Του Ευθύμη Μαραμή

Λίγα λόγια για το χρέος…
Επικαλούμαι άρθρο του ιστολόγιου “Έλληνες φορολογούμενοι” το οποίο θεωρώ πως τεκμηριώνει επαρκώς  μια ενδεχόμενη δημοσιονομική εκτροπή.
Mε βάση τη συμφωνία του 2012, οι δανειστές προέβλεψαν μία “περίοδο χάριτος” δέκα ετών στην καταβολή των τόκων, κάτι που έγινε επειδή ήταν αδύνατο για την Ελλάδα να καταβάλλει τους τόκους αυτούς κατά την παρούσα φάση. Βεβαίως, με την “περίοδο χάριτος” δε σημαίνει ότι η χώρα απαλλάσσεται από τους τόκους.
Οι τόκοι υπολογίζονται σήμερα κανονικά, αλλά θα γίνουν απαιτητοί

  στο σύνολό τους, μεταξύ των ετών 2021 και 2024 (δηλαδή, δέκα χρόνια μετά την εκταμίευση των δανείων). Πόσοι είναι αυτοί οι τόκοι; (Σε δισ. ευρώ.)
Έτος 2021: χρεολύσια 7,169 – τόκοι 10,956
Έτος 2022: χρεολύσια 8,873 – τόκοι 24,489,
Έτος 2023: χρεολύσια 11,186 – τόκοι 17,551
Έτος 2024: χρεολύσια 10,864 – τόκοι 13,641

Ο κυβερνήτης του Χονγκ Κονγκ την δεκαετία του ΄60, είχε επισημάνει το πραγματικό πρόβλημα που προκύπτει με τα υψηλά δημόσια χρέη. Αυτό είναι πως οι επενδυτές γνωρίζουν πως οι μακροοικονομικές αστρολογικές-προβλέψεις, όταν πέσουν έξω, αρχίζει η απλή και σίγουρη “λύση” της φορολόγησης. Τρανταχτό παράδειγμα η άμεση πρόταση Χαρδούβελη στην τρόικα για αύξηση του ΦΠΑ στον τουρισμό (ενώ ήδη έχουν κλείσει πακέτα για το 2015).

Φυσικά κανενός, κρατικού ηγεμόνα το αυτί δεν ιδρώνει για το “μακρινό” 2021-24. Όπως έχει επισημάνει o Mises, “οι πολιτικοί ενδιαφέρονται μόνο για το διάστημα που απασχολεί την θητεία τους”. Ή ο “μέγας” Κέυνς: “Στο κάτω κάτω όλοι θα πεθάνουμε μια μέρα”.

Αν θέλουμε να ξεφύγουμε λίγο από τις “ιδεολογικές” εμμονές, ως άνθρωποι της αγοράς, ας σκεφτούμε το εξής: Ποιος σοβαρός επενδυτής θα ρισκάρει σε μια χώρα η οποία έχει να πληρώσει σε τόκους και χρεολύσια κοντά στα 104 δισ. ευρώ σε διάστημα τεσσάρων ετών;

Ένα ακόμα παράδοξο το οποίο προκαλεί αν μη τι άλλο αμηχανία, είναι η γενικευμένη  πεποίθηση, πως η Ελλάδα χρειάζεται ένα ακόμα οικονομικό πρόγραμμα ανάλογο του 2002 – 2005.  Χρειάζεται δηλαδή ενέσεις ρευστότητας, ποσοτικής χαλάρωσης και τεχνητής τόνωσης της ζήτησης. Τι θα έλεγαν οι Ludwig Mises και Friedrich Hayek για ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Το πιο πιθανό είναι πως θα έσκιζαν όλες τις πραγματείες τους και θα τραβούσαν τα μαλλιά τους. Μόλις δώδεκα χρόνια μετά την καταστροφή που προκάλεσε η μαζική πιστωτική επέκταση, είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το αποτέλεσμα με την αιτία που το προκάλεσε.

