Απόφαση δικαστηρίου της ΕΕ αναφέρει πως η Ελλάδα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τους αιτούντες ασύλου που πρέπει να επιστρέψουν πίσω στη χώρα, αλλά τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα όταν τόσοι πολλοί θέλουν να εισέλθουν — και να εξέλθουν από τη χώρα;

Λαθρομετανάστες περπατούν στην αυλή κέντρου κράτησης στο Φυλάκιο, περίπου 950 χλμ. βορειοανατολικά της Αθήνας, στις 24 Δεκεμβρίου 2011. Περίπου 128.000 λαθρομετανάστες εισήλθαν στην Ελλάδα το προηγούμενο έτος. [Reuters]

Του Άντυ Νταμπίλης για τους Southeast European Times

Κατηγορούμενη και γιατί επέτρεψε την είσοδο σε πάρα πολλούς λαθρομετανάστες αλλά και γιατί τους άφησε να περάσουν σε άλλες χώρες της ΕΕ, η Ελλάδα χτυπήθηκε εκ νέου από κατηγορίες ότι κακομεταχειρίστηκε πολλούς από αυτούς και πως όσοι βγαίνουν δεν πρέπει να επιστρέφουν.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιοσύνης, σε δυο υποθέσεις που έγειραν ΗΒ και Ιρλανδία, αποφάνθηκε πως οι χώρες της ΕΕ δεν μπορούν να μεταφέρουν αιτούντες ασύλου σε ένα κράτος “στο οποίο κινδυνεύουν να υποβληθούν σε απάνθρωπη μεταχείριση”.

Ήταν αναφορά στην Ελλάδα, σημείο εισόδου για το 90% των λαθρομεταναστών που επιχειρούν να εισέλθουν στην ΕΕ, λόγω της θέσης της χώρας στα Μεσογειακά παράλια του μπλοκ και το γεγονός ότι συνορεύει με πλήθος Βαλκανικών χωρών και την Τουρκία, σημαντικό σημείο ‘παραγωγής’ παράνομης διακίνησης ανθρώπων. Προσπαθούν να περάσουν με ξεχαρβαλωμένες βάρκες, κανό, χαρτόκουτα, στοιβαγμένοι σε κιβώτια φορτηγών, κρυμμένοι σε αυτοκίνητα και λεωφορεία, με οποιονδήποτε τρόπο μπορεί να σκεφτεί ο νους για να αποφύγουν περιπολίες, συχνά χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Κατακυριευμένη από κύματα μεταναστών και αιτούντων ασύλου, η Ελλάδα προσπαθεί να ανταπεξέλθει, ενώ οι Αρχές σχεδιάζουν την κατασκευή φράκτη, κόστους 4,9 εκατ. ευρώ και μήκους 12,5 χλ,. στην περιοχή του Έβρου, η οποία εφάπτεται με την Τουρκία.

Κατά τη διάρκεια των Χριστουγεννιάτικων εορτών, τρία άτομα, μεταξύ των οποίων μια Ιρανή γυναίκα και η 12χρονη κόρη της, έχασαν τη ζωή τους καθώς προσπαθούσαν να διασχίσουν ένα παγωμένο ποτάμι της περιοχής, ευνοϊκό σημείο για μετανάστες που προσπαθούν να εισέλθουν μυστικά στην Ελλάδα, όπου έχουν πνιγεί άλλα 12 άτομα.

Τους πρώτους εννέα μήνες του 2011, περίπου 36.000 λαθρομετανάστες συνελήφθησαν καθώς προσπαθούσαν να εισέλθουν από την Τουρκία. Το 2010 ήταν 128.000. Άλλοι, κυρίως από Αφγανιστάν, Ιράκ, Πακιστάν και Μπαγκλαντές, έχουν συλληφθεί σε άλλα σημεία κατά μήκος των συνόρων, ενώ η Ελλάδα διαμαρτύρεται για την έλλειψη στήριξης από την ΕΕ, η οποία είναι υπεύθυνη για τις περιπολίες της FRONTEX με στόχο την αναζήτηση λαθρομεταναστών.

Πολλοί μετανάστες χρησιμοποιούν τα βόρεια και δυτικά σύνορα της Ελλάδας, ειδικά το λιμάνι της Πάτρας, το οποίο έχει διαδρομή πλοίων απευθείας στη γειτονική Ιταλία, ώστε να περάσουν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Εάν πιαστούν, ο νόμος της ΕΕ ορίζει πως πρέπει να επιστρέψουν στην πρώτη χώρα που εισήλθαν, που σημαίνει πως πρέπει να τους δεχθεί πίσω η Ελλάδα, ένα ρίσκο που σύμφωνα με το δικαστήριο είναι πλέον πολύ επικίνδυνο.

