The future’s in the air

_{Can feel it everywhere}

_{Blowing with the wind of change…}

_{Wind Of Change, Scorpions*}

Δύο χώρες που διαθέτουν αλυσίδες ταχυφαγίων McDonald’s, σπάνια θα έρθουν σε πολεμική σύγκρουση, είχε γράψει ο Thomas Friedman στο βιβλίο του “The Lexus and the Olive Tree: Understanding Globalization” που κυκλοφόρησε το μακρινό 1999.

Το πρώτο κατάστημα της “ΜcDonald’s” άνοιξε στη Μόσχα το  1990 την εποχή του Γκορμπατσόφ και έκλεισε το 2022 μετά τις κυρώσεις της Δύσης στο καθεστώς Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία.

Ο θάνατος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πριν λίγες μέρες μας υπενθύμισε και συμβολικά,  πως  κλείνει μια ολόκληρη ιστορική περίοδος ειρήνης και ευημερίας για το σύνολο του πλανήτη, στην οποία ο ίδιος συνέβαλε καθοριστικά.

Στη Δύση μάλλον δεν έχουμε αντιληφθεί το μέγεθος της συνεισφοράς του αποδημήσαντος τελευταίου σοβιετικού ηγέτη στην ευημερία του δυτικού κόσμου και του πλανήτη συνολικότερα.

Οι αμετανόητοι κομμουνιστές χαρακτηρίζουν τον Γκορμπατσόφ προδότη και τον καταριούνται ακόμη και σήμερα. Η αλήθεια είναι πως ο Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσόφ παρέλαβε την άλλοτε κραταιά ΕΣΣΔ στα πρόθυρα μιας κατάρρευσης από εσωτερική “σήψη” και οικονομική στασιμότητα.

Προσπάθησε να μετασχηματίσει τη μονολιθική γραφειοκρατία της δικτατορίας του Κομμουνιστικού Κόμματος σε κάποια εκδοχή σοσιαλισμού με δημοκρατικές δικλείδες και στοιχεία ελεύθερης αγοράς. Το σύστημα όμως, όπως αποδείχτηκε, δεν επιδέχονταν καμιά επιδιόρθωση καθώς ήταν τόσο αρτηριοσκληρωτικό που με τις παραμικρές μεταβολές, κατέρρευσε.

Αν υποθέσουμε πως δεν είχε αναδειχτεί ο Γκορμπατσόφ στην ηγεσία της ΕΣΣΔ αλλά κάποιος άλλος από τους αρτηριοσκληρωτικούς κομμουνιστές, τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί αρκετά διαφορετικά.

Οι δικτάτορες συνήθως όταν τα πράγματα δυσκολεύουν αντί να ελέγξουν τι δεν δουλεύει σωστά και να το διορθώσουν, αναζητούν ευθύνες στους άλλους και προκειμένου να χειραγωγήσουν τα πλήθη που υποφέρουν,  ξεκινούν πολέμους…

Αν στη θέση του Γκορμπατσόφ είχε βρεθεί κάποιος άλλος, η εσωτερική παρακμή  της “σοβιετίας” είναι πιθανό να είχε εξελιχθεί σε μια πολεμική αναμέτρηση με τη Δύση, παρά σε μια θεαματική κατάρρευση του καθεστώτος.

Αν είχε συμβεί αυτό, ολόκληρος ο πλανήτης θα χρειάζονταν δεκαετίες για να επανέλθει στο επίπεδο διαβίωσης που είχε στις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Η ΕΣΣΔ δεν μπορούσε να ακολουθήσει από οικονομική σκοπιά τα εξοπλιστικά προγράμματα της Δύσης, με αιχμή του δόρατος τον πόλεμο των άστρων του Ρόναλντ Ρέιγκαν.

Οι επιλογές που απόμεναν ήταν δύο: Η πρώτη ήταν ένα πόλεμος όσο η Δύση ήταν ακόμη στην αρχή της απόκτησης μεγάλης διαφοράς στην υπεροπλία. Τούτο είναι μια εκδοχή της περίφημης παγίδας τους Θουκυδίδη.

Η άλλη ήταν να πετύχει συμφωνίες αμοιβαίου αφοπλισμού προκειμένου να μειώσει το κόστος των εξοπλισμών και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις του οικονομικού και πολιτικού μοντέλου σε κάποια περισσότερο παραγωγική και αποδοτική εκδοχή.

Ο Γκορμπατσόφ επέλεξε το δεύτερο και καθώς το σύστημα ήταν ετοιμόρροπο από κάποιο σημείο και μετά οι εξελίξεις έλαβαν ανεξέλεγκτο χαρακτήρα και επήλθε μια από τις πλέον θεαματικές καταρρεύσεις αυτοκρατοριών στην ιστορία.

Η κατάρρευση της “Σοβιετίας” απελευθέρωσε τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τις οποίες η Δύση είχε εκχωρήσει στον Στάλιν, προκειμένου να συμβάλλει στη νίκη επί του ναζισμού, με όσο το δυνατόν λιγότερο ανθρώπινο κόστος.

Στις δυτικές δημοκρατίες το κόστος της ανθρώπινης ζωής έχει μεγαλύτερη αξία σε σύγκριση με τις ανατολικές δεσποτείες.

Για τη συνέχεια Capital