Του Guney Yildiz

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τόνισε με νόημα ότι ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες που ζήτησαν από την Τουρκία να παραμείνει στο Αφγανιστάν για να φρουρεί και να διαχειρίζεται το αεροδρόμιο της Καμπούλ μετά την αποχώρηση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ που έδρευαν στη χώρα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Μιλώντας μετά την πρώτη διμερή συνάντησή του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο Ερντογάν ισχυρίστηκε επίσης ότι οι δύο ηγέτες κατέληξαν σε συμφωνία για τον τουρκικό ρόλο στο Αφγανιστάν στη μετα-ΝΑΤΟ εποχή.

“Εάν δεν θέλουν να απομακρυνθούμε από το Αφγανιστάν, η διπλωματική, υλικοτεχνική και οικονομική υποστήριξη των ΗΠΑ είναι σημαντική”, δήλωσε ο Ερντογάν μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.

Υιοθετώντας έναν πιο ήπιο τόνο από το συνηθισμένο επιθετικό στυλ του απέναντι στους δυτικούς ηγέτες -μεταξύ των οποίων ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Μπάιντεν-, ο Τούρκος πρόεδρος είπε ότι η Τουρκία θα επικεντρωθεί στους τομείς συνεργασίας όχι στις διαμάχες όσον αφορά τις σχέσεις με τους συμμάχους της Άγκυρας.

“Δεν υπάρχει πρόβλημα με τις ΗΠΑ που δεν μπορούμε να λύσουμε” είπε ακόμη ο Τούρκος πρόεδρος. Συμμεριζόμενος την αισιοδοξία του Ερντογάν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ είπε σε ξεχωριστή συνέντευξη Τύπου ότι είχε μια “θετική και εποικοδομητική συνάντηση” με τον Τούρκο ομόλογό του. Εξέφρασε επίσης την πεποίθηση ότι η κυβέρνησή του θα σημειώσει “πραγματική πρόοδο” στη βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας.

Οι ΗΠΑ ζήτησαν παλαιότερα από την Τουρκία να διοργανώσει διεθνή ειρηνευτική διάσκεψη υψηλού επιπέδου για το Αφγανιστάν. Η συνάντηση αναβλήθηκε καθώς οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν να παρευρεθούν. Ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει, επίσης, να συνεργαστεί με το Πακιστάν και την Ουγγαρία προκειμένου να διατηρήσει τα τουρκικά στρατεύματα στη χώρα. “Θα διαπραγματευτούμε και με τους Ταλιμπάν”, δήλωσε ο Ερντογάν.

Ωστόσο, μιλώντας στο Reuters, τρεις ημέρες πριν από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ένας εκπρόσωπος των Ταλιμπάν αντιτάχθηκε στην τουρκική παραμονή στην Καμπούλ και είπε ότι η Τουρκία θα πρέπει να αποσύρει τα στρατεύματά της από το Αφγανιστάν βάσει της συμφωνίας του 2020 για την αποχώρηση των ξένων δυνάμεων.

Στο Αφγανιστάν, η Τουρκία διατηρεί δεσμούς με τους Ταλιμπάν καθώς και με τον Ρασίντ Ντόστουμ, ο οποίος διετέλεσε αντιπρόεδρος της χώρας από το 2014 έως το 2020, και τους Ουζμπέκους υποστηρικτές του. Εάν επιβεβαιωθεί, η τουρκο-πακιστανική συνεργασία στο Αφγανιστάν, θα ενισχυθούν περαιτέρω οι πολλαπλοί τομείς οικονομίας και εξωτερικής πολιτικής στου οποίους συνεργάζονται η Άγκυρα και το Ισλαμαμπάντ.

Η εμπειρία της Άγκυρας στην αντιμετώπιση της εξτρεμιστικής ισλαμιστικής οργάνωσης Al Shabab στη Σομαλία μπορεί αποτελέσει οδηγό για την Τουρκία στο να ανοίξει δρόμο για την στρατιωτική παρουσία της στο Αφγανιστάν. Ωστόσο, η κυριαρχία των Ταλιμπάν στη χώρα δεν είναι συγκρίσιμη με την επιρροή της Al Shabab στη Σομαλία. Η Άγκυρα έχει την μεγαλύτερη υπερπόντια στρατιωτική βάση της στην πρωτεύουσα της Σομαλίας, Μογκαντίσου, έχει αναλάβει μεγάλα έργα υποδομής και διαχειρίζεται το διεθνές αεροδρόμιο και το λιμάνι του Μογκαντίσου.

