Ανδρέας Πιμπίσιης   
Πριν από ένα χρόνο βρέθηκα και στην Κωνσταντινούπολη και μετά στο Γκαζιαντέπ και πήρα μια γεύση των προγραμμάτων που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για τους πρόσφυγες από τη Συρία που βρίσκονται στην Τουρκία. Την περασμένη Τρίτη παρακολούθησα μια ημερίδα, η οποία είχε να κάνει κι αυτή με τους πρόσφυγες που έρχονται στην Κύπρο προσπαθώντας να γλυτώσουν από τον πόλεμο. Όπου και πάλι το τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τους πρόσφυγες που αναζητούν καταφύγιο σε μια άλλη χώρα ήταν στο επίκεντρο των αναφορών. 
Αυτό που έμεινε ως εντύπωση από το ταξίδι στην Τουρκία ήταν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση πληρώνει χοντρά σε μια προσπάθεια να εξαγοράσει τον μπελά και να αφήσει τους πρόσφυγες μακριά από το δικό της οικοδόμημα.
Το προσωπικό συμπέρασμα από την ημερίδα στο «Σπίτι της Ευρώπης» είναι πως με την ίδια ακριβώς συνταγή καταβάλλεται προσπάθεια, ώστε οι πρόσφυγες από τη Συρία, την Αφρική και άλλα μέρη της υφηλίου να κρατηθούν όσο το δικό πιο μακριά. Παραγνωρίζοντας, ωστόσο, ένα σημαντικό στοιχείο, ότι αυτοί οι πρόσφυγες δεν είναι κάπου αλλού, αλλά βρίσκονται ήδη στην αυλή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΟΙ αναφορές του Κωνσταντίνου Πετρίδη για τα ζητήματα που προκύπτουν από τις αφίξεις προσφύγων και λαθρομεταναστών στην Κύπρο δεν είναι υπερβολές ενός ακόμα πολιτικού που θέλει να πάρει χρήματα από την Ευρώπη ή γιατί δεν θέλει αυτούς του ξένους στο νησί. Ήταν μια σειρά από κατηγορηματικές επισημάνσεις που προκύπτουν μέσα από την καθημερινή πίεση που δέχεται ο ίδιος, το υπουργείο Εσωτερικών και οι αρμόδιες υπηρεσίες για την αντιμετώπιση του όλου ζητήματος.
Ο Κύπριος υπουργός Εσωτερικών ενημέρωσε τους παρευρισκομένους ότι απέστειλε επιστολή από τον περασμένο Αύγουστο, ζητώντας τη συνδρομή της Ευρώπης στην αντιμετώπιση του όλου προβλήματος. Τρεις μήνες μετά και η απάντηση δεν ήρθε από την Ευρώπη, η οποία προφανώς δεν θέλει να συμβάλει στην ανακατανομή των προσφύγων. Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα: «Πώς μπορούμε να μιλούμε για αλληλεγγύη;». Γιατί «η αλληλεγγύη δεν είναι τα λεφτά», όπως σημείωσε ο Κ. Πετρίδης, υπενθυμίζοντας και ποιο ήταν το όραμα των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών: 

• Οι αιτητές ασύλου στην Κύπρο, το 2019 θα ξεπεράσουν ή θα φθάσουν τις 15 χιλιάδες, που είναι κοντά στο 1,8% του πληθυσμού. 
• Με αυτούς τους αριθμούς η Κύπρος θα υπερβεί το 3,5% του πληθυσμού από αιτητές ασύλου. 
• Συν και αυτούς στους οποίους έχει ήδη προσφερθεί καθεστώς προστασίας, είτε είναι πρόσφυγας ή συμπληρωματικής προστασίας. Αυτό το ποσοστό είναι το μεγαλύτερο στην ΕΕ.
• Για την Κύπρο, το ποσοστό ξεπερνά το 3,5% ενώ για την Ιταλία, που έγιναν πολλές συζητήσεις είναι 0,4% και για την Ισπανία 0,16%, ενώ για 11 χώρες της ΕΕ, τα ποσοστά είναι κάτω από 0,1%.
• Μόνο έξι χώρες είναι πέραν του 1% και η Κύπρος έχει ξεπεράσει το 3,5%. 
• Τον Αύγουστο απέστειλε επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για επιστροφή 5 χιλιάδων προσφύγων για ανακατανομή, ώστε να γίνει μια διαχείριση του προβλήματος, ωστόσο, δεν υπήρξε απάντηση.

Θέση της Κύπρου είναι πως θα πρέπει η ευρωπαϊκή πολιτική να καταστεί πιο αποτελεσματική. Η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία είχαν προτείνει τη δημιουργία ευρωπαϊκού μηχανισμού επιστροφών για να αντιμετωπίσει τους μη δικαιούχους και αυτός ο μηχανισμός να είναι απρόσωπος. Γιατί αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι η κάθε χώρα να προσπαθεί από μόνη της να πετύχει επιστροφή και εκεί προκύπτουν άλλα ζητήματα. Γι’ αυτό και οι τρεις χώρες είχαν προτείνει να μπαίνει το ζήτημα των επιστροφών κάτω από την ίδια ομπρέλα της ΕΕ και η οποία να έχει την ευθύνη ενός συλλογικού μηχανισμού.


