Του Μιχαήλ
Στυλιανού

Μιλώντας για
την θεομηνία του Προσφυγικού, την οποία η υπεύθυνη Νατοϊκή Ευρώπη προσπαθεί να
«εμφιαλώσει» την Ελλάδα, ο κ. Τσίπρας επιχείρησε  (τη Δευτέρα, στην εκπομπή του Χατζηνικολάου) να
αποδώσει την πρωτοβουλία της Αυστρίας για το κλείσιμο των βαλκανικών συνόρων,
στις πιέσεις της αυστριακής άκρας δεξιάς.

Αυτή η
θεωρία –καταγέλαστη για όποιον διαθέτει κάποια καλλιέργεια, πληροφόρηση και
κρίση- επιδέχεται δύο εναλλακτικές ερμηνείες:

 ΄Η ότι η δωδεκάμηνη εμπειρία του
( ως μπάλας ποδοσφαίρου Βρυξελών-Βερολίνου) δεν τον δίδαξε ότι και άλλοι κάτι
ξέρουν από κομπίνες εξαπάτησης. ΄Η ότι παραμυθιάζει (και πάλι) τους ΄Ελληνες,
για να  μην αφήσει να περάσει όλη η
«εύνοια της Μέρκελ»  στην προίκα του
Κυριάκου -ως εφεδρικού διεκπεραιωτή.

Στην
πραγματικότητα έχουμε και πάλι ένα μοίρασμα των ρόλων  («good cop, bad cop»/ καλός μπάτσος, κακός
μπάτσος),απέναντι στην Ελλάδα , με την Αυστρία στη θέση του Σόιμπλε στο
προσφυγικό, να εξασφαλίζει στη Μέρκελ το άλλοθι αγαθής ψυχής, υποτασσόμενης σε
ανώτερη βία ή και σε τετελεσμένα. Στην  οποία επιφυλάσσεται να παρέμβει ανακουφιστικά,
με  ανθρωπιστική βοήθεια σε χώρα-ζητιάνα,
στην απομόνωση.   

Συνωμοσιολογία
του γράφοντος;

 Όχι. Άρθρο της Almut Möller, που δημοσιεύθηκε από το Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων ( ECFR),  από το οποίο
δεν ξεχειλίζει η συμπάθεια της προφανώς Γερμανίδας δημοσιογράφου (ή του
Συμβουλίου) για την Ελλάδα,  αλλά μια
φροντίδα ψυχρής αντικειμενικότητας. Τιτλοφορείται με το ρητορικό ερώτημα
εάν  «αυτό» ( η Ελλάδα περίκλειστο
στρατόπεδο συγκεντρώσεως) είναι «το Σχέδιο Β’ της Μέρκελ».  Και με 1.300 
περίπου λέξεις, απαντά ουσιαστικά πως ναι.

Η Μöller, ( της οποίας το επίθετο φέρει τα
διαλυτικά «ούμλάουτ» στο όμικρον), γράφει πως για το Βερολίνο τα εναλλακτικά
σχέδια εξόδου από την κρίση του προσφυγικού είναι α) κλείσιμο της εξόδου από
την Τουρκία  ή β) σφράγισμα των
εξωτερικών συνόρων της Ελλάδος, με έξωσή της από τη συνθήκη του Σένγκεν. Στη
σχετική ενημέρωση της γερμανικής  Βουλής,
ξεκάθαρα αναφέρθηκε και στη λύση αποκλεισμού της Ελλάδος. Θα προτιμούσε την
πρώτη επιλογή,  αλλά ο χρόνος πιέζει, με
τις περιφερειακές εκλογές σε τρία γερμανικά κρατίδια να επίκεινται στα μέσα
Μαρτίου και το αντιπροσφυγικό κίνημα να διογκώνεται παντού στην Ε Ε. Λίγες
μέρες πριν τη διάσκεψη κορυφής στην Ε.Ε., το σχέδιο Β κερδίζει αλματωδώς σε
δημοτικότητα.

             Η λύση Τουρκίας αφερέγγυα και
δαπανηρή

«Η Μέρκελ
και οι σύμβουλοί της ζύγιζαν επιμελώς τα κέρδη και ζημιές  των δύο επιλογών: ουσιαστικά το κόστος του
μέχρι τώρα ατελέσφορου σχεδίου δράσεως Ε.Ε.-Τουρκίας και το κόστος εξώσεως της
Ελλάδος από την περιοχή Σένγκεν. Η ΄Αγκυρα υπήρξε δύσκολος συνεταίρος και
πολλές πρωτεύουσες πιστεύουν ότι η συμφωνία δεν θα αποδώσει, ή ότι κοστίζει πολύ
ακριβά. Καμιά υποψήφια χώρα δεν είχε τόσα περιθώρια εκβιασμού, έλεγε  ένας σύμβουλος. Τελικά είναι δύσκολο να
φανταστεί κανείς την Μέρκελ  να αφήνει τη
Γερμανία και την Ε.Ε. εκτεθειμένη σε μια τόσο ευάλωτη συμφωνία, από την οποία
θα κρέμονται για μήνες ή και για χρόνια. ΄Εχει ανάγκη από μια λύση με
ισχυρότερα θεμέλια»…

«Η επιλογή
του κλεισίματος των μακεδονικών και βουλγαρικών συνόρων θα έδιναν στη Γερμανία
και τις άλλες χώρες της Ε Ε τα αποτελέσματα που έχουν ανάγκη κατά τρόπο
φερέγγυο και -το σημαντικώτερο- πολύ ταχύτερα. Η Ε Ε διαθέτει πολύ ισχυρότερη
επιρροή στις υποψήφιες βαλκανικές χώρες 
παρά στη Τουρκία.»

