε, ναι…

Ο Ολυμπιακός πάντως σε αυτό το ματς είχε επικρατήσει με 5-1, μπροστά σε 8.000 φίλους του που είχαν γεμίσει μιάμιση ώρα πριν από την έναρξη το ποδηλατοδρόμιο. Η ΑΕΚ πήρε το ντέρμπι της Φιλαδέλφειας με 2-1 και όλα κρέμονταν σε μια κλωστή.

Η τιμωρία του Ατρόμητου στον αγώνα με τον Ολυμπιακό, άναψε ακόμη περισσότερο τα αίματα, καθώς η αθηναϊκή ομάδα αποχώρησε από το πρωτάθλημα μηδενίστηκε σε όλους τους αγώνες που υπολείπονταν για να ολοκληρώσει τη σεζόν. Οι “ερυθρόλευκοι” διαμαρτυρήθηκαν γιατί το ματς με τον Ατρόμητο κατακυρώθηκε υπέρ τους με 2-0, υποστηρίζοντας ότι έτσι ευνοήθηκε η ΑΕΚ που είχε νικήσει τους Περιστεριώτες με 8-3.

Στον Ολυμπιακό θεωρούσαν ότι εφόσον ο Ατρόμητος αποβλήθηκε από το πρωτάθλημα έπρεπε όλοι οι αγώνες του να μηδενιστούν και να έχουν το ίδιο σκορ (2-0), αφού ο συντελεστής τερμάτων ήταν αυτός που λαμβανόταν υπ’ όψιν σε περίπτωση ισοβαθμίας.

Πράγματι, ΑΕΚ και Ολυμπιακός ισοβάθμησαν στην πρώτη θέση του νότιου ομίλου με 35β. Το σύστημα ήταν λίγο περίεργο καθώς μετρούσαν και οι αγώνες των τοπικών ενώσεων (οι ομάδες δηλαδή από την ίδια ένωση δεν ξανάπαιζαν μεταξύ τους). Οι “κιτρινόμαυροι” είχαν 54-22 τέρματα, με συντελεστή δηλαδή 2,45, ενώ ο Ολυμπιακός 38-17 (συντελεστής 2,23)

Παρά τις διαμαρτυρίες του Ολυμπιακού (που ζήτησε μέχρι και αγώνα μπαράζ) η ΑΕΚ αναδείχθηκε πρωταθλήτρια του νοτίου ομίλου παίρνοντας το εισιτήριο για τους τελικούς του πρωταθλήματος όπου αντιμετώπισε τον Ηρακλή, τον οποίο νίκησε δυο φορές (3-1 στις 4/6/1939 στην Αθήνα και 4-2 μια εβδομάδα αργότερα στη Θεσσαλονίκη). Το πρώτο πρωτάθλημα Ελλάδας ήταν γεγονός για την “Ένωση” που κέρδιζε την αναγνώριση και του Τύπου

Ο “Αθλητισμός” θα αναγνωρίσει ότι “Η διαφορά βέβαια από τον Ολυμπιακό είναι μικρή, αλλά η ΑΕΚ από απόψεως δυναμικότητας είναι σε καλύτερη θέση” και θα προσθέσει: “Η γόνιμη εργασία ενός ευσυνειδήτου και αξίου προπονητού, του κ.Νεγρεπόντη απέφερε καρπούς, ώστε σήμερα η ΑΕΚ από απόψεως εφεδρικού υλικού να έρχεται στην πρώτη θέση”

Το ρόστερ των πρωταθλητών απάρτιζαν οι οι Ρίμπας, Σκλαβούνος, Δελαβίνιας, Γάσπαρης, Παπαδόπουλος, Καπάνταης, Σέλτσικας, Σπυρίδης, Μανέτας Ι, Κοντούλης, Μάγειρας, Μανέτας ΙΙ, Νικολόης, Ξένος, Μαρόπουλος, Βασιλείου, Τζανετής, Χατζησταυρίδης και Χριστοδούλου

