Με τα χρόνια, η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει πρωταγωνιστήσει σε δεκάδες καταγγελίες διαφθοράς. Επιπλέον, το όνομα της κυβέρνησής του άρχισε πρόσφατα να εμφανίζεται στα διεθνή συστήματα ξεπλύματος βρώμικου χρήματος· Σε άγνωστες εμπορικές συμφωνίες με χώρες όπως το Κατάρ, η Ινδονησία και το Ιράν· Ακόμη και σε υπόθεση διακίνησης κοκαΐνης. Ωστόσο, καμία υπόθεση δεν είναι τόσο τυλιγμένη στο μυστήριο όσο η επένδυση της τουρκικής εταιρείας Gübretaş στο Ιράν.

Το 2008 η εταιρεία επένδυσε 681 εκατομμύρια δολάρια στο Ιράν, στη μεγαλύτερη ξένη εξαγορά στην ιστορία της Τουρκίας. Τα ερωτήματα της αντιπολίτευσης σχετικά με την υπόθεση έχουν μείνει αναπάντητα από την κυβέρνηση, η οποία επικαλέστηκε το απόρρητο.

Ποια είναι η Gübretaş

Όπως γράφει ο Τζεβχερί Γκιουβέν σε άρθρο του στο Turkish Minute, η Gübretaş A.Ş. ιδρύθηκε το 1952 με υπουργικό διάταγμα, με σκοπό την παραγωγή γεωργικών λιπασμάτων. Το 1993 η εταιρεία ιδιωτικοποιήθηκε και εξαγοράστηκε από τους Αγροτικούς Πιστωτικούς Συνεταιρισμούς της Τουρκίας, μια οντότητα της οποίας τα μέλη αποτελούνται από αγρότες και η διοίκηση της οποίας γενικά επηρεάζεται από το Υπουργείο Γεωργίας. Ενώ το ίδρυμα είχε κανονικά μια ορισμένη αυτονομία από την κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του Ερντογάν υπέστη μεγαλύτερο κυβερνητικό έλεγχο.

Το 2008 η εταιρεία αποφάσισε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό εξαγοράζοντας την Razi Petrochemical Co, την εταιρεία παραγωγής λιπασμάτων του Ιράν που ιδιωτικοποιούνταν, έναντι 681 εκατομμυρίων δολαρίων. Σύμφωνα με τα αρχεία της Gübretaş, άλλα 150 εκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στη Razi Petrochemical Co μετά την αγορά.

Λόγω των επενδύσεών της στο Ιράν, η Gübretaş έχει τεθεί υπό έλεγχο και περιορισμούς σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ.

Η Gübretaş πραγματοποίησε την αγορά μέσω κοινοπραξίας αποτελούμενης από δύο θυγατρικές. Όταν ο βουλευτής Μεχμέτ Εκιντζί σε κοινοβουλευτική ερώτηση στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ζήτησε τα στοιχεία της κοινοπραξίας που αγόρασε την ιρανική εταιρεία πετροχημικών, το Υπουργείο Γεωργίας αρνήθηκε να απαντήσει, επικαλούμενο εμπορικά και κρατικά μυστικά. Ο Εκιντζί υπέβαλε μια δεύτερη ερώτηση, δηλώνοντας ότι το επιχείρημα περί μυστικότητας ήταν άκυρο, χωρίς όμως η προσπάθειά του να τελεσφορήσει.

Δύο εταιρείες που κρατούνται μυστικές

Ο δημοσιογράφος Αντέμ Γιαβούζ Αρσλάν, ο οποίος παρακολουθεί το θέμα, πιστεύει ότι οι συνεργάτες του Ερντογάν εμπλέκονται σε αυτή τη μεγαλύτερη εξαγορά στο εξωτερικό στην τουρκική ιστορία, η οποία επιδιώχθηκε παρά τις κυρώσεις σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ.

Ο Αρσλάν ισχυρίζεται ότι οι δύο εταιρείες που δεν αποκάλυψε το Υπουργείο Γεωργίας είναι η Asyagaz και η Tabosan. Λέει ότι η Asyagaz ιδρύθηκε μόλις 20 ημέρες πριν από την εξαγορά και ότι η Tabosan είναι μια εταιρεία που χρεοκόπησε.

“Δύο εταιρείες, εκ των οποίων η μία ιδρύθηκε πριν από 20 ημέρες και η άλλη [σε πτώχευση], πήραν δάνεια ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από τις κρατικές τράπεζες Vakıfbank και Halkbank (εμπλεκόμενης στο σκάνδαλο με τον Ρεζά Ζαράμπ), για την εξαγορά της Razi Petrochemical Co”, λέει ο Αρσλάν. “Ο λόγος που τα ονόματα των εταιρειών δεν αποκαλύπτονται με το πρόσχημα της εμπιστευτικότητας είναι το ασαφές ιστορικό των ιδιοκτητών τους”.

Ο σημαντικότερος μέτοχος της Asyagaz είναι ο Ιχσάν Αρσλάν, ένας άνθρωπος με δεσμούς με το Ιράν και θεωρείται από πολλούς στην Τουρκία ως ένας από τους χρηματοδότες του Ερντογάν. Ο γιος του, ο οποίος έχει επίσημα το ίδιο όνομα με τον πατέρα του, αλλά χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο “Μουτζαχίντ”, είναι μια προσωπικότητα κοντά στον Ερντογάν.

Ο άλλος συνεργάτης της Asyagaz είναι ο Χακί Σελτσούκ Σανλί, ο δράστης μιας από τις πιο κρίσιμες πολιτικές δολοφονίες στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας. Συνελήφθη για τη συμμετοχή του στη δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Ουγούρ Μουμτζού, ο οποίος σκοτώθηκε το 1993 από βόμβα που τοποθετήθηκε στο αυτοκίνητό του και καταδικάστηκε σε 12 χρόνια και έξι μήνες φυλάκιση.

Για τη συνέχεια Capital