Του Κώστα Στούπα

Τόσο ο ελληνικός όσο και ο διεθνής τύπος βρίθουν  αναλύσεων οι οποίες αφορούν τη διάγνωση των επιδιώξεων του Ερντογάν. Ο Τούρκος δικτάτορας δεν απειλεί μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο. Επιδεικνύοντας σχεδόν μια αυτοκτονική διάθεση έχει απλώσει τον “τραχανά” του σε όλη την περιοχή από τον Καύκασο μέχρι τη Λιβύη…

Ο Ερντογάν αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάνης η οποία υπεγράφη  αμέσως μετά τον Α’ Π.Π. το 1923  και αφορά στη χάραξη των συνόρων της περιοχής. Είναι φανερό πως ο Ερντογάν εκτιμά πως έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο αναδιάταξης της Παγκόσμιας Τάξης όπως αυτή καθορίστηκε τελικά από τους νικητές του Β’ Π.Π. το 1945…

Ο Ερντογάν “διάβασε” σωστά την απόσυρση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής η οποία στην περίπτωση της Συρίας του έδωσε τους Κούρδους κυριολεκτικά στο “πιάτο”.

Ο Τούρκος πρόεδρος που εξελίσσεται σε δικτάτορα  αποφάσισε να απομακρύνει την Τουρκία  από τη Δύση όπου την ενσωμάτωσε ο Κεμάλ Ατατούρκ και να την επαναφέρει στη θέση της κληρονόμου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή μιας δύναμης που θα συναλλάσσεται επί ίσοις όροις με δυνάμεις όπως η Ε.Ε., οι ΗΠΑ, η Ρωσία  κλπ.

Είναι φανερό πως ο Ερντογάν διαβλέπει πως η αδυναμία των ΗΠΑ θα ενταθεί με αποτέλεσμα την περαιτέρω συρρίκνωση της παγκόσμιας επιρροής τους, ενώ παρατηρεί πως η Ε.Ε. απέχει πολύ μέχρι την απόκτηση ενιαίας εξωτερικής πολιτικής και της αναγκαίας στρατιωτικής ισχύος.

Αυτός είναι ο λόγος που τρέχει να καλύψει το κενό που αφήνει πίσω η απόσυρση των ΗΠΑ και η αδυναμία της Ε.Ε. να αποκτήσει γρήγορα ενιαία φωνή. Ο Ερντογάν πόνταρε στη σχέση του με τον Τραμπ και στο ρεύμα του απομονωτισμού των ΗΠΑ με το οποίο ερωτοτροπεί ο Αμερικάνος Πρόεδρος.

Ο Ερντογάν φαίνεται όμως πως βιάζεται. Δεν υπολόγισε ούτε το κατεστημένο της αμερικανικής πολιτικής που μέσω του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρχίζει να παρεμβαίνει σθεναρά κατά της Τουρκίας, ούτε την ετοιμότητα της Γαλλίας να κινηθεί σαν στρατιωτικός βραχίονας της Ε.Ε. σε προφανή συνεννόηση με Γερμανία, ούτε καν τη σθεναρή αντίδραση της Ελλάδας σε Έβρο και Ν.Α. Μεσόγειο…

Η γενικότερη ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων όμως είναι σωστή από την οπτική γωνία της φάσης που βρίσκεται ο ιστορικός πιστωτικός κύκλος με τις οικονομικές και κυρίως γεωπολιτικές εξελίξεις που αυτός δρομολογεί.

Για να δούμε τα πράγματα από αυτήν την οπτική γωνία όμως θα πρέπει να σκιαγραφήσουμε τι είναι και πώς λειτουργεί ένας μακροπρόθεσμος πιστωτικός κύκλος και πώς δρομολογεί γεωπολιτικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις.

O πιστωτικός κύκλος…

Ο μακροπρόθεσμος πιστωτικός κύκλος κυριαρχίας των ΗΠΑ και του δολαρίου ξεκίνησε την επομένη της λήξης του τελευταίου παγκοσμίου πολέμου με τους όρους που επέβαλαν οι νικητές αυτού του πολέμου, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.