“Εκείνοι που θα θελήσουν να ξεχωρίσουν εις διακριθέντας και μη τους παίκτας αυτούς μοιραίως θα αδικήσουν το σύνολον” γράφει ακόμη εφημερίδα προσθέτοντας, όμως, ότι οι “Γάσπαρης,Ρίμπας και Μάγειρας, οι τρεις αυτοί παίκται που σε όλα τα ματς έδωσαν και το τελευταίο απόθεμα της δυναμικότητός των, παίρνουν την πρώτη θέση μέσ’ το σύνολο που με τόση επιμονή και αυτοπεποίθηση εργάσθηκε για τη νίκη”.

Σύμφωνα με τον “Αθλητισμό”¨η ΑΕΚ ήταν υπόδειγμα ομαδικότητας και κανείς δεν θα μπορούσε να ξεχωρίσει κάποιον συγκεκριμένα: “Εκείνοι που θα θελήσουν να ξεχωρίσουν εις διακριθέντας και μη τους παίκτας αυτούς μοιραίως θα αδικήσουν το σύνολον” γράφει η εφημερίδα προσθέτοντας, όμως, ότι οι “Γάσπαρης,Ρίμπας και Μάγειρας, οι τρεις αυτοί παίκται που σε όλα τα ματς έδωσαν και το τελευταίο απόθεμα της δυναμικότητός των, παίρνουν την πρώτη θέση μέσ’ το σύνολο που με τόση επιμονή και αυτοπεποίθηση εργάσθηκε για τη νίκη”.

Ο Κλεάνθης Μαρόπουλος με 20 γκολ ήταν ο πρώτος σκόρερ της σεζόν για την ΑΕΚ, ενώ ο “Αθλητισμός” απένειμε τα εύσημα και στους παράγοντες της πρωταθλήτριας: “Πρέπει να ομολογηθή ότι επί κεφαλής της ομάδος ευρίσκονται σήμερα άνθρωποι γνωρίζοντες άριστα τον προορισμό τους και εμφορούμενοι από πραγματικά αθλητικά ιδεώδη. Το ποδοσφαιρικόν τμήμα της ΑΕΚ οφείλει πολλά στους κ.κ Παξιμαδάν, Χρυσόπουλον, Νεγρεπόντη κα, οι οποίοι καθείς εις την θέσιν του προσέφερεν ανεκτιμήτους υπηρεσίας εις την σημερινήν πρωταθλήτριαν”.

Η σεζόν ήταν θριαμβευτική για την ΑΕΚ, αφού πήρε και το Κύπελλο, νικώντας στον τελικό τον ΠΑΟΚ 2-1 και κατέκτησε το πρώτο νταμπλ της ιστορίας της. Ο ημιτελικός με τον Ολυμπιακό ανέδειξε ξανά την κόντρα των δυο ομάδων, καθώς ο αγώνας διεκόπη στο 40ό λεπτό και ενώ η “Ενωση” ήταν μπροστά με σκορ 2-1. Ο Χριστόφορος Ράγκος αρνήθηκε να αποχωρήσει από το γήπεδο όταν αντίκρυσε την κόκκινη κάρτα.

Τραγική ειρωνία, ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού λίγο καιρό μετά, τραυματιζόταν στο αλβανικό μέτωπο και εξ’ αιτίας της σφαίρας που σφηνώθηκε στο πόδι δεν ξανάπαιξε ποτέ ποδόσφαιρο.