Η απόφαση του δικαστηρίου επικροτήθηκε από ΜΚΟ οι οποίες υποστηρίζουν τα δικαιώματα των μεταναστών αλλά και το Παράρτημα της Υπηρεσίας Μεταναστών του ΟΗΕ στην Αθήνα του UNHCR. “Η Ελλάδα έχει αποτελέσει πύλη εισόδου διαφόρων ομάδων ανθρώπων, προσφύγων και μεταναστών… γεγονός που αποτελεί εξαιρετικά βαρύ φορτίο για τη χώρα”, δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου Καίτη Κεχαγιόγλου στους SETimes.

Με την οικονομική κρίση της Ελλάδας, ανέφερε πως τα δεινά πολλών μεταναστών έχουν επιδεινωθεί, ενώ κατηγορούνται συχνά για την επιδείνωση της κατάστασης στη χώρα. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Χρήστος Παπουτσής έχει ζητήσει τη βοήθεια της ΕΕ, αναφέροντας πως η Ελλάδα πληρώνει δυσανάλογο τίμημα για τη φρούρηση των συνόρων της.

Η δικαστική απόφαση καταπιάνεται με τον τρόπο που μεταχειρίζονται τους αιτούντες ασύλου και η Κεχαγιόγλου δήλωσε πως υπάρχει μια μικρή ελπίδα για βελτίωση.

Σύμφωνα με έκθεση του Παρατηρητηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, πολλοί στεγάζονται σε υπερπληθή κέντρα κράτησης χωρίς τις απαραίτητες συνθήκες υγιεινής, ενώ άλλοι πέφτουν θύματα κακοποίησης. Το Δεκέμβρη, δυο αστυνομικοί καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης πέντε ετών για το βασανισμό δυο Αφγανών μεταναστών.

Πριν από μερικά χρόνια, περίπου μόλις ένας στους 10.000 αιτούντες ασύλου κέρδιζε δικαστικά, ωστόσο σύμφωνα με την Κεχαγιόγλου το ποσοστό αυτό έχει πλέον αυξηθεί σε 12%. Ανέφερε πως η απόφαση “σημαίνει ότι οι μεμονωμένοι αιτούντες ασύλου δεν πρέπει να σταλούν πίσω στις χώρες όπου αντιμετωπίζουν πραγματικό κίνδυνο εξευτελιστικής μεταχείρισης”.

Το UNHCR ανέφερε πως 56.943 λαθρομετανάστες συνελήφθησαν κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2011 καθώς επιχειρούσαν να εισέλθουν στη χώρα. Το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο κατά 33,5% καθώς η οικονομική κρίση της χώρας τους έχει κάνει να στραφούν αλλού.

Αλλά εν μέσω της μαζικής προσπάθειας να κρατήσει εκτός πρόσφυγες και λαθρομετανάστες, να τους στεγάσει και να εξετάσει περισσότερες από 47.000 εκκρεμείς υποθέσεις ασύλου, η Ελλάδα μάχεται με λιγοστούς πόρους. Η χώρα είναι τεχνικώς χρεοκοπημένη και επιβιώνει χάρη σε δάνεια διάσωσης ύψους 109 δισ. ευρώ από διεθνείς δανειστές, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, ενώ δεν διαθέτει τα απαραίτητα εφόδια για να επιλύσει το πρόβλημα.

“Η Ελλάδα αποτελεί μείζον σημείο καθώς αποτελεί σημείο εισόδου προς την ΕΕ και αυτό σημαίνει πως η χώρα χρειάζεται όσο το δυνατόν περισσότερη στήριξη”, δήλωσε στους SETimes ο Πάνος Χριστοδούλου, ο οποίος ηγείται του Ελληνικού Συμβουλίου Προσφύγων στην Αθήνα. Ανέφερε πως η Ελλάδα δεν κατάφερε να χρησιμοποιήσει χρηματοδοτήσεις της ΕΕ και πως δεν είναι σίγουρος ότι η απόφαση θα φέρει κάποια σημαντική αλλαγή.

“Δεν βλέπω κάποια βελτίωση… όταν οι συνάδελφοί μας επισκέπτονται κέντρα κράτησης, βλέπουν ότι παραμένουν υπερπληθή. Εξακολουθεί να υπάρχει κακομεταχείριση”.