Εάν η Τουρκία δεν μπορεί να εξασφαλίσει την έγκριση των Ταλιμπάν, η παρουσία τουρκικών στρατευμάτων στο αεροδρόμιο Χαμίντ Καρζάι της Καμπούλ θα μπορούσε να έχει πολύ μεγάλο πολιτικό κόστος για την Άγκυρα. Ωστόσο, η συνεργασία με το Πακιστάν, μια χώρα με σημαντική επιρροή στο Αφγανιστάν, θα μπορούσε να βοηθήσει την Άγκυρα να δρομολογήσει την παραμονή της στη χώρα.

Όπως αναμενόταν, πάντως, η συνάντηση μεταξύ Μπάιντεν και Ερντογάν δεν έλυσε τα βασικά ζητήματα έντασης μεταξύ των δύο χωρών. Θέματα όπως η αγορά των προηγμένων ρωσικών πυραύλων S-400 από την Τουρκία και οι διαφορές μεταξύ των πολιτικών των ΗΠΑ και της Τουρκίας για τη Συρία.

Ωστόσο, οι δύο ηγέτες μπορεί να διερεύνησαν άλλους “φακέλους”, συμπεριλαμβανομένου του Αφγανιστάν, για να αυξήσουν τους δυνητικούς τομείς συνεργασίας.

Επιπροσθέτως, η συνάντηση μπορεί να βοήθησε και τους δύο ηγέτες να διευκρινίσουν πού βρίσκονται οι πραγματικές κόκκινες γραμμές τους.

Η Τουρκία διερευνά τα όρια της “στρατηγικής της ανεξαρτησίας” έναντι των ΗΠΑ για τουλάχιστον μια δεκαετία.

Η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚ Party) αντικατέστησε την υπερβολικά επιφυλακτική, μηδενικού ρίσκου, αναποτελεσματική, αλλά σταθερής προοπτικής εξωτερική πολιτική του κεμαλιστικού κατεστημένου, με μια ενεργή και φιλόδοξη αλλά υψηλού ρίσκου εξωτερική πολιτική. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μεταλλάχθηκε από φρουρός στην άκρη της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ, σε έναν -κυρίως- ανεξάρτητο παίκτη. Ως εκ τούτου, η Τουρκία εγείρει ένα σύνολο προκλήσεων στις οποίες οι δυτικοί σύμμαχοί της δεν είναι συνηθισμένοι.

Ο κύριος στόχος της Άγκυρας ήταν να χαράξει ένα τρίγωνο στις σχέσεις της με τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον για να ακολουθήσει μια πιο ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Σε μια άσκηση ισορροπίας, που εξυπηρετούσε περισσότερο τη Ρωσία και λιγότερο το ΝΑΤΟ, η Τουρκία απολάμβανε τα καλύτερα και των δύο “κόσμων”, συνεργαζόμενη ταυτόχρονα τόσο με τη Ρωσία όσο και με τους δυτικούς συμμάχους της. Ωστόσο, αυτή η χρυσή εποχή μπορεί να έχει τελειώσει με την παραβίαση από την Τουρκία δυτικών κόκκινων γραμμών όσον αφορά τις σχέσεις με τη Ρωσία και με την επιθετική εξωτερική πολιτική της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οι προκλήσεις για τη συμμαχία της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και ορισμένους άλλους εταίρους του ΝΑΤΟ δεν σχετίζονται μόνο με αλλαγή πολιτικής σε μεμονωμένους τομείς, αλλά και με δομικές αλλαγές.

Βέβαια, η διερεύνηση νέων τομέων συνεργασίας, όπως ο τουρκικός ρόλος στο Αφγανιστάν στη μετά-ΝΑΤΟ εποχή, θα μπορούσε να συμβάλει στο να σπάσει ο πάγος μεταξύ των εταίρων.

Όμως, για επανασύσφιξη των δεσμών μπορεί να χρειαστούν ισχυρότερες διαρθρωτικές αλλαγές.

Η Τουρκία εξακολουθεί να χρειάζεται τις ΗΠΑ περισσότερο από ότι αυτές εκείνη, και υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Τούρκοι ηγέτες συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο αυτό το γεγονός.

ΠΗΓΗ: Forbes

μετάφραση capital.gr