ΑΚΟΜΗ ΚΑΛΥΤΕΡΗ

Με τον ίδιο κορμό και τον Νεγρεπόντη στον πάγκο, η ΑΕΚ ήταν από την αρχή του πρωταθλήματος 1939-40 το μεγάλο φαβορί. Ούτε ο Ολυμπιακός, ούτε ο Παναθηναϊκός, μπορούσαν να την απειλήσουν κι όπως παραδεχόταν ο Τύπος, η “Ενωση” ήταν η μόνη ομάδα της χώρας που σημείωνε πρόοδο

Η ξέφρενη πορεία της ΑΕΚ ξεκίνησε στο πρωτάθλημα της ΕΠΣΑ όταν πήρε την πρώτη θέση με περίπατο! Η “Ενωση” πέτυχε 14 νίκες σε ισάριθμες αγωνιστικές, συγκέντρωσε 42 βαθμούς και άφησε πίσω της τον Παναθηναϊκό κατά οκτώ βαθμούς και τον Απόλλωνα Αθηνών κατά 11.

Αλλά και στη δεύτερη φάση, του πρωταθλήματος στο νότιο όμιλο δηλαδή, πάλι παρέλαση έκανε η ΑΕΚ. Στους 14 αγώνες που έδωσε, έχασε μόλις μια φορά (από τον Ολυμπιακό εκτός έδρας με 3-2) και νίκησε σε όλα τα άλλα! Νίκησε τους “ερυθρόλευκους” στο γήπεδό της με 3-2, έκανε δυο νίκες επί του Παναθηναϊκού (1-0 στη Φιλαδέλφεια, 4-0 στη Λεωφόρο!), έριξε τεσσάρες σε Εθνικό και Απόλλωνα και έκανε ρεκόρ (7-2) κόντρα στην Προοδευτική.

Με 13-1 και 40 βαθμούς η ΑΕΚ δεν μπορούσε να χάσει ούτε αυτή την πρωτιά. Ο Ολυμπιακός ήταν έξι βαθμούς πίσω και ο Παναθηναϊκό οκτώ. Η υπεροχή της “Ένωσης” δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί από κανέναν σε Αθήνα και Πειραιά

Για να πάρει το δεύτερο συνεχόμενο πρωτάθλημα η ΑΕΚ έπρεπε να ξεπεράσει το εμπόδιο του ΠΑΟΚ. Οι δυο τελικοί έγιναν στις 9 Ιουνίου (στη Φιλαδέλφεια) και στις 16 του ίδιου μήνα (στο γήπεδο του Συντριβανίου στη Θεσσαλονίκη).

Η ΑΕΚ δυσκολεύτηκε αρκετά στον πρώτο αγώνα όταν λύγισε την αντίσταση του ΠΑΟΚ με ένα πέναλτι του Βασιλείου στο 53ο λεπτό. Οι Θεσσαλονικείς, μάλιστα, προηγήθηκαν 2-0 στον επαναληπτικό με σκόρερ τους Καλογιάννη (17′ ) και Φερούτσο (20′) αλλά ο Μαρόπουλος με δυο γκολ στο 38 και 49 ισοφάρισε σε 2-2, με τους Χατζησταυρίδη στο 54′ και τον Γάσπαρη στο 59′, έφτασε στο 4-2 πριν ο Ιωαννίδης μειώσει στο 70 στο τελικό 4-3.

Οι Δελαβίνιας, Γάσπαρης, Παπαδόπουλος, Καπάνταης, Κοντούλης, Μάγειρας, Βασιλείου, Χατζησταυρίδης, Τζανετής, Μαρόπουλος και Βασίλης Μανέτας ήταν συνήθης ενδεκάδα που χρησιμοποιούσε ο Νεγρεπόντης, ενώ οι Ρίμπας, Κουτσουλιέρης, Φίλης, Σέλτσικας, Κοκότσης, Κυτίδης και Μαρκόπουλος αποτελούσαν το εφεδρικό υλικό του ρόστερ.

Ο Κλεάνθης Μαρόπουλος ήταν και πάλι ο πρώτος σκόρερ της ομάδας (και του πρωταθλήματος) με 19 γκολ.

