Όσοι είχαν την τύχη να δουν την τουρκική τηλεοπτική σειρά «Σουλείμάν ο Μεγαλοπρεπής», θα θυμούνται ίσως τη σκηνή της άφιξης στο Τοπ-Καπί των φορτωμένων με ατελείωτα δώρα και εκλεκτά γαλλικά κρασιά απεσταλμένων του Φραγκίσκου του Α’, βασιλιά της Γαλλίας, καθώς και το φαγοπότι που ακολούθησε τις συναντήσεις τους με τον Σουλτάνο επί των ημερών του οποίου η Οθωμανική Αυτοκρατορία έφθασε στον κολοφώνα του μεγαλείου της.

Εκείνο που ίσως που τους διαφεύγει είναι ότι από εκείνες τις συναντήσεις έμεινε πίσω μια μοιραία για την τύχη της Αυτοκρατορίας του Σουλεϊμάν κληρονομιά: το καθεστώς των διομολογήσεων που ο Φραγκίσκος Α’ επέβαλε στον Σουλτάνο το 1536 στο πλαίσιο της συμμαχίας του εναντίον του Αψβούργου Καρόλου Ε’ της Ισπανίας για τον έλεγχο της Μεσογείου.

Χάρις σε αυτό τόσο οι ξένοι που εγκαθίσταντο για επαγγελματικούς λόγους εντός Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και οι αλλοεθνείς χριστιανοί υπήκοοί της που θα επέλεγαν να υπαχθούν σε αυτό το καθεστώς έμπαιναν υπό την προστασία της Γαλλίας αποκτώντας φορολογικά και άλλα δικαιοδοτικά προνόμια.

Οι πρώτοι που επωφελήθηκαν ήταν οι εύποροι Έλληνες έμποροι και πλοιοκτήτες που έκτοτε άρχισαν να αναδεικνύονται σε επιδραστικούς οικονομικούς, και όχι μόνον, παράγοντες της ευρύτερης περιοχής

Για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όμως, οι διομολογήσεις σήμαναν την μακροχρόνια αρχή του τέλους της την στιγμή ακριβώς που είχε αγγίξει την κορυφή της δόξας της.

Δυο αιώνες αργότερα ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1774) θα επίσπευδε το τέλος πυροδοτώντας τις αλυσιδωτές εξεγέρσεις των υποδούλων λαών οι οποίες μετέτρεψαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον “Μεγάλο Ασθενή” του παγκόσμιου συστήματος.

Ο διαμελισμός της θα συνιστούσε το μέγα «Ανατολικό ζήτημα» και μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα θα ήταν αυτό που θα επανατροφοδοτούσε τους ενδοευρωπαϊκούς ανταγωνισμούς μέχρις ότου η Οκτωβριανή Επανάσταση των μπολσεβίκων βγάλει προσωρινά από το παιχνίδι την Ρωσία, η συνθήκη των Βερσαλιών (1919) θέσει εκτός ανταγωνισμού την Γερμανία ανακόπτοντας την πορεία της προς Ανατολάς και η συνθήκη της Λωζάνης (1923) αντικαταστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία με την σημερινή Τουρκική Δημοκρατία σταθεροποιώντας ταυτόχρονα την αγγλογαλλική “Εγκάρδια Συνεννόηση” μετά από οκτώ ολόκληρους αιώνες βρετανογαλλικών αυτοκρατορικών συγκρούσεων για την παντοκρατορία.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι βρετανογαλλικές διαφορές παρέμειναν τόσο έντονες ώστε να μην επιτρέψουν την αποτροπή της ανόδου του Αδόλφου Χίτλερ. Ο μεταξύ τους πόλεμος θα συνεχιζόταν από την εποχή του Σουλεϊμάν με διαφορετικά κάθε φορά μέσα.

Άλλωστε αν οι Γάλλοι είχαν εφεύρει τις διομολογήσεις τεσσεράμισι αιώνες πριν ο Νίξον βρει έναν αντίστοιχο τρόπο να διεισδύσει η Αμερική στην αγορά των 700.000.000 τότε Κινέζων, η Μεγάλη Βρετανία είχε εφεύρει με καθυστέρηση ενάμιση αιώνα σε σχέση με τους Γάλλους, αλλά τρισήμιση αιώνες πριν από την Μέρκελ, την έννοια της «διαμεσολάβησης» για να αποκτήσει τον δικό της επεμβατικό ρόλο στις υποθέσεις της Κεντρικής Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής.

Με αφορμή τον πόλεμο του 1699 ανάμεσα την Αυστρία, την Πολωνία, την Ρωσία και την Βενετία από την μια μεριά και από την άλλη τους οθωμανούς και τον Σουλτάνο Μουσταφά Β’ (1695-1703), άρχισε να προωθεί τη στρατηγική της επέκτασης των κτήσεων της τους εκεί που οι Γάλλοι είχαν ήδη διεισδύσει διαφορετικά.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η παρουσία της Γαλλίας στον χώρο τής Μικρασίας και της Εγγύς Ανατολής ήταν εντυπωσιακή. Το 60% τοϋ Οθωμανικού Δημόσιου Χρέους βρισκόταν υπό γαλλικό έλεγχο, ενώ η συμμετοχή των γαλλικών κεφαλαίων στη βιομηχανική και στην εμπορική ανάπτυξη της Αύτοκρατορίας έφτανε το 53,5%.

Εκείνο, όμως, που έκανε ακόμα μεγαλύτερη την διαφορά ανάμεσα στις δυο μεγάλες δυνάμεις της εποχής ήταν ότι οι μεν Άγγλοι θεωρούσαν τον πόλεμο συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα, οι δε Γάλλοι προτιμούσαν να κάνουν πόλεμο με πολιτισμικούς όρους ήπιας ισχύος (soft power). Υπερείχαν σε αυτόν από τον καιρό των σταυροφοριών και θα τον συνέχιζαν στην Εγγύς Ανατολή κεφαλαιοποιώντας όχι μόνον το πλεονέκτημα που είχαν αποκτήσει με τις διομολογήσεις και την προστασία που πρόσφεραν στις χριστιανικές μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και με τα πρόσθετα πλεονεκτήματα που είχαν αποκτήσει ήδη από το 1914 με τα σχολεία των διαφόρων γαλλικών ιεραποστολών να εκπαιδεύουν πάνω από 90.000 μαθητές και την γαλλική γλώσσα να είναι η περισσότερο διαδεδομένη ξένη γλώσσα και η σχεδόν ημιεπίσημη του Οθωμανικού Κράτους.

Για τη συνέχεια Liberal