Χωρίς να έχει συντελεστεί ούτε μία σοβαρή μεταρρύθμιση-αναδιάρθρωση, ζητάμε μια ακόμα βροχή “χρήματος” ώστε να πάρει μπρος η οικονομία. Με τους δυσβάστακτους φόρους, το τεράστιο γραφειοκρατικό τέρας ανέγγιχτο, το ασφαλιστικό και το δημογραφικό στα “κόκκινα” καθώς και την θηλιά του δυσθεώρητου χρέους, ζητάμε “χρήμα” το οποίο θα πέσει σε ένα βαρέλι δίχως πάτο. Με το ίδιο “επιχειρηματικό” κρατικοδίαιτο κατεστημένο της διαπλοκής, τα ίδια πολιτικά πρόσωπα και τις ίδιες ακριβώς πρακτικές και νοοτροπίες.

Πολύ φοβάμαι πως στην πραγματικότητα, οι υποστηρικτές των QE και των ενέσεων ρευστότητας, απλά ζητάν μια ακόμα παράταση στη ζωή, όπως οι εξαρτημένοι. Πιο πολύ μοιάζει με μια απέλπιδα έκκληση για έλεος, παρά για πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης. Πέντε χρόνια μνημονίων εξάλλου, το χρέος εκτινάχτηκε, ο κόσμος γονάτισε, η οικονομία διαλύθηκε και τα χρήματα που παρέλαβε το κράτος και οι δικοί του άνθρωποι δεν απέδωσαν τίποτα.

Έχουμε ξαναπεί πως το πολιτικό fiat “χρήμα” από το πουθενά, έχει την ιδιότητα να ανταλλάσσει “τίποτα” με υλικά αγαθά και υπηρεσίες. Βασανιστικό είναι για μια ακόμη φορά το ερώτημα. Ποιοι θα παραλάβουν αυτό το χρήμα, πως θα το διαχειριστούν και ποιος θα είναι ο λογαριασμός για τους “άλλους”. Παρακολούθησα πρόσφατα τον διευθύνοντα  σύμβουλο της Chipita A.E., Σπύρο Θεοδωρόπουλο σε τηλεοπτική εκπομπή και διαπίστωσα πως υπάρχουν επιχειρηματίες στη χώρα οι οποίοι έχουν ανάλογες ενστάσεις. Ο κύριος Θεοδωρόπουλος θεωρεί ορθά, πως η ποσοτική χαλάρωση είναι το τελευταίο που χρειάζεται μια  χώρα της οποίας η οικονομία στηρίζεται κατά 80% στην κατανάλωση. Επισήμανε αυτό που επισημαίνουν  όλοι οι “Αυστριακοί” και όχι μόνο οικονομολόγοι. Η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα ζήτησης. Η Ελλάδα εισάγει τα πάντα και έχει διαλύσει τον παραγωγικό ιστό της χώρας. Χωρίς θεμελιώδεις αλλαγές στις δομές του παρασιτικού κρατικού-κρατικοδίαιτου μοντέλου, όσα χρήματα και να δοθούν θα διογκώσουν το πρόβλημα. Το ΑΕΠ της χώρας έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2001 με την τραγική διαφορά πως έχει ένα εκατομμύριο ανέργους περισσότερους από ό,τι το 2001. Θα σας προέτρεπα να διαβάσετε μια πολύ καλή ανάλυση στο Capital.gr για την καταστροφή που έχει προκαλέσει στον παραγωγικό ιστό της χώρας το ευρώ και οι πιστωτικές επεκτάσεις που το συνόδευσαν.

Υπάρχει άνθρωπος που πιστεύει πως υφίσταται “σταθερό επιτόκιο”; Τόσο σοβαρά έχουν πάρει τους κεντρικούς τραπεζίτες και τους εταίρους κάποιοι “ειδικοί”; Η αξία δεν πρόκειται ποτέ να παγιδευτεί με νόμους, άρθρα και αποφάσεις διοικητικών συμβουλίων. Η αξία είναι υποκειμενική, δεν είναι εγγενής. Η τιμή του επιτοκίου (όπως και του κάθε τι) πάντα θα αποδίδεται από τους ανθρώπους και την χρονική συγκυρία κατά την οποία πραγματοποιείται κάποια συναλλαγή ή εκτίμηση. Θα διαμορφώνεται επίσης από την ταχύτητα (και πάλι παρέμβαση-σχέση χρόνου) με την οποία παράγει και καταναλώνει ο άνθρωπος. Οι τάσεις ΑΝΕΚΑΘΕΝ στην αγορά, είναι αποπληθωριστικές. Είναι η φύση του ανταγωνισμού και της ανάγκης κέρδους σε σχέση με τον χρόνο, η οποία ρέπει συνεχώς στο να ρίχνει τα κόστη.