Αυτή η ΑΕΚ πολύ δύσκολα θα έχανε τον τίτλο και την επόμενη σεζόν. Οι ίδιοι παίκτες, ο ίδιος προπονητής, με τα δυο πρωταθλήματα στο παλμαρέ τους είχαν τον πρώτο λόγο. Ο πόλεμος σταμάτησε τα πάντα (στη διάρκεια της κατοχής κατά διαστήματα γίνονταν ποδοσφαιρικοί αγώνες, όχι όμως σε οργανωμένο επίπεδο)

Η “Ενωση” μετρούσε τρεις νίκες στο πρωτάθλημα της Αθήνας, όσες και ο Ολυμπιακός σε εκείνο του Πειραιά. ΠΑΟΚ και Άρης μοιράζονταν την πρώτη θέση στη Θεσσαλονίκη, πριν η Βέμπο αρχίζει να τραγουδάει “κορόιδο Μουσολίνι”…

Ο ΞΑΝΘΟΣ ΑΗΤΟΣ ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΜΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κορυφαία προσωπικότητα εκείνης της ΑΕΚ ήταν ο Κλεάνθης Μαρόπουλος. Ένας δεινός σκόρερ της εποχής, ο “ξανθός αητός” όπως ήταν το προσωνύμιο του και ένας από τους θρύλους της “Ένωσης” την οποία υπηρέτησε 18 χρόνια (1934-52) με την απαραίτητη βέβαια διακοπή, λόγω του πολέμου και της κατοχής.

Δίδυμο μέσα και έξω από το γήπεδο με τον Τρύφωνα Τζανετή (συνέταιροι για πολλά χρόνια σε κατάστημα αθλητικών ειδών), ο Μαρόπουλος έγραψε ιστορία φορώντας την κιτρινόμαυρη φανέλα σημειώνοντας 89 γκολ και παίζοντας 10 φορές με την Εθνική Ελλάδος. Ένα μεσημέρι στην Πάτρα οι οπαδοί της Παναχαϊκής, θέλοντας να τον πικάρουν για μια ευκαιρία που είχε χάσει, άρχισαν να φωνάζουν ρυθμικά “δεν μπορείς Μαρόπουλε”. Ο επιθετικός της ΑΕΚ απάντησε με γκολ, κάτι που επαναλάμβανε κάθε φορά, στο άκουσμα του περιπαικτικού συνθήματος. Μια φορά, μάλιστα, οι φίλοι του Παναθηναϊκού τσακώνονταν μεταξύ τους, για να μη το φωνάξουν, ξέροντας την αντίδραση του κι ενώ ήδη τους είχε βάλει δυο γκολ. Δείτε τι έλεγε ο ίδιος, μετά από χρόνια, στον Ανδρέα Μπόμη σε ένα σπάνιο βίντεο από το αρχείο της ΕΡΤ

Γεννημένος το 1919 στην Κωνσταντινούπολη, βρέθηκε με τους γονείς του στην Καλαμάτα όπου μεγάλωσε, έπαιξε ποδόσφαιρο στα “Πράσινα Πουλιά”, πριν μετακομίσει οικογενειακώς στην Καλογρέζα, παίζοντας για λίγο στον τοπικό Εθνικό και παίρνοντας μεταγραφή για την ΑΕΚ το 1934.

Η ΕΑΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΤΣ-ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ

Την άνοιξη του 1942, λίγο πριν τον βαρύ χειμώνα που μαζί με την πείνα αφάνισαν χιλιάδες Αθηναίους, σε ένα σπίτι στην οδό Αρχιμήδους στο Παναθηναϊκό Στάδιο, με πρωτοβουλία του γιατρού και βαλκανιονίκη στο άλμα σε μήκος, Γρηγόρη Λαμπράκη, μια παρέα διακριμένων αθλητών μαζεύονται για να δημιουργήσουν την Επιτροπή Ελλήνων Αθλητών (ΕΑΑ). Παρόντες ο Ηλίας Μισαηλίδης γεννημένος στη Σμύρνη, πρωταθλητής των δρόμων ταχύτητας και αργότερα εμβληματικός πρόεδρος του Πανιωνίου, ο Γιάννης Σκιαδάς κορυφαίος εμποδιστής αλλά και εκδότης-διευθυντής της εφημερίδας “Αθλητικά Νέα”, ο βυρωνιώτης και πέντε φορές βαλκανιονίκης του επί κοντώ Γιώργος Θάνος, ο πρωταθλητής στους δρόμους ημιαντοχής Γιώργος Καραγιώργος και ο Κύπριος σπρίντερ Ρένος Φραγκούδης που είχε σαρώσει τις βαλκανιάδες και έτρεχε στη καρβουνόσκονη τα 100μ σε 10,6 και τα 200 σε 21,6.

Το ποδόσφαιρο εκπροσώπησαν ο Κλεάνθης Μαρόπουλος, ο Βαγγέλης Χέλμης που είχε πάρει μεταγραφή στον Ολυμπιακό από τον Εθνικό (μαζί με τον αδερφό του Γιάννη, έγραψαν ιστορία στην πάγκο της “ερυθρόλευκης” ομάδας, μετά τον πόλεμο), ο Δημήτρης Καραμπάτης του Πανιωνίου και άλλοι.

Η ΕΑΑ ιδρύθηκε με σκοπό την οικονομική, υλική και ηθική στήριξη των αθλητών που είχαν ανάγκη, τη διοργάνωση αθλητικών αγώνων τα έσοδα των οποίων θα πήγαιναν για να λειτουργήσουν λαϊκά συσίτια στις χειμαζόμενες αθηναϊκές συνοικίες. Ο Ρένος Φραγκούδης εκλέχθηκε πρόεδρος του νεοσύστατου ΔΣ, αντιπρόεδρος ήταν ο Γρ.Λαμπράκης, γενικός γραμματέας ο Θάνος και ταμίας ο Καραγιώργος.

Η δράση της Επιτροπής ήταν σπουδαία, καθώς συγκέντρωσε αμέσως χρήματα από διάφορους επιφανείς Αθηναίους, διοργανώνει ποδοσφαιρικό τουρνουά σε πείσμα της ΕΠΟ η οποία είχε σταματήσει κάθε δραστηριότητα, ενώ μπαίνει και στο μάτι του ΣΕΓΑΣ που διοικούσε ο Απόστολος Νικολαΐδης. Η ΕΑΑ στήνει λαϊκά συσσίτια και προγραμματίζει ένα ποδοσφαιρικό ματς στη Λεωφόρο και μια αθλητική γιορτή στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Ο ΣΕΓΑΣ αρνείται να δώσει το Στάδιο, χαρακτηρίζει την ΕΑΑ παράνομη, αλλά δεν υποψιάζεται ότι ο Λαμπράκης θα οδηγούσε μια ομάδα αθλητών κατευθείαν στα Γραφεία της ομοσπονδίας και θα διοργάνωνα τη γιορτή στο Στάδιο.

Τα έσοδα από την γιορτή αλλά και το ποδοσφαιρικό παιχνίδι ΑΕΚ-Παναθηναϊκού θα πήγαιναν για την ενίσχυση των φυματικών στο νοσοκομείο (σανατόριο τότε) “Σωτηρία”. Οι δυο ομάδες ήταν έτοιμες να αγωνιστούν, μπροστά μάλιστα σε 15.000 θεατές και πριν από την σέντρα αντιπροσωπεία των ποδοσφαιριστών με επικεφαλής τους Μαρόπουλο-Τζανετή από την ΑΕΚ και τον Τάσο Κρητικό από τον Παναθηναϊκό επισκέφθηκαν τον Απόστολο Νικολαΐδη ώστε να πάρουν την έγκρισή του για τις εισπράξεις του ματς.