Βεβαίως το
κόστος αυτής της επιλογής θα είναι μεγάλο και η Μέρκελ το γνωρίζει, σημειώνει η
αρθρογράφος. Η Ελλάδα  εκτός Σένγκεν «θα
βρεθεί σε δύσκολη θέση» (!) Το υπόλοιπο μεταναστών που άρχισε να συσσωρεύεται
στη χώρα είναι σημαντικό και ο αριθμός τους θα αυξηθεί γρήγορα. Είναι πιθανό
ότι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να καταφθάνουν και μετά το κλείσιμο των συνόρων, «αυξάνοντας
την εσωτερική πίεση σε μια χώρα που
χαρακτηρίζεται ήδη ως εξελισσόμενη σε «αποτυχημένο κράτος.»

Το Βερολίνο
έχει βέβαια επίγνωση του ρίσκου που θα έχει η 
απώλεια της Ελλάδος για το μέλλον της περιοχής του Σένγκεν, αλλά ο
χρόνος  εκπνέει και η Μέρκελ μπορεί
σύντομα να μην έχει άλλη επιλογή.

Η σύγκληση
από τη Βιέννη μιας διάσκεψης των βαλκανικών χωρών την περασμένη εβδομάδα όσο
και η στάση της Αυστρίας στη τελευταία διάσκεψη της ΕΕ ερμηνεύθηκε ως
απροκάλυπτη αποδοκιμασία της πολιτικής του Βερολίνου στο μεταναστευτικό. Είναι
όμως πράγματι η Βιέννη τόσο επικριτική κατά του Βερολίνου; Παρά το δυσχερές εσωτερικό περιβάλλον,–τονίζει η αρθρογράφος (και
γνωρίζει ο πάσα ένας με μικρή γνώση Ιστορίας)- είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς
ότι η Αυστρία θα ερχόταν σε αντίθεση με τον Γερμανό γείτονά της σε ένα τόσο
ζωτικό ζήτημα.

Ως μέλος της
ΕΕ, με αναπτυξιακά συμφέροντα στη 
νότιο-ανατολική Ευρώπη, η Βιέννη μπορεί να αποδειχθεί εργαλειακό βοήθημα
εξόδου της Μέρκελ από τη δύσκολη θέση όπου βρίσκεται. Ενώ η Μέρκελ ήταν
κατηγορηματική στην απόρριψη της πρότασης που διατύπωσαν βόρειες χώρες για το
κλείσιμο των εξωτερικών συνόρων της Ελλάδος, θα της ήταν εύκολο να την
αποδεχθεί αν  ένα τέτοιο σενάριο
προέκυπτε από τις συνομιλίες  της Βιέννης
με τις βαλκανικές χώρες. Υπό αυτό το σενάριο η Βιέννη εισάγει το Βερολίνο σε
μια λύση τοπικής παραγωγής και έτσι σώζεται το γόητρο της Μέρκελ, η οποία θα
μπορεί να                              « παραδεχθεί ότι αναγκάσθηκε να αντιμετωπίσει
μια νέα πραγματικότητα και να συνταχθεί με μια λύση που είχε υιοθετηθεί  άλλωστε.»

Αυτά από την
κ. Almut Möller (με το γερμανικό ούμλάουτ), προς
πληρέστερη και ειλικρινέστερη ενημέρωση των ακροατών του ευφυέστατου κ. Τσίπρα…

Is This Angela Merkel’s Plan B?

