O Ερντογάν εκβιάζει τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ αλλά η αποβολή της Τουρκίας από τη συμμαχία θα ισοδυναμούσε με στρατηγική καταστροφή. Τα αδύναμα σημεία του Τούρκου προέδρου, τα παζάρια και το κρυφό χαρτί.

Του Gideon Rachman

Γιατί να μην πετάξουμε την Τουρκία έξω από το ΝΑΤΟ; Ακούγεται εξαιρετική ιδέα -ειδικά ύστερα από μερικά ποτά, μετά τη σύνοδο της αμυντικής συμμαχίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας εξοργιστικός σύμμαχος. Mετά την απόσυρση των αντιρρήσεών του για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος πρόεδρος προκάλεσε αμέσως νέες αμφιβολίες -υπαινισσόμενος ότι το κοινοβούλιο της Τουρκίας δεν θα εγκρίνει τη συμφωνία, εκτός και αν η Σουηδία εκδώσει 73 άτομα τα οποία η Τουρκία κατηγορεί για τρομοκρατία.

H παράδοση οποιουδήποτε ατόμου στο έλεος του δικαστικού συστήματος του Ερντογάν είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να αποδεχθεί οποιαδήποτε δημοκρατία. Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, Koύρδος πολιτικός και κορυφαία μορφή της τουρκικής αντιπολίτευσης, βρίσκεται στη φυλακή από το 2016, παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι πρέπει να απελευθερωθεί άμεσα και ότι η φυλάκισή του «αποτελεί απλώς προκάλυμμα για ένα απώτερο πολιτικό σκοπό».

Η υπόθεσή του δεν είναι ένα μεμονωμένο παράδειγμα. Ο Οσμάν Καβαλά, επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, φυλακίστηκε σε ισόβια χωρίς αναστολή τον Απρίλιο, επειδή υποτίθεται ότι σχεδίαζε πραξικόπημα. Τα στοιχεία εναντίον του ήταν τόσο αδύναμα που προκάλεσαν διαμαρτυρίες από δυτικές κυβερνήσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Επτά υπερασπιστές του Καβαλά, μεταξύ των οποίων ο Χακάν Αλτινάι, επιφανής ακαδημαϊκός, φυλακίστηκαν για 18 έτη με εξαιρετικά αμφιλεγόμενα στοιχεία.

H συμπεριφορά του Ερντογάν εγείρει άβολα ερωτήματα για το ΝΑΤΟ. Η συμμαχία λέει ότι στηρίζεται στην προστασία της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά η φυλάκιση πολιτικών αντιπάλων με κατασκευασμένες κατηγορίες είναι κάτι που θα έκανε ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Η αλήθεια είναι ότι ο Τούρκος και ο Ρώσος ηγέτης έχουν στενή σχέση εδώ και καιρό.

Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα ήταν μεγάλο πλήγμα για τον Πούτιν. Θα σήμαινε ότι το ΝΑΤΟ περιλαμβάνει κάθε χώρα με σύνορα στη Βαλτική Θάλασσα, εκτός της Ρωσίας. Οι τακτικισμοί της Τουρκίας εκφράζουν μια κυνική περιφρόνηση των χωρών της Βαλτικής -συμμάχων στο ΝΑΤΟ- που είναι αντιμέτωπες με μια υπαρξιακή απειλή.

H προθυμία του Ερντογάν να εκβιάσει το ΝΑΤΟ για τη Φινλανδία και τη Σουηδία δημιουργεί επίσης αμφιβολίες για το πώς μπορεί να συμπεριφερθεί η Τουρκία σε μελλοντικές κρίσεις. Το Άρθρο 5 -η ρήτρα συλλογικής άμυνας στην καρδιά της συμμαχίας που θα μπορούσε να προκαλέσει ρωσική επίθεση- βασίζεται στην ομόφωνη ψήφο.

Οπότε θα ήταν προς το συμφέρον του ΝΑΤΟ να αποχωρήσει η Τουρκία; Οπωσδήποτε όχι. Η αποβολή της Τουρκίας, ακόμα και αν ήταν νομικά δυνατή, θα ισοδυναμούσε με στρατηγική καταστροφή. Η Μαύρη Θάλασσα αποτελεί τη βασική διέξοδο προς τη Μεσόγειο και τον υπόλοιπο κόσμο τόσο για την Ουκρανία όσο και για τη Ρωσία. Μόνο μέσω της Μαύρης Θάλασσας μπορούν να φύγουν τα ουκρανικά σιτηρά από τα λιμάνια της χώρας προς τις διεθνείς αγορές -και η Τουρκία ελέγχει τη δίοδο. Η κατάσχεση ρωσικού πλοίου που φέρεται να μετέφερε κλεμμένα σιτηρά από την Ουκρανία καταδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο της Τουρκίας σε αυτό το ζήτημα.

Αν η Τουρκία αποβαλλόταν από το ΝΑΤΟ και γινόταν de facto σύμμαχος της Ρωσίας, η Ουκρανία θα μετατρεπόταν σε περίκλειστη χώρα και η Ρωσία θα βρισκόταν στις πύλες της Μεσογείου.

Η αμυντική ισορροπία στη Μέση Ανατολή θα περιπλεκόταν σημαντικά. Οι Τούρκοι έχουν μεγάλη στρατιωτική παρουσία εντός της Συρίας. Αν και έχουν συγκρουστεί με τους Αμερικανούς για τον ρόλο των Κούρδων, αντιτίθενται στη συμμαχία της Ρωσίας με το καθεστώς του Άσαντ. Oι Τούρκοι έχουν επίσης προσφέρει καταφύγιο σε 3,7 εκατ. Σύρους πρόσφυγες -μια ανθρωπιστική πράξη που έχει περιορίσει την πίεση που έχει αντιμετωπίσει η Ε.Ε. στο μεταναστευτικό.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ερντογάν έχει αμαυρώσει τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια της Τουρκίας. Αλλά, σε αντίθεση με τη Ρωσία, η Τουρκία δεν αποτελεί απειλή για την ασφάλεια των χωρών του ΝΑΤΟ -εκτός ίσως από την περίπτωση της Ελλάδας, η οποία έχει θορυβηθεί από την επίδειξη δύναμης του Ερντογάν στο Αιγαίο. Δεδομένης της εξαιρετικά μεγάλης σημασίας που έχει για το ΝΑΤΟ η αντιμετώπιση της Ρωσίας, είναι πιο κρίσιμο από ποτέ να παραμείνει η Τουρκία σύμμαχος.

Ο Ερντογάν το γνωρίζει αυτό. Χρησιμοποιεί τη διαπραγματευτική ισχύ που του έχει χαρίσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η κατάσταση είναι εξοργιστική αλλά διαχειρίσιμη. Ο Τούρκος ηγέτης είναι απόλυτα ικανός να αλλάξει θέση, όποτε τον συμφέρει. Και τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν επίσης διαπραγματευτική ισχύ έναντι της Τουρκίας που μπορούν να χρησιμοποιήσουν.

για τη συνέχεια Euro2Day