Ο Νικολαΐδης ενημερώνει τους ποδοσφαιριστές ότι οι Γερμανοί έχουν επιτάξει το γήπεδο, αλλά και αποφασίσει να πάρουν αυτοί όλα τα κέρδη από τις εισπράξεις. Για να γίνει μάλιστα ο αγώνας έπρεπε να είναι διαιτητής ένας Αυστριακός αξιωματικός των κατοχικών δυνάμεων.

Οι ποδοσφαιριστές αρνούνται να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο ματς, ενημερώνουν τους φιλάθλους που ξεσπούν σε αποδοκιμασίες και το ματς μετατρέπεται σε μια αντικατοχική διαδήλωση που εξοργίζει τους κατακτητές!

Ο Μαρόπουλος συνέχισε την καριέρα του στην ΑΕΚ, μετά τον πόλεμο. Κέρδισε ένα ακόμη κύπελλο (το 1950), σταμάτησε το 1952 και ασχολήθηκε με τα διοικητικά της “Ένωσης”. Πέθανε το 1991…

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΟΝΤΟΥΛΗ

Ο μπαλαδόρος και έξοχος ντριπλέρ, Σπύρος Κοντούλης, άφησε την τελευταία του πνοή από τη ριπή ενός γερμανικού όπλου κι ενώ προσπαθούσε να αποδράσει από το καμιόνι που τον μετέφερε για εκτέλεση στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Το αίμα των Ελλήνων έρρεε ποτάμι από τις εκτελέσεις ακόμη και τις παραμονές της αποχώρησης των ναζί από την Ελλάδα.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ο 29χρονος διεθνής ποδοσφαιριστής που είχε οργανωθεί στο ΕΑΜ (όπως και ο αδερφός του Βασίλης) πιάστηκε στις 24 Απριλίου του 1944, ενώ πήγαινε στη Νίκαια να επισκεφθεί τη μητέρα του. Η οικογένεια του έμενε στην Κοκκινιά, όπου είχε μετακομίσει μετά την μικρασιατική καταστροφή. Η καταγωγή του ήταν από τα Βουρλά.

Οι Γερμανοί κάνουν μπλόκο -έχοντας ενημερωθεί πιθανότατα από κάποιον πρόθυμο καταδότη- και συλλαμβάνουν τα δυο αδέρφια. Τους οδηγούν κατευθείαν στο Χαϊδάρι, τόπος μαρτυρίου για τους κομμουνιστές και τους υπόλοιπους αγωνιστές, όπου βρίσκουν έναν ακόμη ποδοσφαιριστή της “Ενωσης”. Ήταν ο Κώστας Χριστοδούλου, δεύτερος σκόρερ της ΑΕΚ στο πρωτάθλημα του 1939-40 με 13 γκολ, που γνώρισε φρικτά βασανιστήρια, αλλά κατάφερε να επιζήσει.

Τον Μάιο του 44, ο Βασίλης Κοντούλης οδηγείται στην Καισαριανή και εκτελείται. Ένα μήνα αργότερα, έρχεται η σειρά του Σπύρου. Στο ύψος του Μετς, ο θαρραλέος Κοντούλης, πηδάει από το καμιόνι και τρέχει προς την ελευθερία. Γρήγορος όπως στο γήπεδο, αλλά και με ένα πρόσφατο τραυματισμό να τον εμποδίζει να τρέξει με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα, πέφτει στο τέλος νεκρός από τις γερμανικές ριπές.

Ο άλλοτε σπουδαίος κεντρικός μέσος της ΑΕΚ, περνούσε στην αθανασία. Στη μνήμη του έχει ιδρυθεί και σύνδεσμος φιλάθλων της κιτρινόμαυρης ομάδας, που φέρει το ονοματεπώνυμο του. Δεν ήταν, βέβαια, ο μόνος ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ που ανέπτυξε αντιστασιακή δράση. Ο Μιχάλης Δελαβίνιας, σπουδαίος τερματοφύλακας, αγωνίστηκε στην ποδοσφαιρική ομάδα της ΕΠΟΝ Αθηνών, όπως και οι Γιάννης Καψής-Ηλίας Παπαγεωργίου που έπαιζαν στην αντίστοιχη ομάδα του Πειραιά.

