Το… εγχειρίδιο πολιτικής του Τούρκου προέδρου που χρονολογείται από το… 2000 δεν πείθει πλέον τους πολίτες. Οι παρωχημένες πολιτικές με στόχο έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια και τα λάθος στοιχήματα στην οικονομία.

Ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan παίζει στην πολιτική σκηνή του 2020 με ένα εγχειρίδιο του 2000, και παρότι δεν είναι ξεκάθαρο πως οι Τούρκοι ψηφοφόροι είναι πράγματι έτοιμοι να γυρίσουν σελίδα στην σχεδόν 20ετή διακυβέρνηση του Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) στις επόμενες εκλογές, αυτό που είναι σαφές είναι πως τα συνηθισμένα κόλπα του Erdogan –από τον οικονομικό και θρησκευτικό λαϊκισμό στο εσωτερικό, μέχρι τις εθνικιστικές επιδείξεις στο εξωτερικό- δεν παρέχουν πλέον τα εκλογικά κέρδη που έχει συνηθίσει.

Εν τούτοις, ο Erdogan φαίνεται προσηλωμένος στην πραγματοποίηση μιας προεκλογικής εκστρατείας του AKP σαν να μην έχει αλλάξει το εκλογικό σώμα του από τις τελευταίες εκλογές του 2018, παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις πως οι Τούρκοι, ιδιαίτερα οι νεότερης ηλικίας, θέλουν ένα νέο πολιτικό μέλλον για τη χώρα τους.

Παράλογος ή εκτός πραγματικότητας;

Με μια προσεκτική εξέταση, η μείωση της δημοφιλίας του Erdogan έχει μια ξεκάθαρη αιτία: την οικονομία. Από το 2013, το ΑΕΠ της Τουρκίας έχει μειωθεί (μετρημένο σε δολάρια ΗΠΑ) από τα 957 δισ. δολάρια στα 720 δις. δολάρια, καθώς το λεγόμενο «Τουρκικό Θαύμα» της δεκαετίας του 2000 δέχθηκε σοβαρό πλήγμα από τη νομισματική κρίση του 2018 και στη συνέχεια από την πανδημία της Covid-19, τον πληθωρισμό και την φυγή επενδυτών, καθώς το AKP πολιτικοποιούσε όλο και περισσότερο τη διοίκηση της κεντρικής τράπεζας.

Αυτό το τελευταίο σημείο -η διοίκηση της κεντρικής τράπεζας, η φυγή επενδυτών και ο πληθωρισμός- είναι που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να αποτελεί πράξη πολιτικής αυτοκτονίας από την πλευρά του Erdogan. Οι πολιτικές επιλογές του, όμως, βγάζουν περισσότερο νόημα εάν ειδωθούν λιγότερο ως παράλογες παρορμήσεις ενός ιδεολόγου, και περισσότερο ως κινήσεις ενός πολιτικού που χρησιμοποιεί παρωχημένες πολιτικές για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια.

Ο Erdogan στοιχηματίζει για μια ακόμα φορά πως τα οφέλη του φθηνού τοπικού νομίσματος, όπως ο αυξημένος τουρισμός και οι ανταγωνιστικότερες τουρκικές εξαγωγές, θα δημιουργήσουν αρκετές θέσεις εργασίας και πλούτο ώστε να αντισταθμιστεί ο λαϊκός θυμός για τον πληθωρισμό και την πτώση της τουρκικής λίρας. Στοιχηματίζει επίσης πως οι θρησκευόμενοι ψηφοφόροι, το πιο πιστό του πολιτικό μπλοκ, θα επιβραβεύσει το AKP το 2023 καθώς ακολουθεί την γραμμή πως τα επιτόκια είναι τοκογλυφία και ως εκ τούτου αντι-Ισλαμικά. Και ο Erdogan ελπίζει πως οι εθνικιστές ψηφοφόροι –ένα άλλο μεγάλο κομμάτι της βάσης στήριξής του- θα πιστέψει το αφήγημά του πως τα οικονομικά προβλήματα δεν οφείλονται στην ηγεσία του AKP αλλά είναι ένας συνδυασμός κακής τύχης λόγω της πανδημίας Covid-19 και ξένων μηχανορραφιών που προσπαθούν να ρίξουν έναν ισχυρό Τούρκο ηγέτη.

Σε κάθε ένα από αυτά τα μέτωπα, η λογική του Erdogan έχει αξιοσημείωτες αδυναμίες. Το στοίχημά του πως οι Τούρκοι θα ανεχθούν τις πληθωριστικές πιέσεις στα τρέχοντα επίπεδα, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές, αποδίδεται εν μέρει στην ηλικία των ψηφοφόρων που απαρτίζουν μεγάλο  μέρος της εκλογικής βάσης του AKP. Για τους ψηφοφόρους που έζησαν την δεκαετία του 1990, όταν ο πληθωρισμός είχε πιάσει το 105% το 1994, τα τρέχοντα προβλήματα είναι επώδυνα, αλλά ούτε κατά διάνοια όσο άσχημα ήταν πριν την εποχή του AKP.

Η δεκαετία του 1990 ήταν επίσης μια εποχή πολιτικών που στόχο είχαν να ευχαριστήσουν τους επενδυτές, κάτι που δεν ξεχνούν πολλοί Τούρκοι πολίτες οι οποίοι συχνά δεν βλέπουν το εθνικό συμφέρον ως το ίδιο με αυτό των επενδυτών. Πολλοί πιθανόν θα χρησιμοποιήσουν αυτή την οπτική γωνία για να δικαιολογήσουν τις ψήφους υπέρ του AKP, όχι όμως όλοι –και οπωσδήποτε όχι η «Γενιά Ζ», οι Τούρκοι που βρίσκονται τώρα στην ηλικιακή ομάδα 15-25 ετών και έχουν τεράστιες προσδοκίες, αφού μεγάλωσαν κατά τη διάρκεια των χρόνων της ακμής χωρίς να θυμούνται τα χαοτικά χρόνια που προηγήθηκαν.

Εν τω μεταξύ, οι θρησκευόμενοι ψηφοφόροι μπορεί να έχουν κίνητρο να στηρίξουν το AKP στις πληθωριστικές και οικονομικές κρίσεις, καθώς θεωρούν το κόμμα ως τον καλύτερο τρόπο για να διατηρήσουν τα πολιτικά και κοινωνικά οφέλη που απέκτησαν ενάντια στο κάποτε κυρίαρχο κοσμικό Κεμαλικό καθεστώς στην Τουρκία. Αλλά αυτού του είδους οι ψηφοφόροι φαίνεται πως είναι ένα συρρικνούμενο μερίδιο του εκλογικού σώματος.

για τη συνέχεια Euro2Day