Όσοι έχουν δανειστεί σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο και με την αγορά να έχει εκρηκτικές αποπληθωριστικές τάσεις, όσο και να παλεύει ο κεντρικός τραπεζίτης να διατηρήσει σταθερά τα επιτόκια, όσο και να τα μειώνει με πολιτικές αποφάσεις, η πραγματικότητα, η αγορά και το περιβάλλον δεν θα δώσουν δεκάρα τσακιστή. Οι τιμές θα πέφτουν σε πραγματικό χρόνο και το χρέος του δανεισμένου θα αυξάνεται. Δεν ξεγελιέται η πραγματικότητα.

Δική μου πεποίθηση είναι πως τα χρήματα της ποσοτικής χαλάρωσης θα επενδυθούν σε εποχικούς υπαλλήλους, οι οποίοι θα σκάβουν τρύπες στους δρόμους. Ή, βλέποντας την Νέα δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ να εγγυώνται στους δανειολήπτες ελβετικών φράγκων πως θα προστατευτούν, αφήνω την φαντασία μου να οργιάσει ακόμα περισσότερο. Το 20% της χασούρας των δανειοληπτών, θα το καλύψουν με την δόση της ποσοτικής χαλάρωσης και θα κληθείς εσύ, εγώ, ο οποιοσδήποτε ήταν αφελής και δεν δανείστηκε σε ελβετικό φράγκο, να αποπληρώσει μέσω της φορολογίας τον πατερναλισμό των σωτήρων του έθνους.
Οι Έλληνες πολιτικοί δυστυχώς ενδιαφέρονται να είναι αρεστοί κατά την διάρκεια της θητείας τους, να “μοιράζουν” χρήμα και προνόμια και να μεταθέτουν τους λογαριασμούς εις το διηνεκές. Αυτό που εννοούν ως οικονομία, είναι η αύξηση της κατανάλωσης μέσω δημοσίων δαπανών. Στην κατάσταση που βρίσκεται η οικονομία όμως, αυτό θα αποτελέσει ένα ακόμα έγκλημα. Θα προκύψουν επενδύσεις στην καταναλωτική οικονομία με ορίζοντα εξαμήνου χωρίς κανένα μακροπρόθεσμο όφελος. Τουναντίον θα αυξηθεί το χρέος, το οποίο γνωρίζουμε όλοι πια, πως αποπληρώνεται συλλογικά στην κρατικοδίαιτη οικονομία της χώρας από τους φορολογούμενους. Καταντήσαμε να αποδεχόμαστε πως “τα φάγαμε όλοι μαζί”.
Όσοι πίστεψαν πως το κράτος θα μεταρρυθμιστεί με ανέξοδη (όπως απεδείχθη) οικονομική στήριξη, διαψεύστηκαν με πάταγο. Και το κόστος των αποφάσεων του κεντρικού σχεδιασμού θα κληθεί να το πληρώσει για μια ακόμα φορά ο ανένταχτος στα “κόλπα” Έλληνας φορολογούμενος. Θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον η θέση των αναλυτών, μηχανικών οικονομολόγων και υποστηρικτών του κεντρικού σχεδιασμού, όταν σκάσει η επόμενη φούσκα. Θα χρησιμοποιούν πάλι πρώτο πληθυντικό απευθυνόμενοι στους ακροατές και αναγνώστες λέγοντας τους πως “χρωστάμε” ή, “μας” δάνεισαν;
Οι περισσότεροι αναγνώστες και το ακροατήριο γνωρίζουν πλέον καλά πως μόνο πληρώνουν χωρίς να έχουν δανειστεί τίποτα.