Almut Möller

In her policy statement to the Bundestag prior
to the EU summit last week, Angela Merkel gave an insight into her
progress in the search for a joint EU approach to the refugee crisis.
The main question for Germany at the summit was: “Have we made so much
progress with our European-Turkish approach within the framework of the
EU-Turkey Agenda that it’s worth continuing along this path because it
allows illegal migration to be perceptibly curbed, which is the crucial
prerequisite for legal quotas? Or are we going to have to give up and
instead, as some are vehemently demanding, close the
Greek-Macedonian-Bulgarian border despite all the consequences for
Greece and the European Union on the whole?”
The chancellor made it clear in her speech that she is still
committed to making the deal with Turkey work. The already tricky
ambition of engaging with Turkey became even more difficult with the
Ankara bombings, which took place only hours after Merkel’s address and
which led to the pre-summit meeting of the “coalition of the willing”
being cancelled. For the time being, the Turkey deal remains on the
table. Back home, Merkel also needs to demonstrate that she can rally
more than just a handful of EU countries around her on this point and
provide the much needed confidence that there will be joint ownership
for the challenge of migration in the future. After all, the migration
flows toward Europe won’t be stopping any time soon.
In mid-March Germany will hold regional elections in three German
federal states. This will be a moment of truth for Angela Merkel and the
federal government, because the elections will show the extent to which
the arrival of refugees has changed the electoral landscape in the
country. These elections mean that the window for firming up the
EU-Turkey deal is closing fast. Angela Merkel knows she has to deliver.
While maintaining her convictions about the Turkey option, the
Chancellor seems to be preparing for failure this time. It is a sign in
itself that her statement explicitly mentioned the option of closing off
Greece, which would effectively mean shifting the external borders of
Schengen (while at the same time choosing not to mention Berlin’s
negotiations with Ankara and a handful of other EU countries on a
resettlement plan for Syrian refugees in Turkey).
A week into the EU summit it looks as if the option of engaging the
Western Balkans region is gaining ever more ground. In Berlin there is a
growing feeling that Greece continues to be a problem. Merkel and her
advisors will be reviewing the costs and benefits of both aforementioned
approaches. Essentially, they will weigh the costs of the still
inadequate implementation of the EU-Turkey Action Plan against the costs
of de facto pushing Greece out of the Schengen area. Ankara has been a
difficult partner and it is an open secret that many capitals believe
the deal is not going to work, or that it will come at too high a cost.
Never has an EU accession country had so much leverage over the Union, a
fellow analyst pointed out. Ultimately, it is hard to imagine that
Angela Merkel is willing to expose Germany and the European Union to
such a vulnerable agreement – one that they will have to rely on for
months and years to come. Her solution needs stronger foundations.
The option of closing off the Macedonian and Bulgarian borders could
give Germany and other EU countries the results it needs in a more
reliable and importantly, much quicker way. The EU still has a lot more
leverage over the accession countries in south-eastern Europe than on
Turkey. Western Balkan countries have a strong interest in cooperating
with the EU because they still have accession ambitions and a proven
level of commitment. With the ongoing humanitarian crisis along the
Western Balkans route, there is a risk that the geopolitical challenges
the entire region is facing could be compounded by more refugees, as Sonja Licht argued in
November 2015. Being part of the answer to the refugee challenge would
give the countries of south-eastern Europe a strong sense of belonging,
which would pay off for the EU in these desperate times.
But, and this is a strong but, the costs associated with such a move
would be very high indeed, and Angela Merkel knows it. Greece would be
de facto pushed out of the Schengen area, leaving the country in a
difficult position. The backlog of migrants that has already started to
build up in Greece is significant, and numbers would quickly rise. There
might be hope that migrants would stop taking the route through Greece
once borders further north were effectively closed, but this is far from
a safe bet. It is more likely that refugees, at least for some time,
would continue to embark on this route, putting more internal pressure
on a country that is already described by some as a “failing state”.
Despite the years of controversy with Athens over Greece’s euro
currency membership, Berlin is well aware of the risks connected with
losing Greece – and is even more attuned to the symbolic and de facto
impact that such a decision could have on the future of the Schengen
area, and the EU as a whole. It is difficult to envisage Germany, a
country that cares deeply about European integration and whose economy
benefits enormously from the free movement in the single market,
transforming into Schengen’s grim reaper. Having said that, time is
running out and Merkel might soon have no other choice.
Austria’s foreign and interior ministers convened a conference with
countries along the Western Balkan route in Vienna last week. This move
was interpreted, alongside Austria’s stance at the last EU summit, as
yet another open criticism of Berlin’s refugee policy. But is Vienna
really so critical of Berlin? Yes, and no. Vienna is indeed reacting to
Berlin’s failure to deliver solutions, which is why the government,
facing a difficult domestic environment, has decided to take the bull by
the horns. However, it is hard to believe that Austria would run into a
fully-fledged confrontation with its German neighbours on such a vital
issue.
As an EU member with ownership for developments in south-eastern
Europe and in the EU as a whole, Vienna might ultimately turn out to be
an instrumental partner in helping Angela Merkel out of the tight spot
she is in. While Merkel was very explicit in rejecting the proposals made by the Visegrad group on
closing off the Greek-Macedonian-Bulgarian border (something she had to
do at that point for a number of other reasons), it would be easier for
Berlin if conversations on any such scenario were facilitated by Vienna
and the south-eastern European countries themselves rather than by the
Visegrad states, who have caused Germany headaches in the midst of the
refugee crisis and in recent months have shown little commitment to
keeping the Union afloat. In such a scenario, Vienna could bring Berlin
in for a Western Balkans focused solution. Angela Merkel would not
completely lose face if such a course were to be pursued. After all, she
would likely admit that she had to face a new reality and engage with
practice that is already happening anyway.
Will Angela Merkel ultimately find her helping hand, if only by
default? And how far has Berlin come in discussing scenarios for a
Schengen without Greece, and for the costs if Greece is left to plunge
even further into crisis?

This column was first published by the European Council on Foreign Relations (ECFR)
https://www.socialeurope.eu/2016/02/is-this-angela-merkels-plan-b/