Ένας ιστορικός πιστωτικός κύκλος ξεκινάει μετά από μια μεγάλη κοινωνική και πολιτική κρίση,  με ένα νέο δόγμα που διέπει την παγκόσμια τάξη και ένα σκληρό νόμισμα το οποίο αποκαθιστά την εμπιστοσύνη.

Συνήθως έχει προηγηθεί μια περίοδος υψηλού χρέους, υψηλού πληθωρισμού με γεωπολιτικές και κοινωνικές εντάσεις οι οποίες φτάνουν μέχρι τις επαναστάσεις και τους πολέμους.

Στον τελευταίο κύκλο η περίοδος αυτή ξεκίνησε με τον Α’ Π.Π. και τελείωσε με τον Β’ Π.Π.  Οι επαναστάσεις (πραξικοπήματα) που έλαβαν χώρα οδήγησαν στην άνοδο στην εξουσία των κομμουνιστών, των ναζιστών και  των φασιστών σε χώρες όπως η Ρωσία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία.

Από ιστορικής άποψης ένας μακροπρόθεσμος πιστωτικός κύκλος ξεκινάει με την καθιέρωση ενός σκληρού νομίσματος συνήθως με αναφορά στον χρυσό. Το χρέος στην αρχή κάθε κύκλου είναι σχεδόν μηδενικό και κανείς δεν θέλει να ζει με δανεικά γιατί οι καταστροφές που έχει φέρει η υπερχρέωση σε κράτη και νοικοκυριά είναι ακόμη νωπές στις μνήμες.

Σε  δεύτερη φάση δημιουργείται ένα “χάρτινο” νομισματικό σύστημα το οποίο όμως είναι σε ευθεία αντιστοιχία με τα αποθέματα χρυσού που έχουν στα θησαυροφυλάκια οι Κεντρικές Τράπεζες.

Όποιος  εισέπραττε ένα δολάριο μετά τον πόλεμο γνώριζε πως θα μπορούσε να το πάει στην FED και να εισπράξει το αντίστοιχό του σε χρυσό σε μια ισοτιμία περί τα 35 δολάρια η ουγκιά.

Το ίδιο και όποιος εισέπραττε ένα γαλλικό φράγκο ή μια ελληνική δραχμή. Η δραχμή μετά την υποτίμηση Μαρκεζίνη στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ήταν κλειδωμένη σε σταθερή ισοτιμία έναντι του δολαρίου.

Όλα αυτά τελείωσαν στις 15 Αυγούστου του 1971 όταν ο πρόεδρος Νίξον αιφνιδιαστικά ανακοίνωσε το τέλος της υποχρέωσης της FED να καλύπτει κάθε δολάριο που κυκλοφορεί στον κόσμο με χρυσό. Το δολάριο υποτιμήθηκε και ο χρυσός έκανε ράλι από τα 35 μέχρι τα 700 δολάρια περίπου.

Η τρίτη φάση ενός μακροπρόθεσμου πιστωτικού κύκλου είναι αυτή του Fiat Money (του “χάρτινου” χρήματος). Αυτή η περίοδος ξεκίνησε μετά το 1971 και μπήκε στην τελική φάση μετά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Στην τρίτη φάση κάθε μακροπρόθεσμου πιστωτικού κύκλου μεγιστοποιείται το χρέος και ελαχιστοποιείται το αξιόχρεο αλλά  και η ισχύς της χώρας ή των χωρών που ηγεμονεύουν. Μαζί τους μειώνεται και η δύναμη του πολιτικού μοντέλου και κοινωνικού οράματος που εκφράζουν.

Μετά τη δεκαετία του ’70 το παγκόσμιο ιδιωτικό και δημόσιο χρέος άρχισαν να αυξάνονται και μοιραία τα επιτόκια να μειώνονται. Η κρίση του 2008 ήταν οριακό σημείο γιατί τα επιτόκια μηδενίστηκαν αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να πάρει η οικονομία εμπρός. Μετά περάσαμε στην τελευταία φάση αυτή των ποσοτικών χαλαρώσεων όπου οι Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν χρήμα με το οποίο δανείζουν κράτη επιχειρήσεις και ιδιώτες…

Για τη συνέχεια Capital