Η θέση της Επιτροπής 
Θέμα της ημερίδας ήταν «Υποδοχή και Ενσωμάτωση προσφύγων» και διοργανώθηκε από το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες.
Η εκπρόσωπος της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανέφερε πως μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2019, υποβλήθηκαν 456.000 αιτήσεις ασύλου συνολικά στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος κατά 10% σε σχέση με το 2018.
Σύμφωνα με τη Θέα Πιερίδου: 

• Η ΕΕ συνεργάζεται στενότερα με τα κράτη μέλη από ό,τι στο παρελθόν, μέσω της προσέγγισης των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης (hotspots) και των οργανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας τοποθετήσει επί τόπου περισσότερους από 2,300 υπαλλήλους συνολικά σε Κράτη Μέλη υπό πίεση.
• Έχει δημιουργηθεί το υπόβαθρο για μελλοντικούς ισχυρούς και δίκαιους κανόνες για το άσυλο. 
• Επίσης έχει γίνει πρόοδος όσον αφορά τις ασφαλείς και νόμιμες οδούς, ενώ επανεγκαταστάθηκαν σχεδόν 63,000 ατόμων σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Παρά την επιτευχθείσα πρόοδο η κατάσταση παραμένει ασταθής και οι γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν δημιουργήσει νέες προκλήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση. 
• Απαιτείται επείγουσα δράση για τη βελτίωση των συνθηκών στην Ανατολική Μεσόγειο: Η αύξηση των αφίξεων έχει ασκήσει πίεση σε ήδη επιβαρυμένο σύστημα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο.

Τι πήρε η Κύπρος ως στήριξη 
Όπως ανέφερε η Θέα Πιερίδου για την Κύπρο το κονδύλι έκτακτης βοήθειας ήταν €3,1 εκατομμύρια, το οποίο έχει ήδη καταβληθεί για την αύξηση της ικανότητας υποδοχής και τη μετατροπή του προσωρινού κέντρου έκτακτης ανάγκης «Πουρνάρας» σε πλήρως αυτόνομο κέντρο πρώτης υποδοχής (στην Κοκκινοτριμιθιά).
Από το 2014 η χρηματοδότηση από την ΕΕ στην Κύπρο έχει φτάσει σχεδόν τα 100 εκατομμύρια ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, περίπου €40 εκατ. έχουν διατεθεί στην Κύπρο από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης & Ένταξης, σχεδόν €52 εκατ. από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και λίγο πάνω από €4 εκατ. για έκτακτη βοήθεια.
Για την επόμενη επταετή δημοσιονομική περίοδο, 2021-2027, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει να αυξηθεί το κονδύλι για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, τη μετανάστευση και το άσυλο στα 34,9 δισεκατομμύρια ευρώ σε σύγκριση με τα €13 δισεκατομμύρια για την περίοδο 2014-2020.


Κοινοβούλιο και ΟΗΕ
Ο Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, Αντρέας Κεττής, είπε πως το άρθρο 80 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (γνωστής και ως Συνθήκη της Λισσαβόνας) θέτει την αρχή της αλληλεγγύης και δίκαιης κατανομής ευθυνών στο επίκεντρο του όλου συστήματος της Ένωσης, παρέχοντας τη νομική βάση για την εφαρμογή των αρχών αυτών στις πολιτικές της Ένωσης στον τομέα του ασύλου, της μετανάστευσης και των ελέγχων στα σύνορα. Υπογράμμισε πως αποτελεί κλειδί στην όλη εξίσωση «η πολιτική βούληση των κυβερνήσεων των κρατών μελών μας για έμπρακτη συμμόρφωση προς τη νομική τους υποχρέωση για επίδειξη αλληλεγγύης στη διαχείριση των μεταναστευτικών πιέσεων. Αναντίλεκτα, ο πολιτικός πολιτισμός της Ευρώπης επιβάλλει την παροχή διεθνούς προστασίας στους πρόσφυγες».
Η Κάτια Σάχα, εκπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, είπε ότι στόχος της Υπάτης Αρμοστείας στην Κύπρο είναι να βοηθήσει στην εξεύρεση βιώσιμων λύσεων για τους πρόσφυγες μέσω της ενσωμάτωσης στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της κυπριακής κοινωνίας. Προέβλεψε ότι η κατάσταση με την άφιξη προσφύγων θα συνεχιστεί και γι’ αυτό θα χρει- αστεί μια ολιστική προσέγγιση κατά την υποδοχή τους και με την ενσωμάτωση των ατόμων που δεν μπορούν να επιστρέψουν στις χώρες τους. Η συζήτηση για τους πρόσφυγες στην Ευρώπη και στην Κύπρο θα πρέπει να επιστρέψει στο θέμα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κατέληξε.