Και τους τρεις κυνήγησαν αρκετές φορές οι Γερμανοί και οι εγχώριοι συνεργάτες τους. Όσοι επιβίωσαν και είχαν ακόμη τις δυνάμεις συνέχισαν το ποδόσφαιρο, μετά το τέλος του πολέμου, η πλειοψηφία τους στην ΑΕΚ. Κάποιοι πρόλαβαν να κερδίσουν και το Κύπελλο Πάσχα του 1944 (4-2 στον τελικό τον Ολυμπιακό), ενώ η “Ενωση” εμφανίστηκε ξανά στο πρώτο μεταπολεμικό πρωτάθλημα, όταν τερμάτισε πρώτη στο πρωτάθλημα της Αθήνας και πήρε μέρος μαζί με τον Άρη και τον Ολυμπιακό στο μίνι-τουρνουά για τον τίτλο, που θα πήγαινε στα χέρια των Θεσσαλονικέων και του κορυφαίου τους σκόρερ, Κλεάνθη Βικελίδη. Η μεγάλη ομάδα που θα σάρωνε τα πρωταθλήματα αν δεν μεσολαβούσε ο πόλεμος, δεν ήταν ποτέ ίδια…

ΥΓ: Στο αλβανικό μέτωπο και στην αντίσταση δεν πήραν, φυσικά, μέρος μόνο οι ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ. Ο Μίμης Πιερράκος του Παναθηναϊκού, ο Γιώργος Βατίκης και ο Νίκος Σωτηριάδης του ΠΑΟΚ, άφησαν την τελευταία τους πνοή σην Αλβανία, όπου τραυματίστηκε κι ο Αχιλλέας Γραμματικόπουλος του Ολυμπιακού. Ο Ηλίας Σταφυλίδης που το 1945 πήγε στον Παναθηναϊκό, είχε περάσει τρία χρόνια έγκλειστος σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Πάρα πολλοί ποδοσφαιριστές ανέπτυξαν αντιστασιακή δράση. Ο θρυλικός Γαβρίλος Γαζής του Παναθηναϊκού ήταν μέλος της ΕΠΟΝ, ο Άγγελος Μεσσάρης κορυφαίος ποδοσφαιριστής στη δεκαετία του 30 που σταμάτησε σε ηλικία 21 ετών την ενεργό δράση (γιατί δεν ήθελε να μην είναι μέλος της ΟΚΝΕ όπως επιθυμούσε ο Απ.Νικολαΐδης) ενώ Μιχάλης Αναματερός σπουδαίος σκόρερ του Ολυμπιακού, έγινε μέλος του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά. Λοχαγός του ΕΛΑΣ ήταν και ο Νίκος Γόδας, μέλος της “ερυθρόλευκης” ενδεκάδας πριν από τον πόλεμο. Πολέμησε στην μεγάλη μάχη της Ηλεκτρικής (13/10/1944), όταν σώθηκε ο ηλεκτροφωτισμός της πρωτεύουσας κι ενώ οι Γερμανοί αποχωρώντας από την Ελλάδα ήθελαν να καταστρέψουν όλες τις υποδομές της. Πέντε χρόνια αργότερα, στη διάρκεια του εμφυλίου, ο Γόδας εκτελέστηκε στην Κέρκυρα…

Πηγές: ΑΕΚ live, ΠΑΕ ΑΕΚ, Ευάγγελος Ανδρέου: “Το αστέρι του πρωταθλητή άναψε”, Εφημερίδα Αθλητισμός

News247.gr