Αναζητώντας ελπίδα και λίγο σεβασμό
Η Ζαχάρ και ο Μπαμπουκάρ ξεκίνησαν από δύο διαφορετικές χώρες, τη Συρία και Γκάμπια, αναζητώντας την ελπίδα μακριά από τη φρίκη του πολέμου και ανέχεια. Βρέθηκαν στην Κύπρο ψάχνοντας την ελπίδα και ζητούν ένα μόνο πράγμα, λίγο σεβασμό.
Η Ζαχάρ είναι Παλαιστίνια και ζούσε στη Συρία. Δασκάλα αυτή και ο σύζυγός της δημοσιογράφος. Εργάζονταν και ζούσαν όπως όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι. Όπως κάνουμε και όλοι εμείς με την οικογένειά μας. Παρά το γεγονός ότι είχε ξεκινήσει ο πόλεμος στη χώρα τους αυτοί επέλεξαν να μείνουν μέχρι την τελευταία στιγμή όταν η κυβέρνηση τούς είπε να φύγουν.
Έφυγαν από τη χώρα τους και πήγαν στον Λίβανο, η Ζαχάρ ο σύζυγος και η κόρη τους. Στη θάλασσα περιπλανιόνταν για τρεις ημέρες μέχρι που τους εντόπισε ένα αμερικανικό πλοίο και τους πήρε η ακταιωρός της κυπριακής Αστυνομίας. Η ανακούφιση μεγάλη, «δεν μας ένοιαζε πού θα φτάναμε, φτάνει να ήταν ξηρά».
Μια νέα αρχή στην Κύπρο. Δεν κρύβει το παράπονό της, γιατί κάποιοι τους έβλεπαν ωσάν να ήρθαν να κάνουν περιουσία: «Ήρθαμε εδώ μόνο για το παιδί μας, για να έχει ελπίδα, για να μείνουμε ζωντανοί».
Τα λόγια της Ζαχάρ στη Λευκωσία ήταν τα ίδια που άκουσα πριν από ένα χρόνο στο Γκαζιαντέπ από άλλες γυναίκες πρόσφυγες από τη Συρία. Αυτές είχαν διαφύγει προς την Τουρκία, ενώ η Ζαχάρ ήρθε προς την Κύπρο. Έφυγαν για να ζήσουν και αναζητώντας ελπίδα.
Εδώ μια δασκάλα και ένας δημοσιογράφος, εκεί ένας γιατρός, μια νοσοκόμα, μια καταστηματάρχης.
Έμαθε Αγγλικά και Ελληνικά η Ζαχάρ και βρήκε και δουλειά στα πλαίσια του προγράμματος εκμάθησης Αραβικών. Αλλά όταν πήγε σε ένα από τα σχολεία προσπάθησε να πείσει ότι εκεί ήταν ως δασκάλα και όχι ως καθαρίστρια!
Ο Μπαμπουκάρ ήρθε από τη μακρινή Γκάμπια πριν από δύο χρόνια. Το πώς έφτασε ώς εδώ στο νησί μας, μόνο αυτός το ξέρει.
Όμως το ότι είναι εδώ τού είναι αρκετό και δηλώνει πως «πρώτη φορά ένιωσα ασφάλεια».
Το όνειρο του Μπαμπουκάρ, αυτό που εμείς θεωρούμε αυτονόητο. Να πάει σχολείο. Στα 17 του όταν ήρθε εδώ σε μια ηλικία που εμείς έχουμε κουραστεί από το σχολείο αυτός είχε όνειρό του να γίνει μαθητής να μάθει γράμματα.
Είχε θέληση και άρχισε να μαθαίνει. Έμαθε τα γράμματα και άρχισε να διαβάζει. Έκλεισε όμως σύντομα τα 18 και αναγκαστικά έπρεπε να φύγει από τον χώρο διαμονής, γιατί ενηλικιώθηκε. Έμεινε μόνος τους ψάχνοντας την ελπίδα του και με όνειρο πάντα να πάει σχολείο να σπουδάσει.
Δεν βάζει κάτω και συνεχίζει να προσπαθεί έστω κι αν ακόμα δεν έχει όλα τα χαρτιά που απαιτούνται. Μαθαίνει Ελληνικά και συνεχίζει να διαβάζει.
Ο Μπαμπουκάρ είναι ένας πρόσφυγας με όνειρα όπως κάθε παιδί και κάθε νέος πάνω στη γη: «Ένας πρόσφυγας είναι περήφανος για την πατρίδα του, αλλά ποτέ δεν είναι περήφανος γιατί είναι πρόσφυγας».